Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2016, T. 105

Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/20.500.12153/7724

Browse

Recent Submissions

Now showing 1 - 20 of 31
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Duchowieństwo a praca społeczna w diecezji kieleckiej w świetle publikacji na łamach „Przeglądu Diecezjalnego” z lat 1917-1925
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Bujak, Grzegorz
    Autor omawia problematykę dotyczącą społecznego zaangażowania duchowieństwa diecezji kieleckiej podejmowanego w ramach szeroko rozumianego duszpasterstwa w publikacjach na łamach „Przeglądu Diecezjalnego” w latach 1917-1925. Zwraca uwagę na pojawianie się wraz końcem I wojny światowej nowych trendów w tym obszarze, płynących głównie z doświadczeń Kościoła katolickiego w zaborze pruskim i kierunków ich adaptacji w warunkach diecezji kieleckiej należącej do tradycji kościelnej i społecznej Królestwa Kongresowego. The author discusses the issues concerning the social commitment of the clergy in the Diocese of Kielce, which were tackled in the publications of "Przegląd Diecezjalny" in the years 1917-1925. He draws attention to the appearance of new trends in this area at the end of World War I (those trends mainly came from the experience of the Catholic Church in the Prussian Partition) and the directions of their adjustment to the conditions in the Diocese of Kielce, which belonged to ecclesiastical and social tradition of the Congress Poland.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Obraz Matki Bożej Latyczowskiej w diecezji łuckiej
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Dębowska, Maria
    W 1920 roku Polacy wycofywali się z Podola pod naporem wojsk bolszewickich. Wraz z opuszczającym Latyczów wojskiem polskim, proboszcz tamtejszy wywiózł obraz słynący cudami Matki Bożej Latyczowskiej. Przez dziesięć lat znajdował się on w kaplicy gimnazjum Towarzystwa Oświatowego im. Cecylii Plater-Zyberkówny w Warszawie. W 1930 roku bp łucki Adolf Piotr Szelążek zadecydował o przeniesieniu go do diecezji łuckiej. Ponieważ wielki ołtarz w katedrze łuckiej nie był jeszcze przystosowany do umieszczenia w nim Obrazu, postanowiono pozostawić go na kilka miesięcy w kościele parafialnym w Lubomlu. Tymczasowy pobyt Obrazu w Lubomlu przeciągnął się na kilka lat. Dopiero pod koniec 1935 roku, pod wpływem niepokojących wieści z Warszawy, bp Szelążek zarządził potajemne przewiezienie go do Łucka i zawieszenie go w wielkim ołtarzu, czekającym wciąż na zbudowanie. Nowy wielki ołtarz w łuckim kościele katedralnym został wzniesiony dopiero na uroczystości jubileuszu pięćdziesięciolecia kapłaństwa bpa Szelążka (10-11 IX 1938 r.). Zaprojektował go najprawdopodobniej architekt warszawski prof. Kazimierz Skórewicz, a inny architekt – Władysław Sawicki – w szczegółach dopracował i nadzorował montowanie go w katedrze łuckiej. Tylko przez dziesięć lat obraz Matki Bożej Latyczowskiej znajdował się w katedrze łuckiej. W kilka miesięcy po zakończeniu drugiej wojny światowej, 6 sierpnia 1945 roku został wywieziony w tajemnicy z Łucka przez opuszczających Wołyń członków łuckiej kapituły katedralnej i niehabitowe zakonnice ze Zgromadzenia Służek NMP Niepokalanej. Obraz znalazł ostateczną przystań w Lublinie. Przez kilkadziesiąt lat przebywał w kaplicach służek – najpierw przy ul Bernardyńskiej 3 (1945-1984), następnie przy ul. I Armii Wojska Polskiego 9 (1984-2014). Od 2014 roku Obraz jest czczony w kościele pw. Matki Bożej Różańcowej przy ul. Bursztynowej. In 1920, the Poles withdrew from Podole under the pressure of Bolshevik army. Leaving Latyczów with the Polish army, the local parish priest took the miraculous image of Our Lady of Latyczów. For ten years it was in the chapel of the middle school of Cecylia Plater-Zyberkówna Educational Society in Warsaw. In 1930, the Bishop of Łuck Adolf Piotr Szelążek decided to transfer it to the Diocese of Łuck. As the high altar in the Cathedral of Łuck had not been adapted to the image yet, it was placed for a few months in the parish church of Luboml. The image was in Luboml for several years, longer than it had been expected. Only at the end of 1935, after receiving disturbing news from Warsaw, Bishop Szelążek ordered to transport it secretly to Lutsk and hang it in the high altar, which had not been ready yet. The new high altar in the Cathedral Church of Łuck was ready only for the celebration of the fiftieth anniversary of Bishop Szelążk’s priesthood (10-11 September 1938). It was designed probably by an architect from Warsaw, prof. Kazimierz Skórewicz, and another architect - Władysław Sawicki – improved some details and oversaw its installation in the Cathedral of Łuck. The image of Our Lady of Latyczów was in the Cathedral of Łuck for ten years. A few months after the end of World War II, on 6 August 1945, it was secretly deported from Łuck by the members of the Cathedral Chapter of Łuck and non-habited nuns of the Congregation of the Sisters Servants of Mary Immaculate, who were leaving Volhynia. Finally, the image found a haven in Lublin. For several years it was in the chapels of the Sisters Servants - first at 3 Bernardyńska Street (1945-1984), then at 9 I Armii Wojska Polskiego Street (1984-2014). Since 2014 the image has been worshiped in the Church of Our Lady of the Rosary in Bursztynowa Street.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Sacrum i profanum na tle krótkiej działalności Muzeum Diecezjalnego w Łomży
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Grabowski, Tomasz
    Diocesan Museum has been in Łomża since 2012. The first attempt to build it was made in 1925. The plan was to establish the museum as one building but the Diocese did not have enough money. Therefore, Museum had its place in Perish house. Then in 1981 Seminary and Pensioner Priests house was built. Diocesan Museum was to built next to the Priest House but unfortunately there was still no money. In 2009 the Bishop of Łomża Stanisław Stefanek after talks with bishop Tadeusz Bronakowski decided to run for European grant. Finally on 16th April 2012 Diocesan Museum was officially opened. The Museum is opened every day and it is visited by people who adore art especially sacral one. While visiting museum people have chance to come across regularly changed displays, sculptures and paintings. Museum organizes concerts of classical music and meetings with books’ authors. To sum up, Diocesan Museum is a great institution which teaches about Art, God and culture. So feel welcomed.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Canonical visitations as a historical source
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Hamryszczak, Artur Paweł
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Katalog prac licencjackich i magisterskich Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu z lat 2001-2010
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Krajniak, Weronika
    Katalog zawiera wykaz prac licencjackich i magisterskich Wydziału Teologicznego UMK przechowywanych w Archiwum Uniwersyteckim. Spis obejmuje lata 2001-2010. Chronologia wynika z faktu, iż Wydział Teologiczny został powołany do życia 1 stycznia 2001 r. oraz z przepisów kancelaryjno-archiwalnych obowiązujących w UMK. Katalog zawiera: 1. imię i nazwisko autora pracy dyplomowej, 2. tytuł pracy dyplomowej, 3. imię i nazwisko promotora, 4. imię i nazwisko recenzenta, 5 sygnaturę archiwalną. Spisowi został nadany układ chronologiczno-alfabetyczny według daty rocznej egzaminu dyplomowego oraz nazwiska autora pracy w ramach danego roku. Dane zawarte w katalogu pochodzą z bazy USOSweb, która na UMK funkcjonuje od 2005 r. The article contains a list of bachelor’s and master’s theses at the Faculty of Theology of Nicolaus Copernicus University stored in the University Archive. The list covers the years 2001-2010. The theses are arranged in chronological and alphabetical order by the annual date of the final exam and the name of author's work in a given year. The information included in the catalogue comes from the UsosWeb system. Additionally, this article presents the tables; the first one contains data on the number of graduated students along with their supervisors, and the other one the number of the written works in different years. As the catalogue is an archival aid, the author also included currently valid rules for the use of theses in the Archive of Nicolaus Copernicus University.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Biblioteka Uniwersytecka KUL jako warsztat pracy izydorianisty na podstawie własnych doświadczeń
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Krynicka, Tatiana
    Biblioteka Uniwersytecka KUL stanowi znakomity warsztat pracy badawczej uczonych z wielu dziedzin, między innymi teologów, historyków, filologów, którzy badają dorobek Izydora z Sewilli - wielkiego erudyty, autora sławnych Etymologii, wybitnego nauczyciela i wychowawcy średniowiecznej Europy. Biblioteka posiada w swoich zbiorach wszystkie pisma uczonego Sewilczyka, w wydaniu J. P. Migne’a (tomy 81-83 Patrologiae Latinae) oraz w postaci wydań krytycznych w nowszych zbiorach i seriach; liczne, aczkolwiek wydane przed 1990 r., opracowania poświęcone życiu i dorobkowi Izydora, przede wszystkim autorstwa J. Fontaine'a, a także czasom i środowisku kulturowemu encyklopedysty. Sewilczyk był kompilatorem, toteż kluczowe znaczenie dla izydorianisty ma zapoznanie się z jego źródłami - pismami autorów klasycznych i chrześcijańskich, greckich i łacińskich prozaików i poetów, które również znajdujemy w zbiorach Biblioteki KUL. Wiedza biskupa Sewilli miała charakter literacki, ale dotyczyła Boga i całego stworzonego przez niego świata. W Bibliotece znajdujemy literaturę niezbędną dla badacza, który chcąc zrozumieć Izydora - fachowca, powinien dokształcić się w tych dziedzinach wiedzy, o których on pisze. Utrudnienia związane z brakiem potrzebnych pozycji w zasobach Biblioteka skutecznie rozwiązuje za pomocą wspaniale funkcjonującej Wypożyczalni Międzybibliotecznej. W ostatnich latach BU KUL wzbogaciła się w nowoczesne narzędzia pracy, takie jak Elektroniczny Katalog Kartkowy i Cyfrowa Biblioteka. Zapewniając dostęp do naukowych baz danych, ułatwia czytelnikom dotarcie do prac izydorianistów, które powstają w najbardziej odległych zakątkach planety. Na szczególną wdzięczność zasługują pracownicy Biblioteki, niezmiennie kompetentni, pomocni, oddani swej pracy. Ich wiedza i życzliwość to drugi - obok bogatych zbiorów - magnes, który przyciąga do Biblioteki Uniwersyteckiej KUL licznych czytelników, również izydorianistów, z całego kraju. KUL Library constitutes an excellent workplace for scholars from many fields, including theologians, historians, philologists who study the achievements of Isidore of Seville - a great erudite, author of the famous Etymologiae, an outstanding teacher and tutor of medieval Europe. The library collection includes all his scriptures, edited by J.P. Migne (volumes 81-83 of Patrologiae Latinae), also in the form of critical editions in recent collections and series. In addition, it has numerous publications, although published before 1990, dedicated to the life and legacy of Isidore, primarily by J. Fontaine, as well as the works referring to the times and cultural environment of the encyclopaedist. Isidore was a compiler, so it is crucial for a researcher dealing with Isidore to be acquainted with his sources - works of classical authors and Christians, Greek and Latin writers and poets, which are also in the collections of KUL Library. The Bishop of Seville’s knowledge was of a literary character, but related to God and the whole world created by him. The library contains the literature necessary for the researcher, who, wishing to understand Isidore-a specialist, should educate himself in these fields of knowledge on which Isidore worked. Difficulties arising from the lack of necessary publications in the library are effectively resolved by taking advantage of the effectively functioning Interlibrary Loan. In recent years, KUL Library has been enriched with modern tools such as the Electronic Card Catalog and Digital Library. Providing access to scientific databases enables readers to find works on Isidore, which are written in the most remote corners of our planet. The staff of the Library deserve special gratitude. They are consistently competent, helpful and dedicated to their work. Their knowledge and kindness are the second – apart from the extensive collection - magnet which attracts numerous readers (also the ones working on Isidore) to KUL Library from all over the country.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Źródła do dziejów Kościoła rzymskokatolickiego i ormiańskokatolickiego w zasobie Państwowego Archiwum Obwodu Lwowskiego we Lwowie – zespół Urzędu Wojewódzkiego. Inwentarz archiwalny
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Krzyżowski, Tomasz
    Przedmiotem publikacji jest fragment inwentarza zespołu archiwalnego nr 1: Urząd Wojewódzki we Lwowie, opis nr 14: wydział wyznań religijnych ze zbiorów Państwowego Archiwum Obwodu Lwowskiego we Lwowie. Inwentarz archiwalny został opracowany w 1972 r. w języku rosyjskim przez archiwistów radzieckich zgodnie z zasadami archiwistyki ZSRR. W niniejszej edycji zamieszczono wybrane jednostki archiwalne zawierające źródła dotyczące działalności Kościoła rzymskokatolickiego i ormiańskokatolickiego. Pod względem zasięgu terytorialnego w ujęciu administracji państwowej materiały dotyczą województwa lwowskiego, tarnopolskiego i stanisławowskiego. Pod kątem administracji Kościoła rzymskokatolickiego obejmują obszar archidiecezji lwowskiej oraz diecezji przemyskiej i tarnowskiej. W przypadku struktur Kościoła ormiańskokatolickiego chodzi o archidiecezję ormiańską z siedzibą we Lwowie. Archiwalia tworzące opis 14 wytworzone zostały przez urzędy administracji państwowej różnych szczebli oraz urzędy kościelne: kurie diecezjalne, kapituły katedralne, kancelarie parafialne i zakonne, seminaria duchowne, przedstawicieli duchowieństwa i wiernych świeckich. Omawiane jednostki archiwalne zawierają następujące materiały: źródła dotyczące erygowania i podziału administracyjnego parafii; przyznania dotacji na prace remontowo-budowlane i wyposażenie świątyń; dokumentację finansowo-gospodarczą; materiały na temat gruntów i nieruchomości kościelnych, spłaty podatków, oddania w dzierżawę; akta dotyczące duchowieństwa diecezjalnego m.in. nominacje na proboszczów oraz wypłatę wynagrodzeń i dotacji; archiwalia dotyczące funkcjonowania seminariów duchownych, kurii diecezjalnych, kapituł katedralnych; dokumenty na temat działalności Urzędu Wojewódzkiego i Funduszu Religijnego m.in. sprawozdania podziału środków przyznawanych przez urzędy państwowe Kościołowi; a także źródła na temat organizacji terytorialnej Kościoła i dokumentację (głównie finansowo-gospodarczą) aktywności męskich i żeńskich zgromadzeń zakonnych. The publication focuses on the fragment of the inventory of the archival fonds no1: Provincial Office in Lviv, the description no 14: the department of religious denominations from the collections of the State Archive of the Lviv region in Lviv. The archival inventory was described in 1972 in the Russian language by the Soviet archivists in accordance with the principles of the archives in the USSR. The following edition contains the selected archival units which contain sources concerning the activities of the Roman Catholic Church and the Armenian Catholic Church. In terms of the territorial range in the aspect of the state administration, the materials refer to the region of Lviv, Tarnopol and Stanisławów. In terms of the Roman Catholic Church administration, they cover the area of the Archdiocese of Lviv, the Diocese of Przemyśl and Tarnów. In the case of the Armenian Catholic Church, they refer to the Armenian Archdiocese with the seat in Lviv. Archival materials forming the description no 14 were produced by the offices of the state administration at various levels and ecclesiastical offices: the diocesan curia, the cathedral chapter, parish offices and theological seminaries, the representatives of the clergy and laity. The discussed archival units include the following materials: sources for the erection and the administrative division of the parish; grants for the renovation and construction works and the equipment of the church; the financial and economic documentation; materials referring to the land and property of the Church, the repayment of taxes, leasing; the records relating to the diocesan clergy, among others, nominations for the parish priests and the payment of wages and subsidies; the archival materials concerning theological seminaries, the diocesan curia, cathedral chapters; the documents on the activities of the Provincial Office and the Religious Fund, among others, reports on the distribution of funds allocated by the authorities to the Church; as well as sources on the territorial organization of the Church and documentation (mainly financial and economic) on the activity of male and female religious congregations.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Dwa dokumenty w sprawie dziesięcin ze wsi Boby dla kościoła parafialnego w Opolu
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Łosowska, Anna
    Jednym ze źródeł uposażenia beneficjów kościelnych w średniowieczu były dziesięciny i czynsze. Prawo do ich pobierania posiadały w zasadzie wszystkie parafie, dlatego wśród spraw najczęściej rozpatrywanych przez sądy kościelne były spory o dziesięciny. Jednym z przykładów takiego sporu była skarga Michała, plebana kościoła parafialnego w Opolu na Świętosława, dziedzica wsi Boby. Wydany w 1413 roku przez oficjała sandomierskiego Mikołaja wyrok, sporządzony w postaci instrumentu notarialnego przez notariusza publicznego Wita z Przełęku w obecności Andrzeja z Sandomierza, notariusza publicznego w konsystorzu sandomierskim, jest przechowywany w archiwum parafialnym w Opolu Lubelskim. W dokumencie datowanym na 4 lipca 1413 roku, Mikołaj z Jeżyn, rektor szpitala św. Ducha i oficjał sandomierski, nakazywał Świętosławowi, pod karą ekskomuniki, zapłacenie zaległej kwoty 14 grzywien, dodatkowej rekompensaty w wysokości 10 grzywien oraz dalsze oddawanie plebanowi kościoła w Opolu dziesięciny w wysokości dwóch grzywien rocznie. Wyrok oficjała rozciągał się także na sukcesorów Świętosława. Mówi się w nim, że skarga została wniesiona, albowiem Świętosław, dziedzic wsi Boby, gwałtem zajął i niesprawiedliwie pobiera dziesięcinę snopową z pól kmiecych, która od dawna należy do kościoła i proboszcza w Opolu. Wyrok oficjała, jakkolwiek miał być ostateczny, nie rozwiązał problemu dziesięcin ze wsi Boby. Skargi kolejnych plebanów opolskich wnoszone przed sąd oficjała jeszcze w XVII wieku świadczą, że spór o dziesięciny wpisał się na trwałe w dzieje dwóch sąsiadujących ze sobą parafii. Publikowany wyrok Mikołaja oznacza, że dokument nie jest przywilejem ustanawiającym dziesięciny ze wsi Boby dla kościoła w Opolu, ale wyrokiem oficjała w sprawie o ich niepłacenie. Identyfikuje nieznanego dotąd właściciela wsi Boby i ustala wcześniejszą, niż dotąd przypuszczano, fundację kościoła we wsi. In the Middle Ages, tithes and tributes were, among others, the sources of the emoluments of the church benefices. Basically all the parishes had the right to collect those fees, therefore among the cases usually investigated by the church courts were disputes over tithes. One example of such a dispute was Michał’s complaint (a priest of the parish church in Opole) against Świętosław, an heir to the village of Boby. The sentence which was passed by the official of Sandomierz Mikołaj in 1413 and prepared in the form of a notarial instrument by a public notary Wit from Przełęk in the presence of Andrzej from Sandomierz-a public notary in the consistory of Sandomierz is now stored in the parish archive in Opole Lubelskie. In the document dated 4 July 1413, Mikołaj from Jeżyn, the rector of the Hospital of St. Spirit and the official of Sandomierz, ordered Świętosław, under the penalty of excommunication, to pay the outstanding sum of 14 grzywnas, additional compensation of 10 grzywnas and to give the priest from Opole a tithe of two grzywnas each year. The official’s sentence was also imposed on Świętosław’s successors. It is said that the complaint was made because Świętosław, an heir to the village of Boby, unfairly collected a predial tithe from peasants’ fields, which belonged to the church and the parish priest in Opole. Although the official’s sentence was to be the final one, it did not solve the problem of tithes from the village of Boby. The complaints of the consecutive priests of Opole made before an official court in the 17th century show that the dispute over tithes became an inherent part of the history of the two neighbouring parishes. Mikołaj’s sentence, which was published, means that the document is not the privilege of establishing a tithe from the village of Boby for the church in Opole, but an official’s sentence in the case of its non-payment. It identifies a previously unknown owner of the village of Boby and establishes earlier, than previously thought, foundation of the church in the village.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Akta przewodów doktorskich i habilitacyjnych z zakresu nauk historycznych i społecznych Wydziału Teologicznego ATK
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Milewski, Dariusz
    Artykuł prezentuje przechowywaną w Archiwum Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie dokumentację przewodów doktorskich i habilitacyjnych, przeprowadzonych na Wydziale Teologicznym Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie w latach 1954-1987 w zakresie nauk historycznych i społecznych: historii Kościoła, historii sztuki kościelnej, patrologii, archeologii chrześcijańskiej, muzykologii, socjologii religii oraz katolickiej nauki społecznej i etyki społecznej. Akta te wchodzą w skład zasobu historycznego (kategoria archiwalna: A) i stanowią cenne źródło do poznania historii kształcenia kadr naukowych w ATK. Artykuł omawia historię powstania dokumentacji, obejmującej 69 jednostek archiwalnych przewodów doktorskich i 14 jednostek archiwalnych przewodów habilitacyjnych. Załączone tabele ukazują najważniejsze elementy każdej jednostki archiwalnej, takie jak sygnatura akt, nazwiska doktorantów/habilitantów oraz ich promotorów i recenzentów, tematy i objętość prac, nazwy specjalności oraz daty podejmowania najważniejszych uchwał, regulujących przebieg procedury nadania stopnia naukowego. The article presents documentation, stored in the Archive of Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw, concerning registration and conferment procedure for a doctorate and habilitation in historical and social sciences: history of the Church, history of church art, patrology, Christian archaeology, musicology, sociology of religion, Catholic social teaching and social ethics at the Faculty of Theology of Warsaw Theological Academy in the years 1954-1987. These records are part of the historical fonds (archival category: A) and are a valuable source on the history of educating academic staff at Warsaw Theological Academy. The article discusses the origins of documentation, including 69 archival units referring to registration and conferment procedure for a doctorate and 14 archival units concerning habilitation. The attached tables show the most important elements of each archival unit such as a reference number, the names of PHD students and those who obtained habilitation, their supervisors and reviewers, topics and the size of their works, the name of the specialty and the date of the most important resolutions concerning the procedure awarding a degree.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Imiona chrzestne nadawane w wybranych miejscowościach rzymskokatolickiej parafi i Pruchnik w okresie przedautomicznym
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Romanik, Paweł; Kiper, Daniel
    The purpose of the following article is to examine the practice of giving baptismal names in the Catholic parish of the Latin rite in Pruchnik – situated in an area of the Polish- Russian border, which was part of the Habsburg monarchy after 1772. The research was narrowed down to the selected localities of the parish of Pruchnik – a small urban centre and surrounding villages in the period of 1776-1866. In the studied population, the catalogue of male names was more extensive than the female one. The vast majority of names were the Christian ones, especially biblical ones, the names of new Christian martyrs and saints of the Middle Ages. The most popular male names were: Jan, Antoni, Michał, Józef, Wojciech, Marcin, Jakub, Franciszek, Walenty, Andrzej. The female names most often given were as follows: Maria and Marianna, Katarzyna, Magdalena, Agnieszka, Anna, Franciszka, Zofi a, Antonina, Jadwiga, Salomea.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Rodzaje i formy jałmużny w Polsce przedrozbiorowej
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Surdacki, Marian
    Problem pomocy chorym, ubogim, starym, sieroto i innym potrzebującym występował stale na przestrzeni cywilizacji ludzkiej. Ogromną, wręcz dominującą rolę w świadczeniu pomocy tym ludziom odegrał Kościół, który swą nauką o miłosierdziu inspirował swych wyznawców do wspierania potrzebujących. Pomoc tą świadczono przede wszystkim o szpitale – pełniące aż do czasów Oświecenia funkcję przytułków, w mniejszym stopniu poprzez bractwa dobroczynne. Jednakże najbardziej powszechną formę pomocy stanowiła jałmużna, tzw. „miłosierdzie na co dzień”, według średniowiecznej koncepcji miłosierdzia, „złoty” i uniwersalny środek zaradczy na wszelką nędzę ludzką, bowiem dostępny i możliwy do realizacji przez wszystkich ludzi z różnych stanów i grup społecznych. Dawanie jałmużny było czymś naturalnym i codziennym, wręcz wpisanym w mentalność społeczeństwa okresu najpierw średniowiecznego, później nowożytnego. Była ona ważnym elementem wszystkich uroczystości kościelnych i rodzinnych, zjazdów i spotkań publicznych oraz podróży. Występowały różne formy świadczenia jałmużny. Jedną z nich była jałmużna ze strony osób indywidualnych, którą najczęściej praktykowano w postaci tzw. jałmużny testamentowej na mocy zapisów w aktach ostatniej woli. W testamentach zapisy i dyspozycje jałmużnicze kierowane były zarówno na osoby prywatne (żebraków i ubogich) – pojedyncze lub grupę takich osób żyjących na ulicach lub w swoich domach. Równie często autorzy testamentów przekazywali część swego majątku, jako jałmużnę dla instytucji dobroczynnych, przede wszystkim szpitali i żyjących w nim pensjonariuszy. Jeszcze częściej świadczone były inne formy jałmużny, bardziej nieformalnej, przekazywanej przez osoby prywatne w sposób spontaniczny bądź to osobom przebywającym w szpitalach, bądź ze bramom pozostającym poza placówkami dobroczynno-opiekuńczymi. Kolejną formą wspierania potrzebujących była jałmużna pogrzebowa, rozdawana przez rodziny zmarłego ubogi żebrakom uczestniczącym w pogrzebie. Niekiedy wynikała ona z woli samego zmarłego, który przed śmiercią zobowiązywał krewnych (mocą testamenty lub słownie) do obdarzania jałmużną biedaków biorących udział w ceremonii pochówku. Ci ostatni wsparcie otrzymywali również, uczestnicząc w stypach pogrzebowych. Wymienione wyżej rodzaje jałmużny można określić jako nieinstytucjonalne. Bywało jednak, że jałmużnę świadczyły też różne instytucje i organizacje, a więc parafie, klasztory, szpitale i bractwa charytatywne, które do tego właśnie celu były powoływane, np. bractwa ubogich, bractwa szpitalne czy bractwa miłosierdzia. Do form pomocy instytucjonalnej można zaliczyć przez biskupów, monarchów czy urzędy miejskie. Wreszcie spotykało się też jałmużnę z kar sądowych, zobowiązujących obwinionego czy skazanego do pomagania potrzebującym, jako substytut innego rodzaju sankcji, np. chłosty czy więzienia. Niekiedy same sądy rezygnowały z należnych im opłat sądowo-administracyjnych, przeznaczając je na jałmużnę dla żebraków. The problem of the sick, poor, old, orphans and those who are in need continuously appeared throughout human civilization. The Church played a huge, even dominant role in providing assistance to these people, as its doctrine of mercy inspired his followers to support the needy. This aid was rendered primarily through hospitals – which until the Enlightenment functioned as poorhouses; to a lesser extent by brotherhoods of charity. However, the most common form of assistance was a handout called „daily mercy”; according to the medieval concept of mercy, a „gold” and universal remedy for all human misery, because available for all the people from different classes and social groups. Giving handouts was something natural and done every day, something inherent in the mentality of medieval and modern society. It was an important part of all church and family ceremonies, public meetings, gatherings, and travel. There were different forms of giving handouts. One of them was a handout from individuals, which was usually practiced in the form of so-called testamentary handouts bequeathed in wills. Bequests and dispositions concerning handouts were made both to individuals (beggars and the poor) and a group of people living on the streets or in their homes. Also, the authors of their wills often bequeathed part of their wealth to charitable institutions, primarily hospitals and residents living in them. Informal handouts were rendered even more often; they were given by individuals in a spontaneous manner either to people who were in hospitals, or beggars who were not connected with any charitable institutions. Another form of supporting the needy was a funeral handout, distributed by the family of the deceased to beggars participating in the funeral. Sometimes it resulted from the will of the deceased, who before his death obligated relatives (in his will or by his words) to bestow handouts on the poor present in the burial ceremony. Beggars also received support participating at the funeral reception. The above-mentioned types of handouts can be defi ned as non-institutional ones. Sometimes, however, handouts were given by various institutions and organizations such as parishes, monasteries, hospitals and charitable brotherhoods, which were appointed for this very purpose, e.g. brotherhoods of the poor, hospitaller brotherhoods or brotherhoods of charity. Institutional forms of assistance include the ones provided by bishops, monarchs or municipal offices. Finally, there were also handouts coming from criminal penalties, because an accused or convicted person was obliged to help the needy as a substitute for any other type of sanction, for example fl ogging or prison. Sometimes the courts did not charge administrative fees, allocating them to beggars.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Represje carskie wobec duchowieństwa diecezji kujawsko-kaliskiej po powstaniu styczniowym
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Szymański, Józef
    W narodowym zrywie powstańczym w 1863 r. w Królestwie, ale także na Litwie i Białorusi wzięły udział wszystkie warstwy społeczne Polaków. Do tego niezwykłego zrywu włączyło się także duchowieństwo katolickie diecezjalne i zakonne. W diecezji kujawsko-kaliskiej z 354 duchownych, bezpośrednio 87 z nich za swoją działalność patriotyczną i narodową w różny sposób było represjonowanych. Wielu z nich skazanych było na katorgi syberyjskie, osiedlenie w odległych regionach cesarstwa, więzienie, kary pieniężne i inwigilację. Wspomniane represje utrudniały realizowanie misji Kościoła, nie złamały jednak jego woli i ducha w walce o prawa Narodu. All social strata of the Poles both from the Kingdom of Poland, Lithuania and Belarus took part in the national uprising in 1863. The Catholic diocesan and monastic clergy also joined this extraordinary uprising. In the Diocese of Kujawy and Kalisz, 94 out of 422 priests were directly repressed in various ways for their patriotic and national activities. Many of them were sentenced to hard labour in Siberia, to settlement in distant regions of the empire, imprisonment, fi nes and surveillance. This repression hampered the realization of the mission of the Church, but did not break its will and spirit in the struggle for the rights of the Nation.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Szkaplerz – Ikonografia przedstawień
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Wasilewska, Jolanta
    Powstanie małego szkaplerza było wynikiem zrzeszania się wiernych w bractwa i tercjarstwa. Dzięki temu osoby świeckie mogły na co dzień nosić szkaplerz jako zewnętrzny znak nawiązujący do ubrania zakonnego, który stał się symbolem okrycia szatą zbawienia i Bożej opieki. Szkaplerz mały składa się z dwóch kwadratowych lub prostokątnych płatków wełnianego sukna (inne formy są niedozwolone). Jeden kawałek szkaplerza powinien, zwieszać się na plecach, drugi powinien opadać na piersi, powinny być połączone tasiemkami w taki sposób, aby można było włożyć je na siebie przez głowę, a tasiemki leżały na ramionach. W Kościele Katolickim przyjęto 23 rodzaje małych szkaplerzy oraz medalik szkaplerzny noszonych przez wiernych świeckich. The creation of a small scapular was the result of the process of forming brotherhoods and third orders. As a consequence, lay people have been able to wear a scapular as an outward sign referring to religious clothing, which became a symbol of the garment of salvation and divine protection. A small scapular consists of two square or rectangular pieces of woollen cloth (other forms are not allowed). One piece of the scapular should, hung on the back, the other should fall on the chest, they should be joined by ribbons in such a way that you can put them on over your head. The Catholic Church adopted 23 types of small scapulars and scapular medals worn by the lay faithful.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Szkaplerz zakonny
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Warda, Elwira
    Szkaplerz zakonny początkowo w regule benedyktyńskiej używany był jako fartuch chroniący habit podczas prac fizycznych. Wraz z powstaniem cystersów stał się integralną częścią ubioru zakonnego. Szkaplerz przyjęli m.in. benedyktyni, bonifratrzy, dominikanie, kameduli, kapucyni tercjarze, karmelici, kartuzi, mercedariusze, paulini, bracia pocieszyciele z Getsemani, sercanie biali, trynitarze, serwici oraz albertynki, augustianki, benedyktynki, bernardynki, brygidki, dominikanki, niektóre franciszkanki, kamedułki, kapucynki, karmelitanki bose, klaryski, loretanki, pasterki, pijarki, serafitki i sercanki. In the Benedictine rule, a monastic scapular was initially used as an apron protecting a habit during physical work. With the establishment of the Cistercians, it became an integral part of religious clothing. A scapular was adopted, among others, by the Benedictine monks and nuns, the Brothers Hospitallers of St John of God, the Dominican monks and nuns, the Camaldolese monks and nuns, the Capuchin Tertiaries, the Carmelite monks, the Carthusians, the Mercedarians, the Pauline Fathers, the Brothers Comforters of Gethsemane, the Congregation of the Sacred Hearts of Jesus and Mary, the Trinitarians, the Servite Order and the Albertine nuns, the Augustinian nuns, the Bernardine nuns, the Bridgettines, some Franciscan nuns, the Capuchin nuns, the Discalded Carmelite nuns, the Poor Clares, the Congregation of the Sisters of the Blessed Virgin Mary of Loreto, the Congregation of Sisters Shepherdesses of Divine Providence, The Piarist Sisters, the Congregation of the Nursing Sisters of Our Lady of Sorrows, the Congregation of the Handmaids of the Sacred Heart of Jesus.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    La elaboración y la estructura del Catecismo Romano
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Ziarek, Andrzej
    Artykuł przybliża mało znaną historię powstania i strukturę pierwszego oficjalnego katechizmu Kościoła Katolickiego, tak zwanego Katechizmu Rzymskiego. Prace nad nowym katechizmem rozpoczęto na Soborze Trydenckim, 5 kwietnia 1546 roku, a ukończono już po jego zamknięciu, 23 września 1566 roku. W związku z pojawieniem się protestantyzmu, najwięcej dyskusji wzbudzał sam charakter dzieła, a także jego zastosowanie. Część teologów i przedstawicieli władzy świeckiej optowała za stworzeniem katechizmu typowo polemicznego, jednak większość była zwolennikami pozytywnej wykładni doktryny katolickiej. W artykule, oprócz historii powstania tekstu, analizie poddano również wewnętrzną strukturę dzieła. Podczas gdy większość katechizmów katolickich była napisana według schematu: wyznanie wiary – modlitwa – dekalog – sakramenty, Katechizm Rzymski prezentował nowy porządek: wyznanie wiary – sakramenty – dekalog – modlitwa. The article presents a little-known story of the origin and structure of the fi rst official catechism of the Catholic Church, the Roman Catechism. Although the idea of creating a single, universal catechism for the whole Church already existed in the 15th century, its implementation began only after Luther’s breach with the Roman Catholic Church and the division of Christianity. Work on the new catechism began at the Council of Trent on 5 April 1546 and was completed after its closure, 23 September 1566. In the meantime, the project underwent many changes. Due to the emergence of Protestantism, the very nature of the work as well as its application were strongly disputed. Some theologians and representatives of the secular authority opted for the creation of a polemical catechism, but the majority supported a positive interpretation of the Catholic doctrine. In addition to the history of the text, the article focused on the internal structure of the work. From the patristic times onwards, religious education revolved around four basic elements: the profession of faith, the Ten Commandments, the sacraments and prayer. Over time these elements became part of all catechisms, including the Roman Catechism. However, they did not always follow the same pattern. While most of the Catholic catechisms were written in accordance with the following pattern: the profession of faith – prayer – the Ten Commandments – the sacraments, the Roman Catechism presented a new order: the profession of faith – the sacraments – the Ten Commandments – prayer. According to the research conducted in the article, this pattern was probably used deliberately, because it was more suitable for the Catholic doctrine of justifi cation.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Inwentarz kościoła parafialnego w Kosowie z 1770 roku
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Żurek, Waldemar Witold
    The presented visitation of the church of Kosów conducted at the end of the 18th century gives us the information about the administration, pastoral ministry and the emoluments of the parish church in Kosów located in the Eastern Borderlands in the Old Polish Period. It also reveals signifi cant fi gures of political and social life of the time. Its most valuable part contains data referring to the visited parish dedicated to the Holy Trinity and the Holy Cross in Kosów (Poleski) collected by Rev. Jan Nepomucen Kadłubowski; the information ranges from the smallest details or objects to religious buildings (with their equipment and vestments used for worship), residential buildings and outbuildings. The visitation also shows concern for the moral state, material goods of the parish and the order of the liturgy celebrated in the parish church in Kosów.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
  • listelement.badge.dso-type Item ,
  • listelement.badge.dso-type Item ,
  • listelement.badge.dso-type Item ,