Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2020, T. 113
Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/20.500.12153/1312
Browse
Recent Submissions
listelement.badge.dso-type Item , „Częstochowa na Lubelszczyźnie”. Na tym miejscu chwała Boga Najwyższego odprawiać się będzie... W setną rocznicę rewindykacji klasztoru oo. Bernardynów w Radecznicy (1919-2019), red. Iwo Mirosław Janusz OFM, Aleksander Krzysztof Sitnik OFM, Calvarianum, Kalwaria Zebrzydowska [2019].(Wydawnictwo KUL, 2020) Flaga, Jerzylistelement.badge.dso-type Item , listelement.badge.dso-type Item , [Recenzja]: Marek G. Zieliński, Archiwum Fary Chełmińskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2019, ss. 487, 1 nlb., 86 il.(Wydawnictwo KUL, 2020) Laszuk, Annalistelement.badge.dso-type Item , listelement.badge.dso-type Item , [Recenzja]: Ewa Martinek, Szulec. Wieś cudu Świętego Józefa, Opatówek: Fundacja „Inicjatywa dla Opatówka” 2018, ss.128, il. 21(Wydawnictwo KUL, 2020) Mikołajczyk, Marcinlistelement.badge.dso-type Item , Merry Christmas – Wystawa w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL. 18 grudnia 2019 – 2 lutego 2020(Wydawnictwo KUL, 2020) Wasilewska, Jolanta; Szponar, Andrzejlistelement.badge.dso-type Item , Parafia Opieki Najświętszej Maryi Panny w Siehniewiczach w diecezji pińskiej w świetle wizytacji z 3 października 1926 roku(Wydawnictwo KUL, 2020-06-30) Żurek, Waldemar WitoldPierwotna świątynia parafialna pw. Opieki Najświętszej Maryi Panny w Siehniewiczach, w diecezji łucko-brzeskiej pochodzi z połowy XVI wieku. Świątynię murowaną ufundowali dla tej parafii Józef i Maria Prozorowie w 1785 roku. Spalona w 1915 roku przez Rosjan, w 1922 roku została odbudowana staraniem proboszcza ks. Izydora Niedroszlańskiego i ludzi dobrej woli. W II Rzeczypospolitej parafia w Siehniewiczach należała do erygowanej w 1925 roku diecezji pińskiej. Historia parafii i sporządzony jej inwentarz, zarówno kościelny, jak i zaplecza gospodarczego, zostały opracowane na wizytację kanoniczną parafii w Siehniewiczach dokonaną 3 października 1926 roku przez ordynariusza diecezji pińskiej Zygmunta Łozińskiego.listelement.badge.dso-type Item , Kościoły rzymskokatolickie na Ukrainie Lewobrzeżnej (XIX-XX wiek). Przegląd retrospektywny(Wydawnictwo KUL, 2020-06-30) Żwanko, LubowW artykule dokonano krótkiej retrospektywy historii kościołów rzymskokatolickich na Ukrainie Lewobrzeżnej w XІХ-ХХ wieku, od budowy w czasach Imperium Rosyjskiego do losów w czasach radzieckich, i wspomniano o współczesnej sytuacji z kościołami już w niepodległej Ukrainie. Na początku zostały przeanalizowane czynniki, które spowodowały powstanie licznej Polonii na obszarach Ukrainy Lewobrzeżnej, czyli w guberniach: jekaterynosławskiej, połtawskiej, charkowskiej oraz czernihowskiej. Na tych terenach dzięki staraniom miejscowych Polaków zbudowano 12 kościołów w: Czernihowie, Nieżynie, Połtawie, Romnie, Krzemieńczuku, Jekaterynosławiu, Kamieńskim, Jenakijewie, Mariupolu, Bachmucie, Charkowie i Sumach. W podsumowaniu artykułu zaznaczono, że każdy kościół od momentu swojej konsekracji stał się centrum życia nie tylko społeczności polskiej, ale także miejscem spotkań katolików różnych narodowości. Podczas okupacji Ukrainy przez wojska bolszewickie kościoły zostały zamknięte, a część z nich zburzono. Tylko nieliczne świątynie przetrwały do naszych czasów. Dziś stanowią one ważne pamiątki architektury sakralnej, zdobiące centrum ukraińskich miast.listelement.badge.dso-type Item , Księgozbiór klasztoru dominikańskiego w Krasnymborze w XVIII wieku.(Wydawnictwo KUL, 2020-06-30) Zimnoch, KatarzynaDominikański klasztor w Krasnymborze w województwie trockim został ufundowany w 1684 roku przez Konstancję Chreptowiczową z Dolskich, wdowę po Samuelu Litaworze Chreptowiczu, chorążym starodubowskim, i jej syna Andrzeja. Był to niewielki konwent dominikański należący do prowincji litewskiej pw. Anioła Stróża, który funkcjonował na pograniczu Korony Polskiej i Litwy. Od początku jego powstania zakonnicy starali się zgromadzić odpowiedni księgozbiór. Dzięki zachowanym źródłom, Aktom Konsystorza Generalnego Diecezji Augustowskiej, obecnie przechowywanym w Archiwum Diecezjalnym w Łomży, możemy poznać krasnoborską bibliotekę dominikańską w XVIII wieku. Zawartość księgozbioru wskazuje, że miał on służyć zakonnikom w formacji duchowej i ich pracy duszpasterskiej. Zakon kaznodziejski słynął z ewangeliczno-apostolskiego stylu w walce o dusze ludzkie, stąd znaczną część księgozbioru klasztornego stanowiła literatura teologiczna i homiletyczna, miała ona pomagać w działalności kaznodziejskiej oraz w prowadzeniu misji. Dominikanie krasnoborscy sprawowali również opiekę nad obrazem maryjnym (obraz Matki Bożej Różańcowej), co również wpłynęło na zawartość księgozbioru. W konwencie zgromadzono także literaturę, którą można określić jako polemiczną. Warto zwrócić uwagę, że w omawianym dominikańskim księgozbiorze, mimo że należał do niewielkiego konwentu, znalazło się kilka bardzo cennych zabytków piśmienniczych. Są to ważne ślady po istniejącej niegdyś w tym miejscu placówce zakonnej, która miała być siłą duchową i kulturową oddziałującą na region w którym funkcjonowała.listelement.badge.dso-type Item , Unia Apostolska Najświętszego Serca Jezusowego Diecezji Częstochowskiej i jej działalność dokumentacyjno-archiwalna(Wydawnictwo KUL, 2020-06-30) Wolnicki, PawełThe substantive right of the faithful in Church to organize into associations also applies to clergy. The international association for diocesan priests is the Apostolic Union of Priests of the Sacred Heart of Jesus, founded by Viktor Labeurier in 1862, which was canonically approved and established in 1880 In Poland, this association appeared at the beginning of the 20th century, and in the Diocese of Częstochowa it was founded in 1929. Until 1949, it operated as an association with a legal basis in Polish and Church law. Due to the Decree of 5 August 1949 amending certain provisions of the law on associations, the Apostolic Union became an exclusively canonical institution. The history of this association in Poland and many of its dioceses has not been synthesised. The aim of the article is therefore to present this institution and its archival activities on the example of the Diocese of Czestochowa and the characteristics of the file documentation: the book of members and the book of candidates, declarations of membership, promises of stability and the so-called schedula sheets. Apart from the deliberations of the researchers, we also find the characteristics of the documentation produced, collected and archived by its basic structures – diocesan Apostolic Unions – which can be a rich source of information for many scientific disciplines.listelement.badge.dso-type Item , "Ego librarista”. Działalność Jana ze Skawiny jako bibliotekarza na Wydziale Prawa Uniwersytetu Krakowskiego(Wydawnictwo KUL, 2020) Świeboda, WojciechArtykuł poświęcony jest osobie Jana ze Skawiny (†1520), doktora i profesora prawa kanonicznego, bibliotekarza biblioteki Wydziału Prawa Uniwersytetu Krakowskiego. Nie należał on wprawdzie do postaci pierwszoplanowych lub wyróżniających się spośród grona uczonych polskich przełomu XV i XVI stulecia, nie zachowała się także jego spuścizna naukowa, niemniej jednak jako opiekun księgozbioru bibliotecznego wykazał się szczególną gorliwością na tle innych profesorów sprawujących funkcję bibliotekarza. W latach 1501-1515 pozyskał na rzecz biblioteki wydziałowej i usystematyzował wiele dzieł o tematyce prawniczej lub kaznodziejskiej, mających służyć jako pomoc dla profesorów i studentów prawa. Z perspektywy czasu nieocenionym dokonaniem krakowskiego uczonego było umieszczenie not wskazujących na przynależność rękopisów do księgozbioru Kolegium Prawniczego. Pozwalają one nie tylko na jednoznaczne przypisanie kodeksów do biblioteki Collegium Iuridicum, ale też informują o poprzednich właścicielach oraz o sposobie i dacie pozyskania danego egzemplarza. Spośród 46 zachowanych do dzisiaj średniowiecznych ksiąg Wydziału Prawa aż 39 posiada noty wpisane jego ręką. Jan ze Skawiny był nie tylko opiekunem książek, ale także darczyńcą kilkunastu rękopisów. Dzięki jego zabiegom kilku profesorów prawa oraz członków rodziny Jana przekazało w testamencie swoje księgozbiory na rzecz Wydziału Prawa. W obliczu tragicznego w skutkach pożaru gmachu Collegium Iuridicum w 1455 roku działania Jana ze Skawiny na rzecz pozyskania nowych dzieł pozwoliły na częściowe odbudowanie biblioteki jurystów. Były to dzieła przede wszystkim prawnicze, a także teologiczne, które mogły służyć jako pomoc w pracy kaznodziejskiej. Pobieżny przegląd dzieł znajdujących się w księgozbiorze Wydziału Prawa pozwala na stwierdzenie, że dobór pism pozyskanych lub ofiarowanych przez Skawińskiego nie był przypadkowy. Na pozór skromne świadectwa działalności Jana ze Skawiny na funkcji bibliotekarza okazują się być nieocenione dla poznania zasobu i organizacji biblioteki Kolegium Prawniczego. Noty, które zamieścił on w rękopisach, stanowią niezwykle ważne źródło informacji o średniowiecznym Wydziale Prawa Uniwersytetu Krakowskiego. Dowodzą również, że stanowisko bibliotekarza nie musiało być traktowane przez profesorów uniwersyteckich jako obciążenie, ale mogło być postrzegane jako rodzaj wyróżnienia. Jan ze Skawiny piastował szereg ważnych stanowisk kościelnych i uniwersyteckich, a jednak pisał o sobie skromnie, ale z dumą – „librarista”.listelement.badge.dso-type Item , Muzeum Wydawnictwa Sióstr Loretanek(Wydawnictwo KUL, 2020) Szady, JoannaW budynku Wydawnictwa Sióstr Loretanek w Warszawie-Rembertowie powstaje muzeum poświęcone pamięci bł. ks. Ignacego Kłopotowskiego. Przygotowywana od kilku lat ekspozycja stała ma popularyzować nie tylko osobę i działalność wydawniczą założyciela Zgromadzenia, ale również promować kulturę słowa drukowanego na bazie prezentowanego zasobu muzealnego. W placówce wyeksponowano postać I. Kłopotowskiego pod kątem jego osobistego zaangażowania w pracę publicystyczną i drukarską, a także przesłania duchowego, realizowanego w pracy wydawniczej przez zgromadzenie loretanek aż po czasy współczesne. Zwiedzający poznają więc wątek biograficzny w jego społecznym wymiarze, jakim było dzieło ewangelizacji przez słowo drukowane, wspieranie rozwoju czytelnictwa oraz podnoszenie poziomu kulturalnego i oświatowego na tle zmieniających się warunków politycznych. W muzeum będzie można zobaczyć również warunki techniczne i efekty działalności wydawnictwa w postaci zestawień ekspozycyjnych złożonych z maszyn drukarskich, urządzeń oraz narzędzi specjalistycznych (zecerskich, drukarskich i introligatorskich) czy wybranych egzemplarzy książek i gazet. Ekspozycję wzbogacają nowoczesne pod względem technicznym formy prezentacji danych, które wpływają na urozmaicenie procesu odbioru informacji zawartych w koncepcji muzeum. Muzeum Wydawnictwa Sióstr Loretanek wpisuje się tym samym w aktualny nurt wizualizacji przeszłości historycznej zauważalny w obszarze muzeów kościelnych, w którym eksponaty i materialne pamiątki przeszłości wraz z zastosowanymi rozwiązaniami multimedialnymi współtworzą wartościową pod wieloma względami opowieść. Udostępnienie muzeum szerokiemu gronu odbiorców ubogaci kościelną ofertę muzealną, propagującą zasoby dziedzictwa historycznego Kościoła w zakresie wartości religijnych, duchowych i edukacyjnych.listelement.badge.dso-type Item , Biskup Grzegorz Chomyszyn – zwolennik normalizacji stosunków ukraińsko-polskich w okresie międzywojennym(Wydawnictwo KUL, 2020) Ryba, MieczysławArtykuł dotyczy poglądów i działalności ukraińskiego biskupa greckokatolickiego Grzegorza Chomyszyna na przełomie lat 20. i 30. XX wieku. Grzegorz Chomyszyn należał do największych zwolenników polsko-ukraińskiego pojednania w Kościele greckokatolickim. Był on zdecydowanym krytykiem „pogańskiego” nacjonalizmu ukraińskiego. Życie społeczno-polityczne Ukraińców starał się oprzeć na etyce chrześcijańskiej. Na takim też gruncie szukał pojednania między narodem polskim i ukraińskim. Jego postawa czyniła go najpoważniejszym mężem stanu, z którym władze polskie znajdowały płaszczyznę porozumienia.listelement.badge.dso-type Item , Kościół pw. św. Jakuba i klasztor Bonifratrów w Łucku w opisie wizytacyjnym z 1832 roku(Wydawnictwo KUL, 2020) Romański-Cebula, SławomirBonifratrzy zostali sprowadzeni do Łucka w 1638 roku z inicjatywy kanonika kapituły łuckiej ks. Baltazara Tyszki przy poparciu biskupa łuckiego Andrzeja Gembickiego. Wybudowany wówczas kościół pw. św. Marii Magdaleny i klasztor nie przetrwały jednak pożaru, który ogarnął Łuck we wrześniu 1781 roku. Postanowiono wówczas przekazać bonifratrom inny, XVI-wieczny kościół św. Jakuba w zamian za plac, na którym stał dotychczasowy konwent. Dokument fundacji przekazanego kościoła pw. św. Jakuba nie jest znany. Wiadome jest natomiast, że był on kościołem parafialnym do czasu oddania go bonifratrom. Przedstawiony opis kościoła i klasztoru bonifratrów w Łucku powstał w 1832 roku w ramach wizytacji z polecenia biskupa łuckiego i żytomierskiego Michała Jana Piwnickiego i został spisany przez kanonika katedralnego łuckiego, Michała Sylwestrowicza. Rękopis źródłowy jest obecnie przechowywany w Państwowym Archiwum Obwodu Żytomierskiego w Żytomierzu pod sygnaturą: fond. 90, op. 1, sp. 1011. Tekst zapisany jest w języku polskim. Pismo jest czytelne, regularne i staranne, bez skreśleń i poprawek. Akt wizytacji składa się z 16 stron. Edycja tekstu została przeprowadzona wedle zasad instrukcji wydawniczej dla źródeł historycznych od XVI do połowy XIX wieku autorstwa Kazimierza Lepszego, wydanej w 1953 roku w Warszawie.listelement.badge.dso-type Item , Kasaty opactw cysterskich na Pomorzu Zaodrzańskim w okresie Reformacji(Wydawnictwo KUL, 2020) Ploch, GregorPomorze do okresu reformacji było krainą klasztorów i bogatego życia monastycznego, wszakże chrystianizacja regionu nastąpiła wyjątkowo późno, bowiem dopiero w XII wieku. Ze względu na pograniczne położenie i związaną z nim labilną sytuacją polityczną władcy sprowadzili ze Skandynawii oraz z głębi Cesarstwa Rzymskiego zakonników, którzy piastując funkcję duszpasterzy, przyczynili się do rozszerzenia wiary chrześcijańskiej na Pomorzu. W XII i XIII wieku zostały założone konwenty cysterskie, które do okresu reformacji prężnie rozwijały swą działalność, wpływając na życie publiczne oraz gospodarczo-polityczne. Reformacja przebiegała na Pomorzu sukcesywnie i spokojnie, z wyjątkiem miasta hanzy Stralsund, gdzie wypędzono kleryków katolickich. Zwolennikami nauki Lutra szybko stali się młodzi alumni konwentów, w tym również zakonu cysterskiego, którzy pod wpływem humanizmu szerzonego na uniwersytetach byli otwarci na „nową naukę” reformatorów. Zmiana postawy młodych zakonników doprowadziła do wewnętrznego rozłamu zakonów, w związku z tym oficjalne przejęcie wyznania augsburskiego przez książęta pomorskie w 1534 roku, ustanawiające odejście Pomorza od katolicyzmu było logiczną konsekwencją stanu rzeczywistego wśród wiernych. Powyższa rozprawa przedstawia przebieg kasat dokonanych na klasztorach cysterskich na Pomorzu Zaodrzańskim. Głównym punktem odniesienia do dokumentacji źródłowych są zapiski sporządzone w przypadku klasztoru Eldena przez jednego z naocznych świadków zdarzeń – młodego zakonnika Antona Remmeldinga, a późniejszego pastora ewangelickiego. Mimo zabarwienia ideologicznego kronikarza przedstawiającego wcześniejsze wydarzenia już po przejściu na luteranizm, zapiski są ciekawym źródłem przedstawiającym dramaty międzyludzkie zakonników, którzy znaleźli się na ideologicznym froncie podziału między zagorzałymi obrońcami od stuleci przekazywanych wartości a radykalną nową nauką.listelement.badge.dso-type Item , Zakony i zgromadzenia męskie w XX wieku w (Archi)Diecezji Łódzkiej(Wydawnictwo KUL, 2020) Pietrzykowski, JanNa terytorium powstałej w 1920 roku diecezji łódzkiej podejmowały pracę zarówno nowe zgromadzenia zakonne, jak i zakony o starej metryce powstania. Pewną nowość stanowią zakony laickie działające okresowo: bracia doloryści, albertyni, Bracia Serca Jezusowego oraz posługujący ciągle: bonifratrzy i bracia szkolni. Z zakonów kleryckich i zgromadzeń zakonnych działających w czasach staropolskich jako pierwsi w 1919 roku przybyli do Pabianic Misjonarze św. Wincentego à Paulo. Po II wojnie światowej osiedlili się karmelici trzewiczkowi w Łodzi i filipini w Tomaszowie Mazowieckim. W okresie międzywojennym salezjanie zorganizowali trzy placówki: szkolno-wychowawczą w Łodzi, duszpasterską w Łodzi i opiekuńczą w Lutomiersku. Pozostałe zgromadzenia zakonne mają po jednej parafii w Łodzi i na terenie archidiecezji: oblaci (Grotniki), pasjoniści, klaretyni, sercanie (Bełchatów) i pallotyni. Jako ostatni w 2004 roku w trzypiętrowej kamienicy w Łodzi zamieszkali dominikanie. Duszpasterze zakonni swoją działalnością obejmują różne środowiska społeczne i usiłują realizować swoje posłannictwo w Kościele lokalnym.listelement.badge.dso-type Item , Inwentarz parafii Racławice z 1923 roku(Wydawnictwo KUL, 2020) Moskal, TomaszParafia Racławice k. Niska, została erygowana na przełomie XIII/XIV wieku. Źródła historyczne poświadczają w okresie staropolskim obecność co najmniej 3 kościołów. W połowie XVIII wieku właściciel części Racławic i Przędzela, Józef Grabiński, ufundował świątynię, która spłonęła w 1914 roku. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku przystąpiono do budowy nowego ośrodka kultu. Świątynia została poświęcona 8 maja 1922 roku. Inwentarz parafialny z 1923 roku ukazuje wysiłek, jaki duchowieństwo i wierni podjęli, by wyposażyć kościół w niezbędne paramenty liturgiczne.listelement.badge.dso-type Item , Franciszek Gawełek i Uniwersytet Lubelski – przerwana kariera(Wydawnictwo KUL, 2020) Matczuk, AlicjaFranciszek Gawełek (1884-1919) był na przełomie XIX/XX wieku jednym z wiodących etnografów polskich. Trwale zapisał się także w dziejach bibliografii polskiej jako autor Bibliografii ludoznawstwa polskiego (Kraków 1914) i Bibliografii ludoznawstwa litewskiego (Wilno 1914). W 1918 roku podjął zabiegi o zatrudnienie na nowo utworzonym Uniwersytecie Poznańskim, które jednak zakończyły się niepowodzeniem. W następnym roku przystąpił do konkursu na stanowisko profesora na Uniwersytecie Lubelskim, którego władze postanowiły w roku akademickim 1919/1920 rozszerzyć swoją ofertę dydaktyczną o wykłady z zakresu etnografii i antropologii. Opinie o kandydacie przedstawione przez profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Lwowskiego były pozytywne, co sprawiło, że w połowie sierpnia 1919 roku F. Gawełek otrzymał od rektora ks. Idziego Radziszewskiego list z informacją o przyjęciu do pracy na Uniwersytecie Lubelskim na stanowisko kierownika Katedry Etnografii. Niestety katedry nie zdążył objąć, gdyż we wrześniu tego samego roku uległ śmiertelnemu wypadkowi.listelement.badge.dso-type Item , Stan zachowania szesnastowiecznych druków biblijnych z kolekcji Biblioteki Fundacji Wiktora h. Baworowskiego we Lwowie(Wydawnictwo KUL, 2020) Maciąg, TadeuszBadanie stanu zachowania XVI-wiecznych druków biblijnych z kolekcji Biblioteki Fundacji Wiktora h. Baworowskiego we Lwowie przeprowadzono metodą opisową z autopsji. Ocenę każdego woluminu poszerzono dodatkowo o ocenę stopnia zakwaszenia papieru, zniszczenia biologiczne, a także wykonano prosty test na zginanie. Osobno oceniano uszkodzenia oprawy, konstrukcji książki i bloku starodruku. Po dokonaniu ocen cząstkowych egzemplarz klasyfikowano do jednej z czterech kategorii. Badaniu poddano 17 zachowanych egzemplarzy, spośród których 10 jest w nienajlepszym stanie zachowania i powinny zostać wyłączone z użytkowania. Papier pod względem wytrzymałości mechanicznej jest w bardzo dobrym stanie. Książki nie wymagają odkwaszania. Na podstawie wizualnej analizy zniszczeń biologicznych można stwierdzić, że księgozbiór w przeszłości nie był przechowywany w najlepszych warunkach, o czym świadczą zniszczenia wywołane przez owady i grzyby, a także zaplamienia i zacieki na papierze.listelement.badge.dso-type Item , Wizyta biskupów francuskich w Polsce w 1924 roku w świetle materiałów zdeponowanych przez kard. Dubois (1856-1929) w archiwum historycznym diecezji paryskiej(Wydawnictwo KUL, 2020) Kłakus, MichałNa początku lat. 20. XX wieku wychodźstwo polskie we Francji liczyło ponad sto tysięcy ludności. W jego skład wchodzili głównie Polacy z Galicji oraz polscy górnicy z Westfalii. Pobyt we Francji traktowali oni jako tymczasowy, dlatego też domagali się zapewnienia opieki duszpasterskiej przez polskich księży. Jej organizacja była możliwa jedynie w porozumieniu z francuskimi władzami kościelnymi. Celem podpisania stosownej umowy Episkopat Polski zaprosił w 1923 roku francuskich biskupów do złożenia wizyty w Polsce. Miała ona miejsce w czerwcu 1924 roku pod przewodnictwem abp. Paryża. W archiwum diecezji paryskiej znajdują się materiały opisujące jej przebieg, a złożone przez kard. Dubois. Zapoznanie się z ich treścią pozwala lepiej poznać reakcje strony francuskiej w czasie i po zakończeniu podróży do II Rzeczypospolitej.