Rozprawy doktorskie 2018- / dostęp ograniczony
Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/20.500.12153/160
Prace doktorskie zamieszczone w tej kolekcji są dostępne wyłącznie w Archiwum Uniwersyteckim KUL, pod warunkiem, że autor udzielił KUL licencji na udostępnienie swojej rozprawy w siedzibie Archiwum. Zasady udostępniania określa: Regulamin udostępniania zasobu Archiwum Uniwersyteckiego KUL
Browse
Recent Submissions
listelement.badge.dso-type Item , Charakter prawny sankcji wadliwości umów kredytowych z konsumentami denominowanych i indeksowanych do walut obcych w świetle prawa Unii Europejskiej oraz prawa polskiego(2025-09-22) Skowerski, SzymonRozprawa doktorska zatytułowana „Charakter prawny sankcji wadliwości umów kredytowych z konsumentami denominowanych i indeksowanych do walut obcych w świetle prawa Unii Europejskiej oraz prawa polskiego”, ma na celu zbadanie jak ukształtowany jest prawny charakter sankcji dotykającej klauzule waloryzacyjne (denominacyjne i indeksacyjne) w tzw. „umowach kredytów frankowych” na gruncie prawa polskiego (art. 3851 i nast. k.c.) i prawa Unii Europejskiej w szczególności Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Dotychczasowe opracowania naukowe, jak i judykatura nie udzieliły jednoznacznej odpowiedzi na zarysowany problem na obszarze prawa konsumenckiego. Dysertacja doktorska ma za zadanie przedstawić problematykę wadliwości konstrukcji umów kredytowych waloryzowanych kursami walut obcych (tzw. umów frankowych) przy uwzględnieniu sytuacji prawnej konsumenta. Sytuacja ta jest szczególna, ze względu na nieprofesjonalny charakter czynności prawnej dokonywanej przez konsumenta (ukierunkowany na jego potrzeby życiowe, w całkowitym oderwaniu lub w nikłym związku z wykonywaną przez konsumenta pracą/działalnością zawodową), jego doświadczenia, a w szczególności posiadanej wiedzy (art. 221 k.c.). Niedoświadczenie oraz brak specjalistycznej wiedzy konsumenta stanowi determinant objęcia go szczególną ochroną w relacjach z przedsiębiorcą, zwłaszcza przedsiębiorcą wykorzystującym swoją silniejszą pozycję i wprowadzającym do umowy/wzorca umownego, tzw. klauzule abuzywne (niedozwolone postanowienia umowne -art. 3851 k.c.). Zarysowany problem ma zagadnienie wybitnie jurydyczne i jest nadal aktualny, nie rozwiązał go ustawodawca ustawą z dnia 29.07.2011 roku o zianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw. Nie bez znaczenia dla wadliwości „umów frankowych”, pozostaje kwestia naruszenia granic swobody umów (art. 3531 k.c.), naruszenie klauzul generalnych zasad współżycia społecznego oraz dobrych obyczajów, czy sprzeczność z normami iuris cogentis (art. 69 pr. bank.). Symultanicznie kwestia czy abuzywne postanowienia umowne kształtujące zobowiązanie konsumenta (tzw. klauzul waloryzacyjnych, denominacyjnych, indeksacyjnych) wpływają na główny przedmiot umowy kredytowej, nie pozostaje bez znaczenia dla wskazania właściwej sankcji dotykającej taką umowę. The doctoral dissertation entitled " The legal nature of sanction for defective credit agreements with consumers denominated and indexed to foreign currencies under European Union law and Polish law" aims to examine the legal nature of the sanction affecting indexation clauses (denomination and indexation) in the so-called "franc credit agreements" under Polish law (Article 3851 et seq. of the Civil Code) and European Union law, in particular Council Directive 93/13/EEC of 5 April 1993 on unfair terms in consumer contracts. Previous scientific studies and case law have not provided a clear answer to the outlined problem in the area of consumer law. The doctoral dissertation is to present the issue of defective construction of credit agreements indexed to foreign exchange rates (so-called Swiss franc agreements) taking into account the legal situation of the consumer. This situation is special due to the unprofessional nature of the legal act performed by the consumer (focused on their life needs, in complete isolation or in a negligible connection with the work/professional activity performed by the consumer), their experience, and in particular their knowledge (Article 221 of the Civil Code). The inexperience and lack of specialist knowledge of the consumer is a determinant of providing them with special protection in relations with an entrepreneur, especially an entrepreneur who takes advantage of their stronger position and introduces so-called abusive clauses into the agreement/contract template (prohibited contractual provisions - Article 3851 of the Civil Code). The outlined problem is an eminently juridical issue and is still relevant, it was not resolved by the legislator by the Act of 29 July 2011 on the amendment of the Banking Law and certain other acts. Not without significance for the defectiveness of "franc contracts", is the issue of violating the limits of freedom of contract (Article 3531 of the Civil Code), violating the clauses of the general principles of social coexistence and good customs, or contradiction with the norms of iuris cogentis (Article 69 of the Banking Law). Simultaneously, the issue of whether abusive contractual provisions shaping the consumer's obligation (so-called indexation, denomination, indexation clauses) affect the main subject of the credit agreement, is not without significance for indicating the appropriate sanction affecting such an agreement.listelement.badge.dso-type Item , Model chrześcijanina według Lucyfera z Cagliari(2025-11-28) Wilk, PiotrPraca doktorska nosi tytuł "Model chrześcijanina według Lucyfera z Cagliari" i została napisana przez ks. Piotra Wilka pod kierunkiem promotora - ks. prof. dr. hab. Marcina Wysockiego. Dysertacja składa się ze wstępu, trzech rozdziałów, zakończenia i bibliografii. Praca przede wszystkim opisuje zawarty w pismach Lucyfera z Cagliari model męczennika za ortodoksję. Wstęp zawiera informacje na temat życia i działalności Lucyfera z Cagliari, źródeł wiedzy o jego osobie oraz studiów jemu poświęconych. Przedstawiono w nim także problem badawczy, materiał źródłowy oraz metodę prowadzenia badań w niniejszej pracy doktorskiej. W rozdziale pierwszym przedstawiono, jaki model chrześcijanina prezentowali pisarze, z których dzieł Lucyfer z Cagliari korzystał, a mianowicie Tertulian, Cyprian, Nowacjan i Laktancjusz. Wskazano również na orzeczenia synodów, do których nawiązywał nasz Autor, m.in. Nicea (325), Antiochia (341), Sardyka (343), Sirmium (351), Mediolan (355), W rozdziale drugim na podstawie analizy dzieł Lucyfera z Cagliari ustalono, że modelowy chrześcijanin to przede wszystkim osoba, która broni prawdziwej wiary oraz jest gotowa za nią oddać życie, czyli jest męczennikiem za ortodoksję. Aby wyraźnie ukazać wyjątkowość tego rodzaju męczeństwa, to, że jego powodem jest ortodoksja, opisano w rozdziale drugim powody prześladowań, w tym główną ich przyczynę - credo z Nicei, oraz scharakteryzowano prześladowcę i prześladowanego. Pokazano, że zdaniem Lucyfera powody prześladowań są na wskroś dogmatyczne, tzn. wynikają one z pobłądzenia w wierze i popadniecie w herezję. W rozdziale trzecim na podstawie dzieł Kalarytańczyka przedstawiono te cechy chrześcijanina, które go charakteryzują, ale nie są one wyrażone w tonie nakazu lub powinności, lecz w formie opisu. Wyodrębniono i opisano cztery kwestie: jakie znaczenie ma Biblia dla chrześcijanina, w jaki sposób odnosi się on do władzy doczesnej, jak chrześcijanin realizuje model postępowania jako biskup lub po prostu jako wyznawca Chrystusa. Zakończenie zawiera wnioski, które płyną z przeprowadzonych badań, i odpowiedzi na postawione pytania badawcze. Przedstawiono również perspektywy dalszych badań. This doctoral dissertation is titled The Model of a Christian According to Lucifer of Cagliari and was written by Rev. Piotr Wilk, under the direction of Rev. Prof. Dr Habil. Marcin Wysocki. The work consists of an introduction, three chapters, conclusions and a bibliography. It focuses on the model of a martyr for the orthodox faith found in the writings of Lucifer of Cagliari. The introduction presents the life and work of Lucifer of Cagliari, the available sources and studies dedicated to him. This section also states the research problem, source material and the method used throughout the dissertation. Chapter 1 looks at the model of a Christian espoused by the writers that Lucifer of Cagliari drew from, namely Tertullian, Cyprian, Novatian, and Lactantius. Reference was also made to decisions that Lucifer drew on, formulated by the synods of Nicea (325), Antioch (341), Serdica (343), Sirmium (351), Milan (355). Chapter 2 analyses the works of Lucifer of Cagliari to determine that the exemplary Christian is, first and foremost, one who defends the true faith, being ready to give his life for it - in other words, he is a martyr for orthodoxy. In order to demonstrate the uniqueness of this kind of martyrdom, that it follows from orthodoxy, the author mentions here the reasons for religious persecution, including its principal cause - the Nicene Creed - and characterises the oppressor and the victim. It is shown that according to Lucifer the justification of persecution is utterly dogmatic as resulting from erring in faith and falling into heresy. Chapter 3, based on Lucifer's works, presents the qualities that make a Christian but are not formulated as an imperative or a obligation; instead, they are descriptive. Four questions are identified and described: What meaning does the Bible carry for a Christian? How does the Christian see worldly authority? How does the Christian follow the model of conduct as a bishop or simply as a follower of Christ? The final section offers conclusions that the presented research implies and provides answers to the research questions stated at the outset. Prospects for further research are also indicated.listelement.badge.dso-type Item , Apostolus Podoliae. Biskup Jan Olszański (1919-2003)(2025-10-21) Rożkow, WładysławCelem rozprawy jest ukazanie, w możliwie szerokiej perspektywie, życia i działalności jednej z najbardziej rozpoznawalnych i zasłużonych postaci Kościoła rzymskokatolickiego na Ukrainie, wieloletniego pasterza diecezji kamieniecko-podolskiej, bp. Jana Olszańskiego. Struktura pracy została oparta na układzie chronologiczno-tematycznym i obejmuje siedem rozdziałów, poprzedzonych wykazem skrótów oraz wstępem. Pierwszy rozdział poświęcono dzieciństwu i młodości Jana Olszańskiego. Obejmuje on lata 1919-1944. Przedstawiono w nim środowisko rodzinne i szkolne przyszłego biskupa kamieniecko-podolskiego, okres formacji seminaryjnej i pracy w parafii Kaczanówka. Drugi rozdział koncentruje się na posłudze duszpasterskiej ks. Jana Olszańskiego w Gródku Podolskim oraz we Lwowie. Trzeci rozdział poświęcono tzw. manikowieckiemu okresowi życia ks. Olszańskiego, obejmującemu lata 1959-1991. W rozdziale czwartym zaprezentowano działalność bp. Jana Olszańskiego jako rządcy i pasterza diecezji kamieniecko-podolskiej. Ukazano okoliczności objęcia przez niego urzędu biskupiego, a także główne kierunki jego posługi pasterskiej. Tematyka piątego rozdziału dotyczy nauczania pasterskiego bp. Jana Olszańskiego. Przedstawiono w nim formy i źródła jego przepowiadania, wiodące wątki teologiczne oraz wymiar moralno-społeczny spuścizny homiletycznej. Szósty rozdział poświęcony został działalności bp. Jana Olszańskiego w strukturach kolegialnych Kościoła. Rozdział siódmy przedstawia ostatni etap życia biskupa kamieniecko-podolskiego. Zawiera również analizę jego sylwetki osobowościowej i duchowej, a także ukazuje przebieg wszczętego postępowania w sprawie heroiczności jego cnót. Pracę zamykają: zakończenie, którego główną treść stanowi reasumpcja wyników analiz przeprowadzonych w poszczególnych rozdziałach, wykaz źródeł i literatury oraz aneksy. The aim of this research is to present, in the broadest possible perspective, trie lire and activities of one of the most distinguished and recognizable figures of the Roman Catholic Church in Ukraine, the long-serving shepherd of the Diocese of Kamianets-Podilskyi, bishop Jan Olszański. The structure of the dissertation is based on a chronological and thematic arrangement and comprises seven chapters, preceded by a list of abbreviations and an introduction. The first chapter is devoted to the childhood and youth of Jan Olszański, It covers the years 1919-1944 and presents the family and educational background of the future bishop of Kamianets-Podilskyi, as well as the period of his seminary formation and his pastoral work in the parish of Kachanivka. The second chapter focuses on priest Jan Olszahski’s pastoral ministry in Horodok Podilskyi and in Lviv. The third chapter is devoted to the so-cai ied Manykivtsi period of priest Jan Olszahski’s life, from 1959 to 1991.The fourth chapter presents bishop Jan Olszahski’s activity as the shepherd and administrator of the Diocese of Kamianets-Podilskyt. It presents the circumstances of his assumption of episcopal office and the principal directions of his pastoral ministry. The subject of the fifth chapter concerns the pastoral teaching of bishop Jan Olszahski. It presents the forms and sources of his preaching, the principal theological themes as well as the moral and social dimensions of his homiletic legacy. The sixth chapter is devoted to bishop Jan Olszanski’s activity within the collegial structures of the Church. The seventh chapter presents the final stage of the life of the bishop of Kamianets- Podilskyi. It also includes an analysis of his personality and spiritual character, and an overview of the proceedings for the heroicity of his virtues. The dissertation concludes with a summary, which revisits the results of the analyses conducted in the individual chapters, followed by a list of sources and literature and annexes.listelement.badge.dso-type Item , Uwarunkowania przekazu wiary we współczesnej rodzinie. Studium teologicznomoralne(2025-09-23) Pierzchała, MichałRozprawa doktorska pt. „Uwarunkowania przekazu wiary we współczesnej rodzinie. Studium teologicznomoralne” została poświęcona refleksji nad głęboką i niezwykle aktualną tematyką przekazu wiary w rodzinach katolickich, stanowiąc próbę odpowiedzi na pytanie, jakie podmioty i czynniki odgrywają kluczową rolę w tym procesie w kontekście współczesnych wyzwań. W obliczu postępującej sekularyzacji, globalizacji oraz postmodernistycznego relatywizmu rodzina katolicka, jako podstawowa wspólnota życia i wiary, staje wobec szczególnej misji i odpowiedzialności. Centralnym pytaniem badawczym było: Jakie podmioty i czynniki wpływają na przekaz wiary we współczesnej rodzinie? Zaś hipoteza zakładała, że główną rolę w tym procesie odgrywają rodzice, których świadectwo życia religijnego ma istotny wpływ na stosunek dzieci do wiary. Wiara, rozumiana jako dar i zadanie, była przedmiotem szczegółowej analizy, której celem było ukazanie jej biblijnych oraz patrystycznych korzeni, a także współczesnych interpretacji teologicznych. W kontekście rodziny wiara jawi się nie tylko jako przekazywanie doktryny, lecz przede wszystkim jako żywa więź z Bogiem i Jego Kościołem urzeczywistniania we wzajemnej miłości, modlitwie i codziennym świadectwie życia rodzinnego. Rodzina katolicka, zanurzona w misterium Trójcy Świętej, staje się domowym Kościołem, przestrzenią, w której dzieci uczą się nie tylko podstawowych prawd wiary, lecz także przebaczenia, ofiarności i miłości bliźniego. Analiza kondycji współczesnych rodzin ukazuje wyzwania, przed którymi stają w zsekularyzowanym świecie. Kryzys więzi rodzinnych, zmieniające się w przestrzeni społecznej modele rodziny, a także wpływ masowej kultury i mediów społecznościowych w istotny sposób wpływają na proces wychowania w duchu chrześcijańskim. W rodzinach, w których rodzice żyją wiarą autentycznie i głęboko, dzieci mają większą szansę przyjąć chrześcijańskie wartości jako fundament swojego życia. Badania podkreślają, że wspólne życie sakramentalne, modlitwa oraz codzienne doświadczenie miłości i jedności tworzą środowisko, w którym młode pokolenie uczy się przeżywania wiary w sposób naturalny i integralny. Praca uwypukla także rolę Kościoła w procesie wspierania rodzin w ich misji ewangelizacyjnej. Zadaniem Kościoła jest nie tylko sprawowanie sakramentów czy katecheza szkolna, ale także troska o permanentną formację rodziców i małżonków. Podkreślono potrzebę umacniania wspólnot parafialnych jako przestrzeni wsparcia i towarzyszenia rodzinom na różnych etapach ich życia. Kościół, w swojej misyjnej trosce, powinien integrować i wspierać wszystkie rodziny, w tym te przeżywające trudności, aby umożliwić im wypełnianie ich powołania jako świadków Chrystusa w świecie. Dysertacja ukazuje rodzinę katolicką jako niezastąpioną w kształtowaniu serc i sumień młodych pokoleń. Przekaz wiary nie ogranicza się jedynie do nauczania, lecz wymaga codziennego życia w zgodzie z Ewangelią, co stanowi dla dzieci najbardziej przekonujące świadectwo. W obliczu wyzwań współczesności, takich jak indywidualizacja życia, rozpad więzi czy wpływ materializmu, rodzina katolicka jawi się jako ostoja wartości, które budują zarówno wspólnotę Kościoła, jak i społeczeństwo oparte na godności człowieka i dobru wspólnym. Główne osiągnięcie pracy stanowi uzasadnienie, dlaczego rodzice pełnią najważniejszą rolę w przekazie wiary we współczesnych rodzinach oraz jak świadectwo ich życia oddziałuje pozytywnie na efektywność przekazu wiary. Wyniki analiz teologicznych i społecznych wskazują, że dzieci wychowywane w atmosferze miłości, troski i wrażliwości chętniej przejmują wiarę katolicką jako swój sposób realizacji życia duchowego i zachowują więź z Tradycją Kościoła. Jednocześnie praca zwraca uwagę na potrzebę dalszych badań nad wpływem mediów, przemian kulturowych i relacji międzypokoleniowych na proces przekazu wiary. Rozprawa kończy się zachętą do troski o autentyczne świadectwo chrześcijańskie w rodzinach oraz do pogłębienia refleksji nad metodami duszpasterstwa, które mogłyby lepiej odpowiadać na potrzeby współczesnych rodzin. The doctoral dissertation titled "Conditions for the Transmission of Faith in the Contemporary Family: A Theological-Moral Study" focuses on the profound and highly relevant topic of transmitting faith in Catholic families. It seeks to address the question of which agents and factors play a key role in this process amidst the challenges of modernity. In the face of increasing secularization, globalization, and postmodern relativism, the Catholic family, as the fundamental community of life and faith, is confronted with a unique mission and responsibility. The central research question of this study is: Which agents andfactors influence the transmission o f faith in contemporary families? The hypothesis posited that parents play the primary role in this process, with their testimony of religious life having a significant impact on their children's attitudes toward faith. Faith, understood as both a gift and a task, is subjected to an in-depth analysis. This analysis highlights its biblical and patristic roots as well as its contemporary theological interpretations. In the context of the family, faith emerges not merely as the transmission of doctrine but primarily as a living relationship with God and His Church, realized in mutual love, prayer, and daily witness within family life. The Catholic family, immersed in the mystery of the Holy Trinity, becomes a domestic Church— a space where children learn not only the fundamental truths of faith but also forgiveness, self-sacrifice, and love for one’s neighbor. The study delves into the condition of contemporary families, revealing the challenges they face in a secularized world. These include the crisis of family bonds, evolving societal models of family life, and the influence of mass culture and social media. Such factors significantly affect the process of raising children in a Christian spirit. However, in families where parents live their faith authentically and deeply, children are more likely to adopt Christian values as the foundation of their lives. Research highlights that shared sacramental life, prayer, and daily experiences of love and unity create an environment in which younger generations naturally and integrally embrace the faith. The dissertation also emphasizes the role of the Church in supporting families in their evangelizing mission. The Church's role is not limited to the administration of sacraments or school catechesis but extends to the ongoing formation of parents and spouses. It underscores the need to strengthen parish communities as spaces for supporting and accompanying families through various stages of life. In its missionary care, the Church must integrate and support all families, including those experiencing difficulties, enabling them to fulfill their vocation as witnesses of Christ in the world. The Catholic family is presented as indispensable in shaping the hearts and consciences of younger generations. The transmission of faith goes beyond teaching; it requires living in accordance with the Gospel, which provides children with the most convincing testimony. In the face of contemporary challenges such as individualization, the breakdown of relationships, and the influence of materialism, the Catholic family stands as a bastion of values that contribute to both the community of the Church and a society rooted in human dignity and the common good. The primary achievement of this dissertation lies in substantiating why parents play the most crucial role in transmitting faith in contemporary families and how their witness positively influences the effectiveness of faith transmission. Theological and sociological analyses indicate that children raised in an atmosphere of love, care, and sensitivity are more inclined to adopt the Catholic faith as a way of spiritual life and maintain a connection with the Church's Tradition. Simultaneously, the work highlights the need for further research into the impact of media, cultural transformations, and intergenerational relations on the process of faith transmission. The dissertation concludes with an appeal to foster authentic Christian witness within families and to deepen reflection on pastoral methods that could better address the needs of contemporary families.listelement.badge.dso-type Item , Znajomość i akceptacja katolickich wartości religijno-moralnych. Studium katechetyczne w świetle badań licealistów diecezji świdnickiej(2025-09-29) Zając, Mateusz RafałWychowanie młodego pokolenia stanowi jedno z fundamentalnych zadań Kościoła katolickiego, od lat zajmujące centralne miejsce w jego refleksji pastoralno-katechetycznej. Niniejsza rozprawa doktorska wpisuje się w ten nurt troski Kościoła o integralną formację młodych chrześcijan, łącząc perspektywę diagnozy poziomu wiedzy o katolickich wartościach oraz ich akceptacji z próbą głębszego zrozumienia młodzieży katolickiej zamieszkującej teren diecezji świdnickiej. W kontekście dynamicznych przemian społeczno-kulturowych obserwuje się wyraźny spadek poziomu religijności młodzieży w Polsce, przejawiający się m.in. ograniczonym uczestnictwem w praktykach religijnych oraz rosnącej kontestacji nauczania Kościoła, szczególnie w zakresie norm moralnych. W odpowiedzi na te zjawiska, celem dysertacji stało się empiryczne zbadanie poziomu znajomości oraz stopnia akceptacji katolickich wartości religijno-moralnych wśród uczniów liceów ogólnokształcących diecezji świdnickiej. Ze względu na brak wcześniejszych badań o podobnym profilu w tej części kraju, dysertacja uzupełnia lukę na mapie badań religijności młodzieży katolickiej w Polsce. Rozprawa doktorska stanowi wkład w rozwój teologii pastoralnej i katechetyki jako dyscyplin naukowych oraz dostarcza praktycznych wskazań dla działalności formacyjnej Kościoła w środowisku młodzieży. The education of the younger generation constitutes a fundamental task of the Catholic Church, which has been at the center of its pastoral and catechetical reflection for many years. This doctoral dissertation is part of the Church's concern for the integral formation of young Christians. It combines a diagnosis of the level of knowledge about Catholic values and their acceptance with an attempt to gain a deeper understanding of Catholic youth living in the Diocese of Świdnica. In the context of dynamic socio-cultural changes, a clear decline in the level of religiosity among young people in Poland has been observed. This decline is manifested in a number of ways, including limited participation in religious practices and growing contestation of Church teaching, particularly in the area of moral norms. In response to these phenomena, the aim of the dissertation was to empirically examine the level of knowledge and acceptance of Catholic religious and moral values among high school students in the Diocese of Świdnica. The dissertation addresses a significant gap in the existing research by offering a novel perspective on the topic of Catholic youth religiosity in Poland. The dissertation makes a significant contribution to the development of pastoral theology and catechetics as academic disciplines. Furthermore, it provides practical guidelines for the Church's formative activity among young people.listelement.badge.dso-type Item , Twórczość maryjna wybranych kompozytorów białoruskich urodzonych po 1945 roku. Formy wokalne i wokalno-instrumentalne(2025-09-23) Ivashkevich, TatsianaW białoruskiej literaturze muzycznej ważne miejsce zajmuje muzyka chóralna, zarówno świecka, jak też religijna i odgrywa ona znaczącą rolę w wychowaniu kolejnych pokoleń. Z tego względu kluczowe znaczenie ma możliwość zapoznania się z odpowiednim repertuarem, który jest swoistym pomostem pomiędzy wykonawcą a odbiorcą. Chrześcijańska kultura muzyczna na Białorusi kształtowała się przez wiele stuleci i ma głębokie korzenie. Jednakże sytuacja geopolityczna oraz silne napięcia cechujące rozwój historyczny, uwarunkowały znaczące przeszkody w procesie badania kultury muzycznej. Ziemie białoruskie często były areną niszczących wojen, podczas których obrócono wniwecz lub wywieziono za granicę większość zdobyczy i pamiątek kultury, w dużym stopniu także muzycznej. Uzyskanie niepodległości w roku 1991 zapoczątkowało proces odnowy kulturowej, gdzie muzyka chóralna wyszła na nowy poziom w związku z procesem profesjonalizacji kultury muzycznej. Istotną rolę odegrało w tym zainteresowanie i wszechstronne wsparcie ze strony państwa. W ten sposób wykonawstwo chóralne stało się zjawiskiem nie tylko kulturalnym, ale także społecznym, oraz politycznym. Po dość długim okresie ateizmu i prześladowań przez zwolenników ideologii komunistycznej, rozpoczął się nowy etap ożywienia zatajonej dotychczas prawdy m.in.: o kolektywizacji wsi, stalinowskim GUŁAG-u, tragedii w Czarnobylu i prześladowaniach zakazujących praktyk religijnych. Z historii wynika, że polityka wyznaniowa nie funkcjonowała na Białorusi przez długi czas, co przyczyniło się do stagnacji w rozwoju nie tylko tradycji religijnych, ale również całego społeczeństwa. Nowy etap, który nareszcie miał nastąpić w społeczeństwie białoruskim, pozwolił świadomie oraz stopniowo rozwijać się także Kościołowi Katolickiemu. Wprowadzenie narodowego języka białoruskiego do liturgii stało się jednym z zasadniczych punktów nadchodzących przemian i stworzyło potrzebę przygotowania odpowiednich opracowań nutowych w tym zakresie. Mocny akcent na tworzenie nowych utworów religijnych dało się zauważyć w twórczości dużej liczby współczesnych kompozytorów i kompozytorek. Niniejsza praca jest próbą przedstawienia dorobku wybranych współczesnych białoruskich twórców muzyki chóralnej urodzonych po 1945 roku i tendencji stylistycznych występujących w ich utworach o tematyce maryjnej. Ze względu na wyraźnie odradzający się kult maryjny, powstało szereg nowych dzieł wokalnych i wokalno-instrumentalnych poświęconych osobie Matki Bożej i one właśnie staną się przedmiotem szczegółowych analiz. Wybrano zatem 31 kompozycji znanych współczesnych kompozytorów: Uladzimira Garkusha (ur. 1948), Haliny Smolak (ur. 1956), Sergeyja Khvoshchinskyjego (ur. 1957), Alesa Kamotskijego (ur. 1958), Uladzimira Karalchuka (ur. 1958), Alexandra Litvinovskyjego (ur. 1962), Aleny Atrashkevich (ur. 1966), Aliny Bezenson (ur. 1971), Sviatleny Niemahay (ur. 1974),Viktara Kistenia (ur. 1977), Valeryja Shmata (ur. 1980) i Kanstantina Yaskou (ur. 1981). Źródłem inspiracji do powstania utworów objętych badaniami były teksty liturgiczne, ukształtowane w ciągu wieków istnienia chrześcijaństwa, a także liryczno-filozoficzne wiersze znanych białoruskich poetów. Zebrany materiał muzyczny prezentuje zróżnicowany układ formalny, począwszy od różnorodnych form pieśniowych, a skończywszy na wielkich formach cyklicznych. Materiał badawczy podzielono na cztery rozdziały. Pierwszy z nich obejmuje aspekty historyczne tworzące tło dla twórczości muzycznej na Białorusi po II wojnie światowej. Rozdział drugi stanowi prezentacje sylwetek wybranych białoruskich kompozytorów muzyki chóralnej. W kolejnym rozdziale, centralnym i najobszerniejszym zagadnieniem proponowanej dysertacji jest szczegółowa analiza zebranego materiału, obejmująca integralnie teksty. Treścią rozdziału ostatniego będzie syntetyczne ujęcie problematyki języka muzycznego zastosowanego w muzyce religijnej wybranych kompozytorów. Podjęcie problematyki wydaje się bardzo aktualne ze względu na to, że do tej pory nie opublikowano żadnej syntezy dotyczącej głębszego przedstawienia analizy twórczości chóralnej o tematyce maryjnej. Niemniej ważny argument wywodzi się z samego kontekstu białoruskiego: powstanie kompozycji, które służą prezentacji kultury białoruskiej. Niniejsza rozprawa adresowana jest do szerokiego kręgu odbiorców, do muzykologów, kompozytorów, dyrygentów, chórmistrzów i amatorów prowadzących zespoły chóralne. Materiał badawczy może być również wykorzystany w muzycznej literaturze chóralnej. Choral music, both secular and sacred, holds an important place in Belarusian musical literature and plays a significant role in educating future generations. For this reason, the opportunity to become familiar with the appropriate repertoire is of key importance, as it serves as a kind of bridge between the performer and the audience. Christian musical culture in Belarus has developed over many centuries and has deep roots. However, the geopolitical situation and the strong tensions characterizing historical development have created significant obstacles in the study of musical culture. The Belarusian lands were often the site of destructive wars, during which most of the cultural achievements and relics, including many related to music, were destroyed or taken abroad. The attainment of independence in 1991 initiated a process of cultural renewal, in which choral music reached a new level due to the professionalization of musical culture. An important role in this was played by the interest and comprehensive support from the state. In this way, choral performance became not only a cultural phenomenon but also a social and political one. After a rather long period of atheism and persecution by supporters of communist ideology, a new stage of a revival of previously concealed truths began. Information about the collectivization of villages, the Stalinist Gulag, the Chernobyl tragedy, and the persecution that banned religious practices became available. History shows that religious policy did not function in Belarus for a long time, which contributed to stagnation in the development not only of religious traditions but of society as a whole. The new stage that finally emerged in Belarusian society allowed the Catholic Church to develop consciously and gradually as well. The introduction of the Belarusian national language into the liturgy became one of the key points of the forthcoming changes and created the need for the preparation of appropriate musical scores in this regard. A strong emphasis on creating new religious works can be seen in the compositions of numerous contemporary composers. This work is an attempt to present the output of selected contemporary Belarusian choral composers born after 1945 and the stylistic tendencies present in their Marian-themed works. Due to the clearly resurgent Marian cult, a number of new works dedicated to the Virgin Mary have been created, and these will be the subject of detailed analysis. Thus, 31 compositions by well-known contemporary composers were selected: Uladzimir Garkusha (born in 1948), Halina Smolak (bom in 1956), Sergey Khvoshchinsky (born in 1957), Ales Kamotski (born in 1958), Uladzimir Karalchuk (born in 1958), Alexander Litvinovsky (born in 1962), Alena Atrashkevich (born in 1966), Alina Bezenson (born in 1971), Sviatlena Niemahay (born in 1974), Viktar Kisten (born in 1977), Valery Shmat (born in 1980) and Kanstantin Yaskou (born in 1981). The source of inspiration for the creation of the discussed works were liturgical texts, shaped over centuries of Christianity, as well as lyrical and philosophical poems by well-known Belarusian poets. The collected musical material presents a diverse formal arrangement, ranging from various song forms to large cyclical forms. It is divided into four chapters. The first covers the historical aspects of the background for musical creativity in Belarus after World War II. The second chapter presents the profiles of selected Belarusian choral music composers. The central and most extensive issue addressed in the proposed dissertation is a detailed analysis of the collected material, encompassing the integral texts and their related compositions. This will lead to a synthetic understanding of the musical language used in the religious music of the selected composers. Addressing this issue seems very timely, as no synthesis providing a deeper analysis of Marian-themed choral works has been published so far. An equally important argument comes from the Belarusian context itself: the creation of compositions that serve to represent Belarusian culture. This dissertation is addressed to a wide audience, including musicologists, composers, conductors, choirmasters, and amateurs leading choral ensembles. The research material can also be used in choral music literature.listelement.badge.dso-type Item , Podstawowe funkcje urzeczywistniania się Kościoła w Ruchu Światło-Życie. Studium pastoralnokatechetyczne(2025-06-20) Józefczyk, MarcinCelem naukowym niniejszej rozprawy doktorskiej jest ukazanie założonych i realizowanych podstawowych funkcji urzeczywistniania się Kościoła w formacji podstawowej Ruchu Światło-Życie. Tak postawiony problem badawczy można przedstawić za pomocą trójstopniowego pytania: w jaki sposób w katechezie Ruchu Światło-Życie założone są podstawowe funkcje urzeczywistniania się Kościoła, w jakim stopniu są one realizowane oraz jakie są pastoralnokatechetyczne postulaty, by ich realizacja w przyszłości była efektywniejsza? Dla rozwiązania postawionego problemu zastosowano metodę paradygmatu trzech etapów analizy teologii pastoralnej. Nowością dysertacji jest ukazanie nie tylko aspektu historycznego dokonań Blachnickiego, ale spojrzenie na aktualną sytuację Ruchu Światło-Życie w połączeniu z dorobkiem współczesnej europejskiej katechetyki, a dokładnie z badaniami Emilio Albericha. Projekt Blachnickiego opracowany już blisko 50 lat temu zostanie zestawiony ze współczesnym odnowionym pastoralnokatechetycznym programem w ujęciu Albericha, dla którego puntem wyjścia jest soborowe spojrzenie na Kościół, będący widzialnym wymiarem Królestwa Bożego realizowanego po pierwsze «w znaku ewangelizacyjnym» diakonii, przeżywanego w drugim «znaku ewangelizacyjnym» koinonii, głoszonego w trzecim «znaku ewangelizacyjnym» martyrii i celebrowanego w czwartym «znaku ewangelizacyjnym» leiturgii. W pracy ukazano blaski i cienie, mocne i słabe strony aktualnego funkcjonowania Ruchu Światło-Życie w kluczu podstawowych funkcji urzeczywistniania się Kościoła. The scientific aim of this doctoral dissertation is to show the assumed and realized basic functions of the realization of the Church in the basic formation of the Light-Life Movement. The research problem thus posed can be presented using a threefold question: in what way are the basic functions o f the realization of the Church assumed in the catechesis of the Light-Life Movement, to what extent are they realized and what are the pastoral-catechetical postulates for their realization in the future to be more effective? To solve the problem posed, the paradigm method of a three-stage analysis of pastoral theology was applied. The novelty of the dissertation is to show not only the historical aspect of Blachnicki’s achievements, but to look at the current situation of the Light-Life Movement in connection with the achievements of contemporary European catechetics, specifically with the research of Emilio Alberich. Blachnicki’s project elaborated almost 50 years ago will be juxtaposed with the contemporary renewed pastoral-catechetical program as seen by Alberich, whose starting point is the conciliar view of the Church as the visible dimension of the Kingdom of God realized firstly in the «evangelizing sign» of diaconia, lived in the second «evangelizing sign» of koinonia, proclaimed in the third «evangelizing sign» of martyria and celebrated in the fourth «evangelizing sign» of leiturgia. The work shows the glories and shadows, the strengths and weaknesses of the current functioning of the Light-Life Movement in the key of the basic functions of the realization of the Church.listelement.badge.dso-type Item , The role of positive orientation and positive affect in training engagement and sport performance(2025-06-30) Kędra, MichałThe aim of the dissertation was to analyze the relationships between positive orientation, positive affect, training engagement, and sport performance. It was proposed that positive orientation and positive affect are personal resources that enhance training engagement and support achieving better athletic results. The study also tested dynamic relationships between these resources and engagement in sport training. Three independent quantitative empirical studies were conducted among amateur runners. The aim of Study 1 was to analyze the relationships between positive orientation, the behavioral dimension of training engagement, and marathon performance. Study 2 expanded the tested model by including the trait and state dimensions of positive affect, as well as the psychological dimension of training engagement among half-marathon participants. Study 3 tested three alternative models of dynamic relationships between positive orientation, positive affect, and training engagement among amateur runners. The findings of the studies broaden understanding of the role of personal resources and training engagement in running performance and explain the psychological consequences of engagement in sport training. This knowledge may provide a foundation for developing psychological intervention programs that support amateur runners in their athletic development. Celem rozprawy była analiza zależności pomiędzy pozytywną orientacją, pozytywnym afektem zaangażowaniem w trening i wynikami w sporcie. Postulowano, że pozytywna orientacja oraz pozytywny afekt są zasobami osobistymi, które wzmacniają zaangażowanie w trening oraz sprzyjają uzyskiwaniu lepszych wyników sportowych. Testowano także dynamiczne zależności pomiędzy tymi zasobami a zaangażowaniem w trening sportowy. Przeprowadzono trzy niezależne badania empiryczne, o charakterze ilościowym, które zrealizowano na próbach biegaczy amatorów. Celem Badania 1 była analiza związków pozytywnej orientacji z behawioralnym wymiarem zaangażowania w trening oraz wynikami uzyskiwanymi w maratonie. Badanie 2 rozszerzało testowany model o cechę i stan pozytywnego afektu, a także psychologiczny wymiar zaangażowania w trening wśród uczestników pótmaratonu. W Badaniu 3 weryfikowano trzy alternatywne modele dynamicznych zależności pomiędzy pozytywną orientacją, pozytywnym afektem a zaangażowaniem w trening wśród biegaczy amatorów. Rezultaty badań poszerzają wiedzę na temat roli zasobów osobistych i zaangażowania w trening dla uzyskiwanych wyników sportowych oraz wyjaśniają psychologiczne konsekwencje zaangażowania w trening sportowy. Wiedza ta może stanowić podstawę do budowania programów interwencji psychologicznych wspierających biegaczy amatorów w rozwoju sportowym.listelement.badge.dso-type Item , Spuścizna pisarska Jana Chądzyńskiego w kontekście polskiej i europejskiej myśli politycznej i społecznej Towarzystwa Jezusowego (do połowy XVII wieku)(2025-06-26) Nowakowski, Michał EdmundDysertacja poświęcona jest analizie spuścizny pisarskiej Jana Chądzyńskiego (ok. 1602-1660), jezuity, autora traktatów politycznych i społecznych, satyr antyprotestanckich oraz utworów panegirycznych. Praca rekonstruuje jego biografię, ustala zakres dorobku piśmienniczego i osadza jego poglądy w kontekście jezuickiej refleksji politycznej i społecznej w Rzeczypospolitej oraz Europie. Głównym celem dysertacji jest zrozumienie idei jezuity z zakresu ustroju Rzeczypospolitej i jego reformy, sprawiedliwości społecznej oraz polemik wyznaniowych. Punktem wyjścia dla rozważań stały się utrwalone w literaturze przedmiotu hipotezy dotyczące reorientacji politycznej jezuitów w następstwie rokoszu Zebrzydowskiego, a także stosunku Chądzyńskiego do uciskanych warstw społecznych i protestantów. Przeprowadzone badania konfrontują twórczość autora z myślą innych staropolskich oraz europejskich pisarzy jezuickich, uwzględniając kluczowe kategorie teorii politycznej i społecznej oraz teologii polemicznej. Na przykładzie analizy idei Chądzyńskiego, praca wskazuje na potrzebę pogłębionych studiów nad rolą Towarzystwa Jezusowego w Rzeczypospolitej oraz szerzej zakrojonych ujęć porównawczych, które pozwoliłyby na osadzenie dorobku polskich i litewskich jezuitów w dyskursie europejskim. This dissertation examines the literary legacy of Jan Chądzyński (c. 1602-1660), a Jesuit and author of political and social treatises, anti Protestant satires, and panegyrical works. It reconstructs his biography, delineates the scope of his writings, and situates his views within the broader framework of Jesuit political and social thought in Poland-Lithuania and Europe. The primary objective of the study is to elucidate Chądzyńskie ideas concerning the political structure and reform of the Commonwealth, social justice, and confessional polemics. The inquiry is grounded in prevailing scholarly hypotheses regarding the Jesuits’ alleged political reorientation following the Zebrzydowskie Rokosz, as well as Chądzyńskie stance on marginalized social groups and Protestants. His writings are analyzed in relation to the thought of other early modern Jesuit writers in Poland and across Europe, with attention to key categories of political and social theory and polemical theology. Through the examination of Chądzyńskie ideas, the dissertation emphasizes the need for a more nuanced understanding of the role of the Society of Jesus in Poland-Lithuania. It further advocates for broader comparative studies that would embed the intellectual legacy of Polish and Lithuanian Jesuits within the wider European discourse.listelement.badge.dso-type Item , Dialogiczna eklezjologia Waltera Kaspera(2025-06-18) Kornek, TomaszZasadniczym celem rozprawy była rekonstrukcja oraz interpretacja eklezjologii niemieckiego teologa. Chodzi nie tylko o całościową i uporządkowaną prezentację eklezjologicznej myśli Kaspera, lecz przede wszystkim o rozpoznanie i określenie jej podstaw oraz ukazanie jej specyfiki. Krytyczna analiza materiału źródłowego pozwoliła sformułować hipotezę badawczą: eklezjologia rozwijana przez niemieckiego kardynała ma charakter dialogiczny. Dialogiczność należy do samej istoty Kościoła i stanowi warunek sine qua non jego skutecznej obecności „w świecie” i „dla świata”. Praca składa się z czterech rozdziałów. Układ rozprawy wynika z analizy tekstów niemieckiego kardynała i stanowi formę złożonej odpowiedzi na postawione pytania badawcze. Najbardziej oryginalne pomysły zawarł Kasper w swojej koncepcji Boga jako dialogicznej wspólnoty, w której Osoby nie tylko prowadzą dialog, lecz są dialogiem. Jedno Boskie życie realizuje się w (communio) dialogu trzech Osób. Kardynał w sposób twórczy i nowatorski rozwija eklezjologię opartą na misterium Trójjedynego Boga. O jej oryginalności decyduje także radykalna i konsekwentna interpretacja istoty Kościoła: Communio Trójjedynego Boga jest fundamentem communio-Kościoia. Nie tylko teoretyczne ani tym bardziej eklektyczne, lecz całościowe i konsekwentne powiązanie istoty oraz genezy Kościoła z misterium Trójcy Świętej stanowią podstawową cechę eklezjologii Kaspera, będącą jej największą zaletą i wartością. Powyższe wyniki inspirują i zapraszają do dalszych badań nad teologiczną refleksją kardynała Waltera Kaspera. The fundamental purpose of this dissertation is to reconstruct and interpret the Walter Kasper's ecclesiology. The idea is not only to present his ecclesiological thought in a comprehensive and orderly way, but first of all to identify and define its foundations, and then show its specifics. Research hypothesis: the ecclesiology developed by the cardinal is dialogical in nature. Dialogicity belongs to the very essence of the Church and is the sine qua non of its effective presence 'in the world’ and 'for the world’. The work consists of four chapters. The layout of the dissertation results from the analysis of the Kasper's texts and constitutes a form of complex response to the research questions posed. Kasper's most original ideas are contained in his conception of God as a dialogical community, in which the Persons not only dialogue, but are a dialogue. The One Divine Life is realized in the (communio) dialogue of the three Persons. Cardinal creatively develops an ecclesiology based on the mystery of the Triune God. Its originality is also determined by a radical and consistent interpretation of the essence of the Church: the communio of the Triune God is the foundation of the communio-Church. Not merely theoretical, but holistic and consistent connection of the mystery and genesis of the Church with the mystery' of the Trinity are the basic feature of Kasper's ecclesiology, which is its greatest virtue and value. These factors and the consistent personal-Trinitarian perspective determine its originality and value. The above results inspire and invite further research on the theological reflection of Walter Kasper.listelement.badge.dso-type Item , Idea miłosierdzia Bożego w posoborowej perspektywie ekumenicznej(2025-06-17) Godlewski, Karol KajetanRozprawa doktorska analizuje eklezjalny wymiar miłosierdzia Bożego w kontekście ekumenizmu. Autor odwołuje się do metafory pasterza troszczącego się o owce, odnosząc ją do jedności i podziałów w Kościele. Kluczowym zagadnieniem jest problem „rozproszenia owiec” i rola miłosierdzia jako odpowiedzi na podziały chrześcijan. Kościół katolicki, zgodnie z Soborem Watykańskim II, uznaje, że podziały nie są winą współczesnych chrześcijan, ale wynikają z grzechu. Ekumenizm jest odpowiedzią na modlitwę Chrystusa o jedność i działaniem Ducha Świętego, prowadzącym do skruchy i pojednania. Jan Paweł II podkreślał, że zjednoczenie wymaga uzdrowienia ran, a Franciszek nazywa ekumenizm „łaską Ducha Świętego”. Miłosierdzie Boże, ukazane najpełniej w Misterium Paschalnym, jest fundamentem ekumenizmu. Śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa burzą mur wrogości, dlatego działania ekumeniczne powinny opierać się na miłosierdziu i skrusze. Kościół postrzega ekumenizm jako „czynienie miłosierdzia” i wezwaniem do pokuty za historyczne podziały. Pojednanie chrześcijan nie może być jedynie organizacyjne, lecz wymaga duchowej przemiany. Ostatecznym celem jest pełne uczestnictwo wszystkich wierzących w tajemnicy zbawienia objawionej w Chrystusie. The doctoral dissertation examines the ecclesial dimension of God's mercy in the context of ecumenism. The author refers to the metaphor of a shepherd caring for his sheep, relating it to the unity and divisions within the Church. The key issue is the problem of the "scattering of the sheep" and the role of mercy as a response to Christian divisions. The Catholic Church, in line with the Second Vatican Council, acknowledges that divisions are not the fault of contemporary Christians but stem from sin. Ecumenism is a response to Christ’s prayer for unity and the work of the Holy Spirit, leading to repentance and reconcili ation. John Paul II emphasized that true unity requires healing wounds, while Pope Francis calls ecumenism "a grace of the Holy Spirit." God's mercy, most fully revealed in the Paschal Mystery, is the foundation of ecumenism. Christ’s death and resurrection break down the walls of hostility, so ecumenical efforts should be based on mercy and repentance. The Church sees ecumenism as "an act of mercy" and a call to repentance for historical divisions. The reconciliation of Christians cannot be merely organizational but must involve a deep spiritual transformation. The ultimate goal is the full participation of all believers in the mystery of salvation revealed in Christ.listelement.badge.dso-type Item , Ochrona małoletnich przed przekazami handlowymi w programach telewizyjnych(2025-06-23) Florczak, Marta MałgorzataCelem rozprawy jest zdiagnozowanie zagrożenia związanego z emitowaniem reklam w trakcie emisji w telewizji audycji dla dzieci, a następnie udzielenie odpowiedzi na pytania badawcze: czy obowiązujące regulacje prawne skutecznie chronią prawa małoletnich przed przekazami handlowymi? Co faktycznie wiedzie prym: dobro dziecka czy wynikające z zasady wolności działalności gospodarczej dążenie dysponentów mediów do maksymalizacji zysku, nawet jeżeli miałoby ono narażać ich na konsekwencje prawne? Czy konsekwencje finansowe ponoszone przez nadawców w przypadku stwierdzenia emisji reklam w telewizji w sposób sprzeczny z prawem są wystarczająco dolegliwe i skutecznie egzekwowane, by przynieść spodziewany efekt? Zagadnienie niwelowania oddziaływania przekazów handlowych na małoletnich reguluje przede wszystkim ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji wraz z aktami wykonawczymi. Ustawodawca w 2021 r. umożliwił jednak nadawcom przerywanie reklamami trwających dłuższej niż 60 minut audycji dla dzieci, wbrew interesowi małoletnich, kierując się interesem przedsiębiorcy. Problem badawczy pracy jest zatem istotny w kontekście zagwarantowania prezentowania pożądanych treści w telewizji. Przedmiotowa praca, a także opublikowane w niej wyniki przeprowadzonych badań własnych dotyczących emisji reklam w trakcie audycji dla dzieci, mogą stanowić refleksję nad powrotem do zakazu przerywania audycji dla dzieci reklamami. Powiązanie analizy stanu normatywnego z tymi badaniami umożliwiło zweryfikowanie wpływu zliberalizowania ochrony małoletnich widzów na zasadę dobra dziecka. The purpose of the dissertation is to diagnose the threat of commercials during television broadcasts for children, and then to answer the research questions: do current legal regulations effectively protect the rights of minors from commercial messages? Which actually leads the way: the welfare of the child or the desire of media owners, arising from the principle of freedom of business, to maximize profit, even if it were to expose them to legal consequences? Are the financial consequences borne by broadcasters if they are found to be broadcasting advertisements on television in an illegal manner sufficiently severe and effectively enforced to have the desired effect? Issues of leveling the impact of commercial messages on minors are primarily regulated by the Broadcasting Act of December 29, 1992, along with implementing acts. However, the legislature in 2021 allowed broadcasters to interrupt children's broadcasts lasting longer than 60 minutes with commercials, against the interests of minors, targeting the interests of the entrepreneur. The research problem of the work is therefore relevant to guaranteeing the presentation of desirable content on television. The work in question, as well as the results of the conducted own research on the broadcasting of commercials during children's programs, published in it, can reflect on the return to the ban on interrupting children's programs with commercials. Linking the analysis of the normative state with this research made it possible to verify the impact of liberalizing the protection of underage viewers on the principle of child welfare.listelement.badge.dso-type Item , Sanctification of the Romantic Relationship and its Quality in a Sample of Polish Heterosexual Couples in the Perspective of Mahoney’s Relational Spirituality Framework(2025-06-17) Tomaka, KamilThis cross-sectional and longitudinal research examined whether and how the sanctification of a romantic relationship was associated with its quality from the perspective of Mahoney’s Relational Spirituality Framework in a sample of Polish heterosexual couples. The quality of a romantic relationship was expressed as satisfaction and commitment. The mechanisms of these associations were also analyzed by including the satisfaction with sacrifice as a mediator. The study involved 405 Polish heterosexual married, cohabiting, and engaged couples who completed the Sanctification of Romantic Relationship/Marriage Scale, the Relationship Assessment Scale, the Commitment Level Subscale, and the Satisfaction with Sacrifice Scale three times in three three-month intervals. The analyses testing the direct hypotheses in the Actor–Partner Interdependence Models (APIM) and indirect ones in the Actor–Partner Interdependence Extended Mediation Models (APIMeM) were conducted using cross-sectional and longitudinal approaches. The findings revealed that women’s and men’s perceptions of their romantic unions as sacred are linked to their own and their partner’s greater relationship satisfaction and commitment in the “here and now” and long-term perspective (i.e., cross-sectional and longitudinal approaches, respectively). Satisfaction with sacrifice was a significant mediator of these associations, indicating that men’s sacrifice, especially in the long-term approach, is a more important predictor of greater satisfaction and commitment in the relationship for their own and their partners. Prezentowane przekrojowe i podłużne badania analizowały, czy i w jaki sposób uświęcenie związku romantycznego było związane z jego jakością w perspektywie koncepcji duchowości relacyjnej Mahoney. Badano polskie pary heteroseksualne. Jakość związku romantycznego została zoperacjonalizowana jako satysfakcja ze związku i zaangażowanie w relację. Badano także mechanizmy tych zależności poprzez uwzględnienie satysfakcji z poświęcenia się jako mediatora. W badaniu wzięło udział 405 polskich heteroseksualnych par – małżeńskich, żyjących w konkubinacie i narzeczeńskich, które wypełniły Skalę uświęcenia związku romantycznego/małżeństwa, Skalę oceny relacji, podskalę Zaangażowania oraz Skalę satysfakcji z poświęcenia trzykrotnie w trzymiesięcznych odstępach czasowych. Analizy testujące hipotezy bezpośrednie w modelach współzależności aktor-partner (APIM) i pośrednie w rozszerzonych modelach mediacji współzależności aktor-partner (APIMeM) przeprowadzono w podejściu przekrojowym i podłużnym. Otrzymane wyniki ujawniły, że postrzeganie przez kobiety i mężczyzn ich romantycznych związków jako „świętych” wiąże się z większą satysfakcją z relacji i zaangażowaniem u nich samych, jak i ich partnerów w perspektywie „tu i teraz” i długoterminowej (tj. odpowiednio w podejściu przekrojowym i podłużnym). Satysfakcja z poświęcenia była istotnym mediatorem tych zależności, wskazując, że poświęcenie mężczyzn, zwłaszcza w podejściu długoterminowym, jest istotniejszym wskaźnikiem większej satysfakcji i zaangażowania w związek dla nich samych i ich partnerek.listelement.badge.dso-type Item , Wspólnota Przyjaciele Oblubieńca jako środowisko formacji katolików świeckich. Studium teologicznopastoralne(2025-05-27) Maluszczak, MariuszWspólnota Przyjaciele Oblubieńca, będąca przedmiotem dysertacji, stanowi jedno z nowych środowisk, które skutecznie realizują misję powierzoną całemu Kościołowi. Uwzględnia przy tym współczesne wyzwania społeczno-kulturowe i religijne, charakterystyczne dla człowieka XXI wieku. Jej działalność skierowana jest do osób dorosłych i stanowi katolickie środowisko ewangelizacyjno-formacyjne. Wspólnota wpisuje się w nurt nowych wspólnot ewangelizacyjnych, będących owocem posoborowej wizji Kościoła communio. W pierwszym rozdziale opisano fundamenty Wspólnoty Przyjaciele Oblubieńca: źródła powstania, jej historię (począwszy od 2004 przez 2010, aż do 2024 roku) oraz strukturę. Drugi rozdział opisuje kolejno podstawy teologiczne formacji świeckich w tejże wspólnocie: chrystologiczne, pneumatologiczne i eklezjologiczne. Rozdział trzeci przedstawia zgodne z wizją Kościoła cele ogólne formacji świeckich oraz opisane trzy cele pośrednie mające prowadzić do osiągnięcia celów ogólnych. W czwartym rozdziale opisane zostały metody i środki formacji. Celem ostatniego rozdziału była ocena oraz wskazanie perspektyw rozwoju wspólnoty jako środowiska formacji katolików świeckich. The Friends of the Bridegroom Community, which is the subject of the dissertation, is one of the new communities that effectively carry out the mission entrusted to the whole Church. In doing so, it considers contemporary socio cultural and religious challenges characteristic of 21st century man. Its activities are aimed at adults and constitute a Catholic evangelization and formation environment. The Community is part of the trend of new evangelization communities, which are the fruit of the post-conciliar vision of the Church communio. The first chapter describes the foundations of the Friends o f the Bridegroom Community, the origins of its founding, its history (from 2004 through 2010, until 2024) and its structure. The second chapter describes in turn the theological foundations for the formation of the laity in this community: christological, pneumatological and ecclesioligical. The third chapter presents the general goals of lay formation in accordance with the Church's vision, and the three intermediate goals described to lead to the achievement of the general goals. The fourth chapter describes the methods and means of formation. The purpose of the last chapter was to evaluate and indicate the prospects for the development of the community as a formation environment for lay Catholics.listelement.badge.dso-type Item , La doble subtitulación de la herramienta Language Learning with Netflix y sus efectos en la adquisición y comprensión del léxico en contexto en estudiantes polacos de ELE(2022-11-16) López Martínez, LeticiaLa presente tesis doctoral tiene como objetivo averiguar si los subtítulos en dos lenguas (materna y meta), acompañados de unas instrucciones concretas basadas en la repetición, son un recurso útil para mejorar el aprendizaje del vocabulario de los alumnos polacos de ELE. El trabajo consta de una introducción que va seguida de 5 capítulos, la bibliografía, los anexos y un resumen. Los dos primeros capítulos se centran en exponer el marco teórico y el estado de la cuestión. El tercero se ocupa de la metodología de la investigación. En él se exponen las tres hipótesis y las preguntas a la investigación para después pasar a hablar de la herramienta que usamos en nuestro estudio, Language Learning with Netflix, que permite la doble subtitulación y defiende una mejora en la adquisición lingüística con el uso del manual de instrucciones que propone, que se apoya en la repetición de escenas. El cuarto y último capítulo antes de las conclusiones está dedicado al análisis de resultados. Las tres hipótesis quedaron comprobadas y confirmadas a la luz de los hallazgos de la investigación. La hipótesis 1 demostró que todos los informantes mejoraron su conocimiento del léxico meta tras el visionado; la hipótesis 2 manifestó que el uso del manual (que se apoya en la repetición de escenas con subtitulado en las dos lenguas) potenció el reconocimiento del léxico meta y su significado; y la tercera y última hipótesis, por su parte, también quedó constatada: de nuevo, el grupo de visionado activo mostró mejores resultados que el grupo de visionado pasivo en el cuestionario postvisionado 2, donde el objetivo era el uso de las unidades léxicas meta en contexto. En el capítulo 5 se pueden observar las conclusiones obtenidas tras el análisis de resultados y se detallan las investigaciones futuras. The present doctoral thesis aims to find out if subtitles in two languages (mother tongue and target language), accompanied by instructions based on repetition, are a useful resource in order to improve vocabulary acquisition by Polish students of Spanish language. This dissertation consists of an introduction followed by 5 chapters, bibliography, annexes and a summary. The first two chapters focus on exposing the theoretical framework and the state of the art. The third deals with the methodology. It exposes the three hypotheses and the questions and then move on to the tool we use in our study, Language Learning with Netflix, which allows double subtitling and defends an improvement in the linguistic acquisition with the use of instructions they propose, which relies on the repetition of scenes. The fourth and last chapter before the conclusions is dedicated to the analysis of results. The three hypotheses were proven and confirmed in the light of the research findings. Hypothesis 1 showed that all informants improved their knowledge of the target lexicon after viewing; Hypothesis 2 said that the use of the manual (which is based on the repetition of scenes with subtitling in the two languages) enhanced the recognition of the target lexicon and its meaning; And the third and last hypothesis, meanwhile, was also verified: again, the active viewing group showed better results than the passive viewing group in the post-viewing questionnaire 2, where the objective was the use of the target lexical units in context. In Chapter 5 the conclusions obtained after analyzing the results can be observed and future investigations are detailed.listelement.badge.dso-type Item , Polsko-rosyjski projekt leksykograficzny: teatr, opera, muzyka. Od badań metaleksykograficznych do autorskiej koncepcji słownika(2022-09-30) Parafińska-Korybska, EwelinaNadrzędnym celem niniejszej rozprawy było stworzenie polsko-rosyjskiego słownika specjalistycznego z zakresu teatru, opery i muzyki. Jako cel pomocniczy wyznaczono przygotowanie koncepcji metodologicznej takiego autorskiego słownika. Punktem wyjścia do pracy nad nim było zauważenie luki w dwujęzycznej leksykografii specjalistycznej w tej dziedzinie. Leksyka dotycząca badanych dziedzin występuje ponadto w różnego rodzaju tekstach kultury, np. w wywiadach, powieściach, biografiach, artykułach, filmach i in. Wiele takich tekstów jest tłumaczonych na inne języki, w tym, naturalnie, na język rosyjski. Potrzeba przekładu rodzi zatem konieczność powstawania rzetelnych opracowań leksykograficznych, które ułatwiłyby ten proces. Postawione cele wymagały wykonania określonych zadań, które zrealizowano w poszczególnych częściach pracy. The paramount objective of this thesis was the creation of a Russian-Polish specialist dictionary covering the areas of theatre, opera and music. Preparing a methodological concept of such a proprietary dictionary constituted an indirect goal. The starting point for creating the dictionary was observing the gap in bilingual specialist lexicography related to this area. Lexis concerning the domains researched can moreover be found in different types of texts of culture, e.g. in interviews, novels, biographies, articles, movies and others. Many such texts are translated into other languages, including, quite understandably, Russian. The need for translation, therefore, necessitates the creation of reliable lexicographical studies, which would facilitate this process. The set objectives required performing specific tasks completed in individual parts of the thesis.listelement.badge.dso-type Item , Nauczanie JPJO do celów specjalistycznych. Model rozwijania sprawności językowych na przykładzie polskiego języka medycyny (medycznego)(2023-05-29) Oczko, PaulinaPrzedmiotem przedłożonej rozprawy jest nauczanie i uczenie się polskiego języka medycyny (medycznego) ze szczególnym uwzględnieniem w tym procesie rozwijania receptywnych i produktywnych sprawności językowych, określanych w najnowszej literaturze działaniami językowymi (ESOKJ 2003, 2020). Głównym celem pracy było opracowanie zakresów działań komunikacyjnych (językowych) niezbędnych w obszarze języka medycznego (medycyny), a następnie przedstawienie na tym przykładzie propozycji modelu rozwijania sprawności językowych dla glottodydaktyki specjalistycznej. Podjęty problem został ukazany na tle rozważań na temat dotychczasowych badań nad językami specjalistycznymi w glottodydaktyce polonistycznej. The subject of the submitted dissertation is the teaching and learning of the Polish language of medicine (for medical purposes) with a particular focus on the development of receptive and productive linguistic skills in this process, referred to in recent literature as linguistic activities (CEF 2003, 2020). The main aim of the study was to develop the ranges of communicative (linguistic) activities necessary in the area of medical language (medicine), and then to present, on this example, a proposal of a model of language skills development for specialist glottodidactics. The issue discussed in this paper was shown against the background of considerations on previous research on specialised languages in Polish language glottodidactics.listelement.badge.dso-type Item , Mit założycielski Krakowa w literaturze polskiej od XII do XIX wieku i jego europejska recepcja(2022-11-08) Rozmysł, MichałCelem badań jest zidentyfikowanie i opisanie kontekstów literackich i kulturowych, w których usytuowany bywał mit założycielski Krakowa. Przedmiotem badań będą dzieła pochodzące z różnych epok i kręgów kulturowych (literatura polska, francuska, niemiecka), począwszy od pierwszego i najważniejszego dzieła, mianowicie kroniki Kadłubka, przez inne dzieła z literatury średniowiecza, renesansu i baroku, piśmiennictwo oświecenia, aż do epoki romantyzmu, w której analizowany mit był szczególną inspiracją dla autorów, ze względu na rodzimy charakter legendy, a także ówczesne próby zrekonstruowania tożsamości narodowej. W pierwszej części rozprawy uwaga skupiona jest głównie na kronice Mistrza Wincentego, a także jego - w głównej mierze - inspiracji antycznych, wraz z kilkoma kontekstami słowiańskimi oraz, w szerszej perspektywie, indoeuropejskimi. Druga część studium poświęcona jest koncepcji tripartitio, które jest pokłosiem badań Georges’a Dumézila w zakresie neokomparatystyki mitologicznej, które pomaga interpretować mit założycielski Krakowa zarówno w kronikach średniowiecznych, jak i literaturze romantyzmu. Ostatnia część rozprawy skupia się na postaci Wandy, jej niejednoznacznym charakterze kobiety-króla, virago oraz „słowiańskiej nimfy”. Ponadto przywołane zostają także zagraniczne realizacje legendy, jak również późna interpretacja postaci Wandy w perspektywie emancypacyjnej. The goal of the research is to identify and describe literary, historical, anthropological, and political contexts which framed the founding myth of Cracow in literary texts of various literary periods in Poland and, significantly, other cultural spheres of Europe. The research will focus on works of different literary periods, starting with the first and most important work, i.e. the chronicles of W. Kadłubek, through other historical chronicles of the medieval period, Polish and French Renaissance and Baroque poetry, Polish and foreign Enlightenment pieces, ending with Romanticism. Due to the interdisciplinary character of the myth, which goes beyond the limits of literary studies, tools envisaged for other domains will be used such as new comparative mythology analysis, ethnography, anthropology, or feminist criticism, the last of which being specially interested in Wanda, the principal character of the myth. In the first part of the dissertation, attention will be focused on the chronicle of Kadłubek and his inspirations. The second part of the dissertation develops the concept of tripartitio related to the new comparative mythology developed by G. Dumézil.The last part focuses on the character of Wanda in the writing of various literary periods and her transgressive character.listelement.badge.dso-type Item , Edycja krytyczna dzieł "Upominanie do ewangelików" i "Przestroga do katolików" Piotra Skargi(2022-06-15) Dziemian, OlgaPrzedmiotem dysertacji są nieopublikowane dotąd pisma polemiczne Piotra Skargi - "Upominanie do ewangelików" i "Przestroga do katolików". Główną (edytorską) część rozprawy poprzedził wstęp historycznoliteracki. Ukazano w nim m.in.: rozwój dotychczasowych badań nad twórczością Skargi; literacką batalię między zwolennikami a przeciwnikami konfederacji przed oficjalnym wystąpieniem Skargi przeciwko ustawie z 1573 r. (1592); najważniejsze aspekty stanowiska jezuity na tle innych antykonfederacyjnych wystąpień oraz pisarzy reprezentujących obóz przeciwny. Opracowane dzieła poddano analizie retorycznej: ukazano sposoby obrazowania, prowadzenia narracji i strategie argumentacyjne; wskazano główne źródła inwencyjne, wykorzystane w budowaniu argumentacji i doborze materiału egzemplifikacyjnego. Opisano redakcyjne transformacje obu dzieł i wskazano konsekwencje tych przekształceń. Przedstawiono uzasadnienie wyboru podstawy wydania. Edytorska część dysertacji obejmuje: tekst dzieł w transkrypcji; komentarz edytorski: wykazy skrótów, opisy źródeł (czterech wydań obu dzieł uwzględnionych podczas przygotowywania tej edycji: krakowskiego i poznańskiego z 1592 r., krakowskiego z 1600 r. oraz krakowskiego z 1610 r.), aparat krytyczny ukazujący tradycję tekstu dzieł, zasady transkrypcji, objaśnienia historycznoliterackie i językowe, słownik wyrazów archaicznych. Całość zamyka obszerna bibliografia. The subject of the dissertation are the previously unpublished polemical writings of Piotr Skarga - "Upominanie do ewangelików" and "Przestroga do katolików". The main, editorial part of the dissertation is preceded by a historical and literary introduction which presents the development of previous research on Skarga's works; the literary battle between supporters and opponents of Confederation before Skarga's official speech against the Act of 1573. (1592); the most important aspects of the Jesuit's position in comparison with other anti-Confederation speeches and writers representing the opposing camp. The works under study have been subjected to rhetorical analysis: imaging modalities, narration and argumentative strategies, the main sources of invention used in argumentation and selection of exemplification material have been indicated. The editorial transformations of both works and the consequences of these transformations are indicated. The thesis presents the justification for the choice of the basis of edition. The editorial part of the dissertation includes: the text of works in transcription; editorial commentary: lists of abbreviations, descriptions of sources, critical apparatus showing the tradition of the works' text, transcription rules, historical, literary and linguistic explanations and a dictionary of archaic words. An extensive bibliography closes the thesis.listelement.badge.dso-type Item , Ginący drewniany Zamość. Drewniana zabudowa Nowego Miasta w perspektywie historii przedmieść i w ujęciu ikonograficznym(2021-07-06) Polańska, Ewelina LiliaRozprawa podejmuje temat pozostający na uboczu zainteresowań badaczy. Jest interdyscyplinarna, przede wszystkim z historii sztuki i historii. Opiera się na źródłach archiwalnych, dokumentowych, kartograficznych, a także ikonograficznych (fotografie, rysunki, szkice, obrazy, ryciny). Prezentowane w pracy zachowane do dziś obiekty drewniane na obszarze Nowego Miasta w Zamościu powstawały od połowy XIX w. do początku XXI w. Zakres terytorialny obejmuje obszar 644 ha, na którym znajduje się 118 ulic. W trakcie prowadzonych badań policzyłam i przeanalizowałam 336 obiektów drewnianych, dzieląc je na poszczególne typy: domy bez ganków, domy z gankami (półkolistymi, trójkątnymi), dworki, domy piętrowe, młyn, wieża ciśnień. Aktualnie, wedle dokonanych wyliczeń, ogólna liczba budynków na terenie Nowego Miasta wynosi 2347, z czego architektura drewniana to 336, co daje 14%. Cele przedłożonej rozprawy są dwojakie. Pierwszy nakreśla perspektywę historyczną, która śledzi powstanie, rozwój, trwanie, zmiany, niszczenie drewnianej zabudowy przedmieść. Drugi przyjmuje perspektywę współczesną, która dokumentuje, identyfikuje, klasyfikuje architekturę drewnianą na terenie Nowego Miasta, w szczególności wyodrębnia typy, analizuje budowę i stolarkę, wyszukuje detale, stwierdza stan zachowania i ocenia dokonane przebudowy. W pracy umieszczone zostały też autorskie zdjęcia porównawcze ponad 400 obiektów drewnianych z około 130 miejscowości wschodniej Polski. Dysertacja podzielona została na 6 rozdziałów z autorskimi rysunkami. Integralną część stanowi Katalog drewnianego budownictwa Nowego Miasta. The dissertation takes up a subject which has re mained on the sidelines of researchers' interests. It is inter disciplinary, in the sense that it combines history and art. It is based on archival, documentary, cartographic and icono- graphic sources (photographs, drawings, sketches, paint ings and engravings). The wooden buildings presented in the work have been preserved to this day in the area of the New Town (Nowe Miasto) in Zamość and they were created from the mid-19th century until the beginning of the 21st century. The territorial range covers an area of 644 hectares with 118 streets. In the course of research, I recorded and ana lysed 336 wooden objects, dividing them into particular types: houses without porches, houses with porches (semi circular, triangular), manor houses, storeyed houses, a mill, a water tower. At present, according to the records, the total number of buildings in the New Town is 2347, out of which wooden architecture constitutes 336, which in turn amounts to 14%. The objectives of the submitted dissertation are twofold. The first aim outlines a historical perspective that traces the emergence, development, persistence, changes, and destruction of the wooden buildings of the suburb. The second one is a contemporary perspective, which docu ments, identifies, classifies the wooden architecture in the New Town, in particular, categorizes types, analyses the structure and woodwork, searches for details, determines the state of preservation, and evaluates the reconstructions. It also includes the author's comparative photo graphs of more than 400 wooden objects from about 130 localities in eastern Poland. The dissertation was divided into 6 chapters with author's drawings. A catalogue of wooden architecture of Nowe Miasto is an integral part of the work.