Studia Prawnicze KUL, 2025, nr 1
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Now showing 1 - 5 of 17
- ItemThe impact of the principle of collegiality on the functioning of the Supreme Audit Office(Wydawnictwo KUL, 2025) Jędrzejczyk, Michał; Dziwisz, StanisławThe article’s subject is collegiality as the essence of the Supreme Audit Office (NIK)’s activities. The Constitution of the Republic of Poland defines the functioning of the Supreme Audit Office (Polish: Najwyższa Izba Kontroli, abbreviated NIK) based on the principle of collegiality (Article 202 section 3 of the Constitution of the Republic of Poland). However, this requirement is formulated in a very general manner, without specifying the content or form of its implementation, but with the indication that the organisation and functioning of the Supreme Audit Office shall be defined by law (Article 207 of the Constitution of the Republic of Poland). Interestingly, this concept was already embedded in the Act of 23 December 1994, on the Supreme Audit Office, two years before the adoption of the Polish Constitution, and remains in effect in its unchanged form to this day. This article analyses the principle of collegiality, an issue of constitutional and functional significance for the NIK’s operations while considering the NIK president’s strong leadership role. The study aims to demonstrate that the implementation of the constitutional principle of collegiality in NIK is not limited to the work of the collective body within the Office, namely the NIK Council but obliges the organisation to perform tasks collaboratively at various stages of the audit process. The article’s subject determined the research method’s choice and the study’s structure. The primary research method employed is the formal-dogmatic method, which involves the analysis of statutory provisions and other legal instruments related to the examined issues, specifically the Constitution of the Republic of Poland and the Act on the Supreme Audit Office. Additionally, the article analyses the standards developed by the International Organization of Supreme Audit Institutions (INTOSAI) concerning the modes of operation of such institutions. Since the principle of collegiality has defined the functioning of the Office from the very first day of its establishment, the historical method was also applied. Przedmiotem artykułu jest kolegialność jako istota działalności Najwyższej Izby Kontroli. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej określa sposób funkcjonowania NIK w oparciu o zasadę kolegialności (art. 202 ust. 3 Konstytucji RP). Wymóg ten został jednak ujęty w sposób bardzo ogólny, bez doprecyzowania treści i formy jego realizacji, ale ze wskazaniem, że organizację oraz tryb działania Najwyższej Izby Kontroli określa ustawa (art. 207 Konstytucji RP). Co ciekawe, koncepcja ta została zapisana już w ustawie z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli, tj. dwa lata przed uchwaleniem Konstytucji RP, i w niezmiennej formie obowiązuje do dziś. W niniejszym artykule dokonano analizy zasady kolegialności, a więc istotnej ustrojowo i funkcjonalnie kwestii dla działalności NIK, z uwzględnieniem silnej pozycji kierowniczej Prezesa NIK. Opracowanie zmierza do wykazania, że realizacja konstytucyjnej zasady kolegialności NIK nie ogranicza się jedynie do pracy funkcjonującego w Izbie gremialnego organu, jakim jest Kolegium NIK, lecz zobowiązuje do zespołowego wykonywania zadań na różnych etapach postępowania kontrolnego. Przedmiot artykułu przesądził o wyborze metody badawczej i układzie opracowania. Podstawową zastosowaną metodą badawczą jest metoda formalno-dogmatyczna związana z analizą aktów prawnych odnoszących się do badanej problematyki, tj. Konstytucji RP i ustawy o NIK. Dokonano również analizy standardów opracowanych przez Międzynarodową Organizację Najwyższych Organów Kontroli, odnoszących się do formy działania tych organów. Z uwagi na to, że zasada kolegialności określa sposób funkcjonowania Izby od pierwszego dnia jej powołania, zastosowano również metodę historyczną. Предметом цієї статті є колегіальність як сутність діяльності Верховної палати контролю Польщі. Конституція Республіки Польща визначає порядок функціонування Верховної палати контролю Польщі на основі принципу колегіальності (ч. 3 ст. 202 Конституції Республіки Польща). Однак ця вимога сформульована в дуже загальному вигляді, без конкретизації змісту і форми її реалізації, але із зазначенням, що організація і порядок діяльності Верховної палати контролю Польщі визначається законом (ст. 207 Конституції Республіки Польща). Цікаво, що ця концепція була закріплена ще в Законі “Про Верховну палату контролю Польщі” від 23 грудня 1994 року, тобто за два роки до прийняття Конституції Республіки Польща, і в незмінному вигляді є чинною до сьогодні. У цій статті аналізується принцип колегіальності, тобто системно і функціонально важливе питання для діяльності Верховної палати контролю Польщі, беручи до уваги сильну управлінську позицію Голови Верховної палати контролю. Дослідження має на меті показати, що реалізація конституційного принципу колегіальності ВПКП не обмежується лише роботою колегіального органу, що діє у складі Палати, тобто Колегії ВПКП, а зобов’язує до колективного виконання завдань на різних стадіях аудиторських проваджень. Тема статті визначила вибір методу дослідження та схему дослідження. Основним методом дослідження є формально-догматичний метод, пов’язаний з аналізом правових актів, що стосуються досліджуваної проблематики, а саме: Конституції Республіки Польща та Закону про ВПКП. Також було проаналізовано стандарти, розроблені Міжнародною організацією вищих органів фінансового контролю, що стосуються форми діяльності цих органів. У зв’язку з тим, що принцип колегіальності визначає спосіб функціонування Палати з першого дня її створення, було також застосовано історичний метод. Предметом данной статьи является коллегиальность как сущность деятельности Верховной контрольной палаты (ВКП). Конституция Республики Польша определяет функционирование Верховной контрольной палаты на основе принципа коллегиальности (ст. 202 (3) Конституции Республики Польша). Однако это требование сформулировано в очень общем виде, без уточнения содержания и формы его реализации, но с указанием на то, что организация и режим работы Верховной контрольной палаты определяются законом (ст. 207 Конституции Республики Польша). Интересно, что эта концепция уже была закреплена в Законе от 23 декабря 1994 года о Верховной контрольной палате, то есть за два года до вступления в силу Конституции Республики Польша, и в неизменном виде действует до сих пор. В данной статье анализируется принцип коллегиальности как важного институционального и функционального аспекта деятельности ВКП, учитывая сильную управленческую позицию Председателя ВКП. Цель исследования – показать, что реализация конституционного принципа коллегиальности ВКП не ограничивается работой коллективного органа, функционирующего в палате – Коллегии ВКП, а обязывает коллективно выполнять задачи на различных стадиях контрольного производства. Предмет статьи определил выбор метода исследования и структуру работы. В качестве основного метода исследования использован формально-догматический метод, связанный с анализом правовых актов, касающихся рассматриваемых вопросов, а именно Конституции Республики Польша и Закона о ВКП. Также был проведен анализ стандартов, разработанных Международной организацией высших органов аудита, касающихся формы деятельности этих органов. В связи с тем, что принцип коллегиальности определяет порядок функционирования ВКП с первого дня ее создания, был применен также исторический метод.
- ItemPrawo własności jako konstytucyjne prawo podmiotowe a zasada proporcjonalności – zagadnienia administracyjnoprawne(Wydawnictwo KUL, 2025) Barczak, Anna; Kaźmierska-Patrzyczna, AnetaNiniejsze opracowanie przedstawia zagadnienie oddziaływania konstytucyjnej zasady proporcjonalności na prawo własności, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu jednego z czynników, jakim jest ochrona środowiska. Opracowanie zmierza do udzielenia odpowiedzi na pytanie: jakie relacje zachodzą między prawem własności a zasadą proporcjonalności, w szczególności w związku z ochroną środowiska. Po przeprowadzeniu badań stwierdzono, że wymagania ochrony środowiska są czynnikami wpływającymi w poważnym stopniu na ograniczenia prawa własności, a relacje między nimi są złożone. This study presents the issue of the impact of the constitutional principle of proportionality on the property right, with particular emphasis on the influence of one of the factors, namely environmental protection. The study aims to answer the question: what relationships exist between the property right and the principle of proportionality, in particular in relation to environmental protection. After conducting research, it was found that environmental protection requirements are factors that have a serious impact on the limitations of the property right, and the relationships between them are complex. У даному дослідженні розглядається питання впливу конституційного принципу пропорційності на право власності, з особливим наголосом на вплив одного з факторів, яким є захист навколишнього середовища. Метою Автора є спроба відповісти на питання, які відносини існують між правом власності та принципом пропорційності, зокрема у зв’язку з охороною навколишнього середовища. Проведені аналізи показують, що природоохоронні вимоги є факторами, що суттєво впливають на обмеження прав власності, а взаємозв’язки, які з’являються між ними, є складними. В настоящем исследовании рассматривается вопрос о влиянии конституционного принципа пропорциональности на право собственности с особым акцентом на воздействие одного из факторов, а именно охраны окружающей среды. Исследование призвано ответить на вопрос: какова взаимосвязь между правом на собственность и принципом пропорциональности, в частности, в отношении охраны окружающей среды. В результате исследований было установлено, что требования охраны окружающей среды являются факторами, которые серьезно влияют на ограничения права собственности, и взаимосвязь между ними носит сложный характер.
- ItemSkutki wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie rozstrzygnięcia sporu kompetencyjnego (na przykładzie sprawy Kpt 1/20)(Wydawnictwo KUL, 2025) Kłak, CzesławPrzedmiotem artykułu jest analiza skutków złożenia wniosku o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego, o którym mowa w art. 189 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., a jego celem jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy w świetle Konstytucji RP i ustawy regulującej tryb postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym organy pozostające w sporze kompetencyjnym – w zakresie wynikającym z wniosku o jego rozstrzygnięcie – dysponują możliwością oceny (samodzielnej), czy spór ma charakter realny (rzeczywisty), a w konsekwencji czy mogą uchylić się od ustawowego skutku zainicjowanego postępowania. Problem badawczy dotyczy zatem istoty i charakteru art. 86 ust. 1 ustawy o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz sytuacji prawnej organów pozostających w sporze kompetencyjnym, a szerzej – pozycji ustrojowej Trybunału Konstytucyjnego, jako wyłącznie legitymowanego do rozstrzygania sporów kompetencyjnych, o których mowa w art. 189 Konstytucji RP. Autor prezentuje pogląd, iż wszczęcie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym na podstawie wniosku o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego (co następuje z mocy prawa) powoduje automatycznie (z mocy prawa) zawieszenie postępowań przed organami, które prowadzą spór kompetencyjny, a organy te nie dysponują kompetencją do oceny, czy spór w rzeczywistości zachodzi. The article analyses the consequences of filing a motion to settle a dispute over powers, referred to in Art. 189 of the Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997, with a view to answering the question whether, in the light of the Constitution of the Republic of Poland and the act regulating the mode of proceedings before the Constitutional Tribunal, the authorities involved in a dispute over powers – to the extent arising from the motion to settle it – have the possibility of (independently) assessing whether the dispute is of a factual (real) nature, and consequently whether they can evade the statutory effect of the instituted proceedings. The research problem therefore concerns the substance and character of Art. 86(1) of the Act on the Organisation of the Constitutional Tribunal and the Mode of Proceedings Before the Constitutional Tribunal and the legal situation of the authorities involved in a dispute over powers, and more broadly – the position of the Constitutional Tribunal in the national legal system as the only body authorised to resolve disputes over powers referred to in Art. 189 of the Constitution of the Republic of Poland. The author presents the view that the institution of proceedings before the Constitutional Tribunal on the basis of a motion to settle a dispute over powers (which occurs by operation of law) results automatically (by operation of law) in the stay of proceedings before the authorities involved in the dispute over powers, and so these authorities do not have the power to assess whether the dispute truly exists in fact. Предметом статті є аналіз наслідків подання заяви про вирішення спору про компетенцію, передбаченого статтею 189 Конституції Республіки Польща від 2 квітня 1997 року. Головна мета статті – дати відповідь на питання, чи у світлі Конституції РП органи, які залишаються сторонами у спорі про компетенцію – в межах, що випливають із заяви про його вирішення, – мають можливість оцінити (самостійно), чи має спір реальний (фактичний) характер, а отже, чи можуть вони ухилитися від передбачених законом наслідків розпочатого провадження. Проблема дослідження, таким чином, стосується суті та характеру частини 1 статті 86 Закону про організацію та порядок провадження в Конституційному Трибуналі, а також правового становища органів, які залишаються сторонами у спорі про компетенцію, і ширше – правової позиції Конституційного Трибуналу як органу, що має виключні повноваження вирішувати спори про компетенцію, передбачені статтею 189 Конституції Республіки Польща. Автор висловлює думку, що відкриття провадження в Конституційному Трибуналі на підставі подання про вирішення спору про компетенцію (яке відбувається в силу закону) автоматично (в силу закону) призводить до призупинення провадження в органах, які беруть участь у спорі про компетенцію, і ці органи не мають компетенції оцінювати, чи дійсно існує такий спір. Предметом данной статьи является анализ последствий подачи ходатайства о разрешении спора о компетенции, о котором упоминается в статье 189 Конституции Республики Польша от 2 апреля 1997 г., а ее целью – ответ на вопрос, имеют ли органы, остающиеся в споре о компетенции, в свете Конституции Республики Польша и закона, регулирующего порядок производства в Конституционном Трибунале, возможность самостоятельно оценить, носит ли спор реальный (фактический) характер, и, следовательно, могут ли они уклониться от установленных законом последствий инициированного производства. Таким образом, проблема исследования касается сущности и природы части 1 статьи 86 Закона об организации и порядке производства в Конституционном Трибунале и правового статуса органов, остающихся в споре о компетенции, а в более широком смысле – статуса Конституционного Трибунала как исключительного органа, уполномоченного разрешать споры о компетенции, указанные в статье 189 Конституции Республики Польша. Автор высказывает мнение, что возбуждение производства в Конституционном Трибунале на основании ходатайства о разрешении спора о компетенции (которое происходит в силу закона) автоматически (в силу закона) приводит к приостановлению производств в органах, которые ведут спор о компетенции, и эти органы не обладают компетенцией оценивать, существует ли спор на самом деле.
- ItemWykorzystanie skargi międzypaństwowej w konflikcie armeńsko-azerbejdżańskim o Górski Karabach(Wydawnictwo KUL, 2025) Kowalski, JarosławPrzedmiotem artykułu jest skarga międzypaństwowa unormowana w art. 33 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Środek ten w pierwotnym założeniu miał za zadanie chronić prawa i wolności zawarte w Konwencji. Analiza jego stosowania prowadzi do konstatacji, że stopniowej zmianie ulega cel, dla którego rzeczony środek prawny jest stosowany. Analizując ostatnie skargi międzypaństwowe Armenii i Azerbejdżanu, można wyciągnąć wniosek, że środek ten jest obecnie dodatkowym narzędziem realizacji polityki międzynarodowej przez skonfliktowane państwa, niekoniecznie zaś środkiem ochrony praw i wolności konwencyjnych. This article deals with the inter-state complaint standardised in Article 33 of the European Convention on Human Rights. This measure was originally intended to protect the rights and freedoms enshrined in the Convention. An analysis of its application indicates that the purpose for which the remedy is used is gradually changing. Analysing the recent inter-state complaints of Armenia and Azerbaijan, one can conclude that this measure is now an additional tool for implementing international policy by conflicting states and not necessarily a means of protecting Convention rights and freedoms. Предметом цієї статті є міждержавна скарга, передбачена в статті 33 Європейської конвенції з прав людини. Цей захід спочатку був призначений для захисту прав і свобод, закріплених у Конвенції. Аналіз практики її застосування дає підстави стверджувати, що мета, з якою використовується цей засіб, поступово змінюється. Аналізуючи останні міждержавні скарги Вірменії та Азербайджану, можна зробити висновок, що цей захід наразі є додатковим інструментом реалізації міжнародної політики конфліктуючими державами, а не засобом захисту конвенційних прав і свобод. Предметом рассмотрения в данной статье является межгосударственная жалоба, в соответствии со статьей 33 Европейской конвенции по правам человека. Эта мера изначально была предназначена для защиты прав и свобод, закрепленных в Конвенции. Анализ ее применения позволяет сделать вывод о том, что цель использования этого средства защиты постепенно меняется. Анализируя недавние межгосударственные жалобы Армении и Азербайджана, можно сделать вывод, что данная мера в настоящее время является дополнительным инструментом для реализации международной политики конфликтующих государств, а не обязательно средством защиты конвенционных прав и свобод.
- ItemWybrane aspekty postępowania w sprawie ustalania i nakładania korekt finansowych w związku z nieprawidłowościami związanymi z udzielaniem zamówień w perspektywie finansowej na lata 2021–2027(Wydawnictwo KUL, 2025) Krzykowski, PrzemysławArtykuł stanowi analizę unormowań prawnych na poziomie UE oraz prawa krajowego obowiązujących w perspektywie finansowej lat 2021-2027, dotyczących ustalania i nakładania korekt finansowych. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie: czy obecny ustawowy mechanizm podejmowania przez instytucję udzielającą dofinansowania działań korygujących, w którym w sposób istotny różnicuje się prawa procesowe beneficjentów ze względu na czas, w którym doszło do stwierdzenia wystąpienia nieprawidłowości indywidualnej (przed lub po zatwierdzeniu wniosku o płatność), jest uzasadniony i spełnia podstawowe kryteria sprawiedliwości proceduralnej. W konkluzji opowiedziano się za potrzebą udoskonalenia obecnych rozwiązań prawnych. The present paper analyses EU and national legal norms in force in the 2021–2027 financial perspective, regarding the determination and application of financial corrections. The aim of the article is to answer the question whether the current legal mechanism for taking corrective actions by the co-financing institution, which significantly differentiates the procedural rights of beneficiaries depending on the time at which an individual irregularity was detected (before or after approval of the payment application), is justified and meets the basic criteria of procedural justice. The conclusion asserts the need for improving the current legal solutions. Стаття є аналізом правових норм на рівні ЄС та національного законодавства, чинного у фінансовій перспективі 2021–2027 рр., щодо визначення та застосування фінансових корекцій. Метою статті є спроба відповісти на запитання: чи існуючий законодавчий механізм вжиття коригувальних дій установою, яка надає фінансування, суттєво розрізняє процедурні права бенефіціарів залежно від часу виявлення окремої невідповідності (до чи після погодження платіжної заяви), є обґрунтованим та відповідає основним критеріям процесуальної справедливості. У висновку підтверджено необхідність удосконалення чинних законодавчих рішень. Статья представляет собой анализ правовых норм на уровне ЕС и национального законодательства, действующих в финансовой перспективе 2021–2027 гг. в отношении определения и применения финансовых корректировок. Цель статьи – ответить на вопрос: оправдан ли и соответствует ли основным критериям процедурной справедливости действующий законодательный механизм принятия корректирующих мер учреждением, предоставляющим финансирование, который существенно дифференцирует процессуальные права бенефициаров в зависимости от времени выявления индивидуального нарушения (до или после утверждения заявления на выплату). В заключении был сделан вывод о необходимости совершенствования существующих правовых механизмов.