Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2013, T. 100

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/7803

Browse

Browsing Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2013, T. 100 by Title

Now showing 1 - 20 of 27
  • Item
    Biblioteki kościelne w aspekcie kanonicznym
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Adamczyk, Jerzy
    This article is devoted to church libraries in the canonic aspect. Church library is the institution that collects, prepares and makes collections of books and manuscripts, which are the property of church institutions, available to readers. In the first part of this article the definition of the church library has been suggested, which is the organized collection of manuscripts, printing or elaborations and other resources, which aims at imparting texts and paintings, which is owned by approved or erected in canonic system institutions. Afterwards, the problem of library collection has been presented, which is the collection of manuscripts, printing or elaborations and other resources, as well as the issue of the content of these resources. The grading of libraries according to the criterion of the size of the collection of books and manuscripts has also been done. The attention was directed to the problem of maintaining and enlarging the library collection, too. A lot of attention was given to the organisation of church libraries that not only are the collections of books and manuscripts, but also collect, prepare, make available and inform about collections of books and manuscripts. Within the scope of the organization of church libraries the issue of library, rental and reading room workers has been discussed, as well as the appropriate indemnification of the collection.
  • Item
    Biskupi a bożogrobcy na ziemiach polskich w latach 1163-1819. Zarys problematyki
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Skrzyniarz, Ryszard
    W pierwszej fazie sprowadzenia zakonu bożogrobców do Polski w 1163 r. biskupi diecezjalni byli fundatorami i darczyńcami zakonu (Gedko bp krakowski, Lapus bp płocki), potwierdzali fundacje przekazane przez ich poprzedników. W XV w. był to abp gnieźnieński Mikołaj Trąba oraz Michał Treska, bp kijowski. Już od XIV w. dobra bożogrobców były łakomym kąskiem dla biskupów, szczególnie dla biedniejszych diecezji, ale i bpów krakowskich (Piotr Gamrat). Dochodziło do konfliktów w sprawie obsady parafii przynależnych do zakonu, gdzie biskupi obsadzali księży diecezjalnych. Od 1567 r., czyli od powstania komendy prepozyci komendatoryjni, gdzie większość stanowili biskupi, przyczynili się do upadku moralnego zakonu. Pozytywnie wyróżnili się wśród nich jedynie Andrzej Batory i Maciej Łubieński. Ciągłe spory między biskupami, królem i klasztorem o korzyści materialne z dóbr zakonnych, zły przykład dawany przez prepozytów komendatoryjnych, brak autorytetu i silnej ręki, spowodowały w zakonie rozprzężenie, a zarazem rozluźnienie karności, ciągłe łamanie reguły zakonnej, gnuśność, bezczynność, pijaństwo i niemoralność. W XVIII w. podjęte próby reformy przez prepozytów klasztornych nie były już w stanie zapanować nad zaistniałą sytuacją w zakonie, gdyż zły przykład szedł z góry. In the first phase of bringing the Order of the Holy Sepulchre down to Poland in 1163, bishops of dioceses were founders and donors of the Order (Cracow Bishop Gedko, Plock Bishop Lapus) and acknowledged the foundations as the heritage left by their predecessors. In 15th Century they were Gniezno Archbishop Mikołaj Trąba and Kiev Bishop Michał Treska. Since 14th Century the assets belonging to the Order of Holy Sepulchre had been titbits for bishops, especially for the poorer dioceses but also for Cracow bishops (Piotr Gamrat). Conflicts arose from recruitment procedures conducted in the Order where bishops employed diocesan priests. Since 1567 or the establishment of the commendation, commendatory provosts, where bishops had been in majority, had contributed to moral decline of the Order. The positive conduct of Andrzej Batory and Maciej Łubieński exclusively stood out. Permanent disputes among bishops, the king, and the monastery for material benefits derivable from the Order’s assets, bad examples set by commendatory provosts, the lack of authority and authoritarianism resulted in the laxity of morals in the Order and concurrently accounted for the relaxation of discipline, violation of the rules and laws made by the Order, sloth, idleness, drunkenness and immorality. In 18th Century the attempts to reform the Order, made by the provosts, were insufficient and unsuccessful to control the status quo in the Order because of the bad example that came from the top.
  • Item
    Dary autorskie dla Biblioteki Śląskiego Seminarium Duchownego w latach 1928-1939 (przyczynek do badań nad zawartością przedwojennego księgozbioru)
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Olszowy, Ewa
    The collections of the Library of Silesian Clerical Seminary, which history dates back to the 1920s, have not been examined satisfactorily to date. In the interwar period the library built its collections through purchases and generous donations. The article focuses on this part of donations which came from the authors themselves, mainly priests of Kraków archdiocese and Katowice diocese, secular persons in a minor extent. They donated 50 works in total, among them books, dissertations and articles previously published in periodicals. All of them were the latest publications on theology, Church history and related studies and covered a wide spectrum of religious issues. Some books are signed with author’s inscription, which greatly increases their value.
  • Item
    Duchowni wyświęceni w Lublinie przez biskupa przemyskiego Macieja Drzewickiego (28 II 1506)
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Łosowska, Anna
    W artykule przedstawiono wykaz siedemdziesięciu trzech duchownych, którzy przyjęli święcenia kapłańskie z rąk biskupa przemyskiego Macieja Drzewickiego w Lublinie w 1506 roku. Większość wyświęconych pochodziła z terenu archidiakonatu lubelskiego i jest to pierwsza publikacja nieznanego dotąd w literaturze źródła. Wykaz zachował się w księgach biskupów przemyskich, co oznacza, że w podobnych materiałach mogą znajdować się różne informacje wykraczające poza granice jednej diecezji. Potwierdzono, że procedura udzielania święceń oraz czynności przygotowujące kleryków do tej uroczystości (egzaminy) były typowe dla wszystkich diecezji bez względu na położenie terytorialne. W dziedzinie udzielania prowizji przeważał patronat świecki, reprezentowany głównie przez miejscowe rody szlacheckie. Zamieszczone wykazy wyświęconych, wśród których znaleźli się także duchowni z innych diecezji, stanowić mogą materiał porównawczy do badań nad rozmieszczeniem niższego duchowieństwa na obszarze całej Rzeczypospolitej. This article demonstrates the list of seventy-three clergymen who were ordained by Przemyśl Bishop Maciej Drzewicki in Lublin in 1506. The majority of the ordained came from the area of Lublin Archdeaconry and this is the first publication of that documentary proof that has been unrecognised in literature so far. The list has survived in the books of Przemyśl bishops, which means that in similar documentary proofs various pieces of information extending beyond the boundaries of one diocese may be found. It has been confirmed that the procedure of ordaining and preparatory activities for clerics to be set up for this celebration (examinations) were typical for all dioceses regardless of their location. In the field of granting commission, the secular patronage prevailed to be mainly represented by local noble families. The lists of the ordained, among whom also the clergymen from various dioceses may be found, is comparable to the research on distribution of the lower clergy in the territory of the Republic of Poland.
  • Item
    Inwentarz kościoła parafialnego w Łunińcu z 1938 roku
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Żurek, Waldemar Witold
    Each inventory which refers to the actual list of quantity and value of all the assets of the entity, in this case the St. Joseph parish church in Łuniniec in 1938, is the basis for evaluation of the financial status of this parish. It contains all the data on the parish church, its furniture, paraments and liturgical vessels. It describes the parish office, produced documents of this office and all financial inflows for the parish and clergy working in it. The inventory, like the documentation confirming the parish visitation, is very authoritative and rich in information not only on the very parish, but also on the people and the prevailing relations in the parish.
  • Item
    Katalog rubrycel i schematyzmów zakonów męskich i żeńskich z obszaru historycznych ziem Rzeczypospolitej za lata 1690-2008 w zbiorze Biblioteki Uniwersyteckiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Chomentowska, Edyta
    Repeatedly raised demands for the need to draw up the lists of directories (liturgical calendars) and schematisms became an incentive to produce a catalogue of directories and schematisms of male and female religious orders existing in the territory of the Polish Republic. This work is based on part of a collection of these kinds of printed documents stored in the University Library KUL and covering the years 1690-2008. Its size is estimated to be around 600 titles, which places it among the largest collections of this type in academic libraries in Poland. The entire bibliographic material was divided into two parts, the first of which includes male religious orders and congregations and the other female religious orders and congregations. Titles are listed chronologically according to administrative units which were part of various religious orders. A short description of religious orders includes mainly administrative divisions, which facilitates the identification of individual printed documents. The Catalogue was preceded by an introduction, in which attempts were made to introduce general characteristics of the presented part of the collection: its internal structure, size, and various elements of bibliographic description.
  • Item
  • Item
    Kościół pw. św. Franciszka Ksawerego w Grodnie. Bryła architektoniczna i wystrój wnętrza
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Bohatyrewicz, Witalij
    Kościół pw. św. Franciszka Ksawerego, stanowi główny akcent architektoniczny miasta Grodna. Historia tego zabytku architektury liczy ponad trzysta lat. 15 grudnia 1990 roku papież Jan Paweł II nadał tej świątyni tytuł bazyliki mniejszej. Od 1991 roku kościół pojezuicki pełni funkcje katedry diecezji grodzieńskiej. Kamień węgielny kościoła jezuitów został poświęcony przez biskupa Mikołaja Słupskiego 21 czerwca roku 1678. Konsekracja odbyła się 6 grudnia 1705 roku. Dokonał jej biskup chełmiński Teodor Potocki, w obecności króla Augusta II i cara Piotra I. Kościół został usytuowany w centrum miasta, przy dawnym rynku. Budowla powstała na planie podłużnym w kształcie krzyża łacińskiego, według kanonu dwuwieżowej bazyliki trójnawowej z transeptem i kopułą. Dwuwieżowa, trójkondygnacyjna fasada; łączna wysokość drugiej i trzeciej kondygnacji jest mniejsza od pierwszej. Wnęki z drewnianymi posągami: św. Franciszka Ksawerego (po środku trzeciej kondygnacji fasady) oraz śś. Piotra i Pawła we wnękach bocznych (kondygnacji drugiej). Kościół posiada trzynaście ołtarzy: główny i dwanaście bocznych. Ołtarz św. Michała Archanioła (w kaplicy północnej), Ołtarz Matki Boskiej Kongregackiej (Studenckiej) usytuowany w kaplicy południowej, jest jedynym murowanym ołtarzem w tym kościele. Ołtarz św. Trójcy, który mieści się przy północno-wschodnim filarze kopułowym. Ołtarz Matki Boskiej Różańcowej – przy południowo-wschodnim filarze kopułowym. Ołtarz św. Stanisława Kostki znajduje się w północnym skrzydle transeptu. Ołtarz św. Kazimierza – w południowym skrzydle transeptu, naprzeciwko ołtarza św. Stanisława Kostki. Sześć kolejnych ołtarzy bocznych znajduje się przy filarach nawowych: św. Tadeusza, Pana Jezusa Ubiczowanego, Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, Józefata Kuncewicza, Matki Boskiej Szkaplerznej, św. Józefa. Ołtarz główny, św. Franciszka Ksawerego, usytuowany w części prezbiterialnej, w apsydzie nawy głównej. Został wykonany z drewna pomalowanego inicjującego kamień. Autorem ołtarza głównego w farze grodzieńskiej był Johan Christian Schmidt. Ponad arkadami nawy głównej i prezbiterium znajduje się czternaście fresków w kształcie leżących prostokątów o wymiarach 1,5 x 4,5 m., których tematem są sceny z życia św. Franciszka Ksawerego. Na jednym z malowideł znajduje się sygnatura: B. I. D. P. 1752. Ambona, wykonana czterdzieści lat później od ołtarzy bocznych. Zarówno w modelowaniu rzeźbiarskim jak i kolorystyce o charakterze rokokowym. Posadzka w świątyni wykonana jest z kamienia szwedzkiego. W posadzce umieszczono siedem płyt, zamykających wejścia do krypt grobowych, wykonane z tego samego kamienia. W 2006 roku w wyniku pożaru uszkodzona została znaczna część ołtarza głównego a cztery rzeźby zniszczone. Obecny wygląd ołtarz otrzymał po konserwacji. Został pomalowany pod marmur w tonacji szaro-błękitnej. Niektóre elementy zostały także pozłocone. Ponowne otwarcie nastąpiło w 2011 roku. Church of the Jesuit St Francis Xavier constitutes the major archaeological landmark of the City of Grodno. Its historic architecture is more than three hundred years old. On 15th of December 1990 Pope John Paul II conferred the status of the Minor Basilica upon this Church. Since 1991 this former Jesuit Church has been the Cathedral of the Diocese of Grodno. The foundation stone of the Jesuit Church was blessed by Bishop Mikołaj Słupski on 21st of June 1678. The consecration took place on 6th of December 1705 and was performed by Chełm Bishop Teodor Potocki in the presence of King Augustus II and Tsar Peter the Great. The Church is situated in the centre of the city, nearby the old marketplace. The building was erected on a longitudinal plan in the form of the Latin cross following the style of two-tower and three-aisled basilica with a transept and a dome. It has the two-tower, three-storey façade; the total height of the second and third storey is smaller than the height of the first storey. There are recesses with wooden statues of Saint Francis Xavier (in the middle of the third storey of the facade) and Saints Peter and Paul in the side-arched recesses (on the second storey). There are thirteen altars in the Church: the high altar and twelve side altars. The Altar of Saint Michael the Archangel (in the North Chapel), the Altar of the Congregational Mother of God (Virgin Mary for students), that is situated in the South Chapel, is the only brick altar in this Church. The Altar of Saint Trinity that is situated by the north-east pillar of the dome. The Altar of the Holy Rosary is by the south-east pillar of the dome. The Altar of Saint Stanisław Kostka is situated in the north wing of the transept. The Altar of Saint Kazimierz is found in the south wing of the transept, opposite to the Altar of Saint Stanisław Kostka. The remaining six side altars are situated by the pillars of the nave: the Altar of Saint Tadeusz, the Altar of Scourged Saviour, the Altar of Our Lady of Perpetual Help, the Altar of Józefat Kuncewicz, the Altar of Our Lady of Mount Carmel, the Altar of Saint Joseph. The High Altar of Saint Francis Xavier is situated in the presbytery, in the apse of the main nave. It was made from painted wood imitating stone. Johan Christian Schmidt was the author of the High Altar in the Parish Church of Grodno. Above the arcades of the main nave and the presbytery, there are fourteen frescoes in the shape of lying rectangles of 1.5×4.5 m. in size. They present the scenes from the life of Saint Francis Xavier. One of the mural paintings bears the signature: B.I.D.P. 1752. The pulpit was made forty years later than the side altars – as far as both sculptural modelling and colour scheme are concerned. It follows the rococo style. The flooring in the Church is made of Swedish stone. The flooring incorporates seven floor slabs closing off the entry to burial crypts made of the same kind of stone. In 2006 the fire damaged the substantial part of the High Altar, and four sculptures were completely destroyed. The Altar has been conserved. It was painted grey-and-blue to look like a marble. Some elements were also gilded. It was re-opened in 2011.
  • Item
    Ksiądz dr hab. Jan Bednarczyk – życie i działalność na niwie bibliotekarskiej
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Gurdak, Danuta
    The goal of this article is to bring near the person of rev. dr. Jan Bednarczyk, the managing di-rector of the Library of the Pontifical University of John Paul II in Cracow in the years 1989-2012 (at the Library since 1984), to present his biography, his achievements, sciences and organizational activities, and to show his contribution to science and pragmatism connected with the libraries. He was the originator of construction the new library building for the increasing collection and staff as well. The rev. Jan Bednarczyk was putting a lot of effort into the execution of building the new lib-rary for years and it was finished with success. He conducted the sciences activity in the field of theology and philosophy and didactic activity connected with the librarianship. The rev. Bednarczyk took up teaching both at the UPJPII and the Jagiellonian Univeristy too. He entrusted his successors with the task of develope and looking after the modern and efficiently working library and at the present he is coming back to do the work of ministry of the Catholic Church, the same as at the beginning of his priest’s life.
  • Item
    Książka i biblioteka w życiu średniowiecznych i staropolskich konwentów dominikańskich na przykładzie klasztorów środkowopolskich w świetle inwentarzy bibliotecznych
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Stolarczyk, Tomasz
    Książka towarzyszyła dominikaninowi od momentu wstąpienia do nowicjatu aż po śmierć. Była niezbędna przy studiach i ustawicznym kształceniu się, którego wymagało ustawodawstwo zakonne, a także przy codziennych zajęciach braci: kaznodziejstwie, odprawianiu mszy, udzielaniu sakramentów, poście i modlitwie, kontemplacji i rozważaniu Pisma Świętego i pism Ojców oraz Doktorów Kościoła a także zwalczaniu herezji. Można przekonać się o tym analizując księgozbiory dominikańskie znajdujące się w bibliotekach klasztornych w Gidlach, Łęczycy, Łowiczu, Piotrkowie Trybunalskim i Sieradzu na podstawie 8 siedemnastowiecznych inwentarzy i 1 dwudziestowiecznego. Ponieważ głównym celem Zakonu Braci Kaznodziejów (Ordo Fratrum Praedicatorum) było i jest głoszenie Słowa Bożego, czyli kaznodziejstwo, bardzo duży nacisk kładziono na edukację. Służyć temu miały specjalne studia dominikańskie, dające wykształcenie teologiczne oraz filozoficzne. W każdym klasztorze, już od momentu jego powstania, funkcjonowała szkoła konwentualna, a w wybranych konwentach studia partykularne, później materialne, a także szkoły wyższe istniejące w każdej prowincji. Ze szkołami nierozdzielnie związane były biblioteki niezbędne dla ich funkcjonowania, gdyż stanowiły bazę naukową i warsztat pracy. Bibliotek klasztornych było tyle, ile było klasztorów. Ich funkcjonowanie regulowało ustawodawstwo zakonne, począwszy od samej reguły i konstytucji, a skończywszy na kronikach klasztornych i rejestrach wydatków. W ciągu roku w kościołach dominikańskich wygłaszano od 240 do 250 kazań. Zbiory kazań zajmowały w każdym klasztorze dominikańskim poczesne miejsce. Według wspomnianych wyżej inwentarzy najwięcej było ich w bibliotece konwentualnej w Sieradzu - ok. 100 woluminów. Kaznodzieje dominikańscy z Gidli, Łowicza, Łęczycy, Piotrkowa Trybunalskiego i Sieradza przygotowując homilie mogli korzystać z kazań m.in. Bernarda de Bustis, Pelbarta de Themeswar, Mikołaj z Lyry, Pseudo-Pierre’a de La Paluda, Wilhelma z Meffret, Johannesa Wilda (Ferusa), Piotra Skargi, Fryderyka Nausea (Blandicampianusa), Johanna Herolda (Discipulusa), Wincentego Ferreriusza, Jakuba de Voragine, Ludwika z Grenady zw. Granatensis, Johannesa Hoffmeistera, Johanna Ecka (Eckiusa), św. Bernarda z Clairvaux, Piotra Comestora, św. Bonawentury, Gabriela Biela, Marcina Białobrzeskiego, św. Bedy Czcigodnego, Stanisława Karnkowskiego, św. Bernardyna ze Sieny, Dionizego Wielkiego, Hugona de Prato Florido, Mikołaja z Błonia. Spowiednicy dominikańscy przygotowując się do udzielania Sakramentu Pokuty czytali podręczniki dla spowiedników i dzieła z teologii moralnej m.in. Grzegorza I Wielkiego, Anioła de Clavasio, Andreasa de Escobar, Martinusa Azpilcuety, Thomasa Stapletona, św. Rajmunda z Peñafort, Piotra z Soto, Antoniego Pierozzi (Antoniego de Foligno) i Jana Gersona. W klasztorach Braci Kaznodziejów pilnie studiowano także Biblię i Konkordancje. Do lektur dominikańskich należały również pisma Ojców, Doktorów i Apologetów Kościoła: św. Augustyna z Hippony, św. Tomasza z Akwinu, św. Grzegorza z Nazjanzu, św. Ambrożego, Laktancjusza, św. Cypriana, św. Izydora z Sewilli, Jana Chryzostoma Złotoustego, św. Hieronima, św. Jana Damasceńskiego, św. Euzebiusza papieża, św. Grzegorza Wielkiego, św. Atanazego, św. Bazylego Wielkiego z Cezarei, św. Cyryla Aleksandryjskiego. Dominikanie w zaciszu swoich klasztorów uprawiali również ascezę i kontemplowali. W ćwiczeniach duchowych pomocne były im w interesujących nas konwentach dzieła Dionizego Kartuza, Hendrika Herpa, Tomasza a Kempis, Alain’a de la Roche (Alanusa de Rupe), Johannesa Wilda (Ferusa), Humberta de Romanis, Thomasa Stapletona, Diego Estelli, Ludwika z Grenady. Zakonnicy czytali także dzieła hagiograficzne: Wincentego z Kielczy Vita sancti Stanislai Cracoviensis episcopi (Vita maior) lub Vita sancti Stanislai episcopi Cracoviensis (Vita minor), Jakuba de Voragine: Legenda aurea Sanctorum, sive Lombardica historia, oraz Piotra Kanizjusza Notae de Sanctis, Piotra Skargi Żywoty Świętych, Antoniego Grodzickiego i Seweryna Lubomlczyka życiorysy św. Jacka Odrowąża, Grzegorza z Tours Vita Patrum, Bartłomieja Pawła Szotarewicza Byssus et Purpura Seu Vita et Martyrium D. Stanislai Episcopi Cracoviensis. Papież Grzegorz IX uczynił dominikanów inkwizytorami, którzy musieli być doskonałymi teologami, aby móc stawić czoło innowiercom i heretykom. Studiowali zatem dzieła z teologii spekulatywnej i dogmatycznej oraz pisma polemiczne: przede wszystkim św. Tomasza z Akwinu, Piotra Lombarda, Thomasa de Vio-Kajetana, Stanisława Hozjusza, Franciszka Kostera, Johanna Ecka, Walentego Poznańskiego (Wróbla), Roberta Bellarmina, Wojciecha Nowopolskiego, Marcina Białobrzeskiego, Stanisława Orzechowskiego, Jakuba Wujka. A book accompanied a Dominican monk from the moment of joining the novitiate till his death. It was indispensable during the studies and lifelong learning that was required by the rules or laws made by the Convent, and during daily chores of months: preaching, celebrating the mass, providing the sacraments, fasting and praying, contemplating and meditating the Holy Scriptures, and writings by the Fathers and Doctors of the Church, as well as combating the heresy. One can ascertain about it through analyzing the Dominican book collections maintained in the libraries of the monasteries in Gidly, Łęczyca, Łowicz, Piotrkow Trybunalski and Sieradz, by browsing through 8 library collection sets dating back to 17th Century and the one collection set dating back to 20th Century. The major objective of the Order of Friars Preachers (Ordo Fratrum Praedicatorum) was and still is to disseminate the Words of God, namely preaching. The large emphasis was put on education. Special Dominican studies providing education in theology and philosophy served these purposes. After establishment of every monastery, an affiliated Conventual school was set up. In a number of convents, particularistic studies, later substantive studies as well as advanced education institutions were opened in each province. Libraries, indispensable for schools, were inseparable from schools because they actually were the scientific base and workplace. There were as many libraries as monasteries. Their operations were governed by the rules or laws made by the Convent, beginning with the very specific rules and the constitution, and ending with monastic chronicles and records of expenditure. Within one year in Dominican Churches from 240 to 250 sermons were preached. Collections of sermons occupied a prominent place in every Dominican monastery. Given the aforementioned library collections, the largest of them was found in the conventual library in Sieradz - approximately 100 volumes. Preparing a homily, Dominican preachers from Gidla, Łowicz, Łęczyca, Piotrkow Trybunalski and Sieradz could make use of the sermons inter alia by Bernard de Bustis, Pelbart de Themeswar, Nicholas of Lyra, Pseudo-Pierre’a de La Paluda, Wilhelm Meffreth, Johannes Wilda (Ferusa), Piotr Skarga, Fryderyk Nausea (Blandicampianusa), Johanna Herold (Discipulusa), Wincenty Ferreriusz, Jakub de Voragine, Luis of Grenada called Granatensis, Johannes Hoffmeister, Johanna Eck (Eckiusa), Saint Bernard of Clairvaux, Peter Comestor, Saint Bonaventure, Gabriel Biela, Marcin Białobrzeski, Saint Beda, Stanisław Karnkowski, Saint Bernardine of Siena, Dionysius the Great, Hugon de Prato Florido, Nicholas of Błonia. Dominican confessors, when getting ready for the award of the Sacrament of the Penance, read the manuals for confessors and works on moral theology inter alia by Gregory the Great, Angel de Clavasio, Andreas de Escobar, Martinus Azpilcuety, Thomas Stapleton, Saint Rajmund of Peñafort, Peter of Soto, Antonii Pierozzi (Antonii de Foligno) and Jan Gerson. In Friars Preachers Monasteries the Bible and Concordance were also diligently studied. The list of readings covered the writings of Dominican Fathers, Doctors and Apologists for the Church: Saint Augustyn of Hippony, Saint Thomas of Aquin, Saint Gregory of Nazianzus, Saint Ambrose, Lactantius, Saint Cyprian, Saint Isidore of Seville, Saint John Chrysostom, Saint Hieronymus, Saint John Damascene, Pope Saint Eusebius, Saint Gregory the Great, Saint Atanazy, Saint Basil the Great, Saint Cyril of Alexandria. In the seclusion offered by monasteries, Dominicans also practised asceticism and contemplated. Spiritual exercises in the convents under consideration were supported by the works of Denis the Carthusian, Hendrik Herp, Thomas a Kempis, Alain de la Roche (Alanusa de Rupe), Johannes Wild (Ferusa), Humbert de Romanis, Thomas Stapleton, Diego Estella, Luis of Granada. The monks also read the hagiographic works by: Wincenty of Kielcza Vita sancti Stanislai Cracoviensis episcopi (Vita maior) or Vita sancti Stanislai episcopi Cracoviensis (Vita minor), Jacobus de Voragine: Legenda aurea Sanctorum, sive Lombardica Historia, and Peter Kanijs Notae de Sanctis, Piotr Skarga Żywoty Świętych [Eng.: Lives of Saints], Antonii Grodzicki and Seweryn Lubomlczyk, Life of Saint Jacek Odrowąż, Gregory of Tours Vita Patrum, Bartłomiej Paweł Szotarewicz Byssus et Purpura Seu Vita et Martyrium D. Stanislai Episcopi Cracoviensis. Pope Gregory IX made Dominicans inquisitors who had to be perfect theologians to challenge infidels and heretics. Therefore they studied speculative and dogmatic theology and related works as well as polemical writings by: first of all Saint Thomas of Aquin, Piotr Lombard, Thomas de Vio Cajetan, Stanisław Hozjusz, Franciszek Kostera, Johann Eck, Walenty Poznański (Wróbel), Robert Bellarmin, Wojciech Nowopolski, Marcin Białobrzeski, Stanisław Orzechowski, Jakub Wujek.
  • Item
    „Liber Consiliorum” konwentu dominikanów w Poznaniu
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Kaczmarek, Krzysztof
    Celem niniejszego opracowania było wprowadzenie do obiegu naukowego nieobecnego w nim dotąd źródła – liber consiliorum konwentu dominikanów w Poznaniu – oraz wstępna analiza wewnętrznej struktury i zawartości tego zabytku. Autor podjął ten temat w przekonaniu, że dominikańskie „księgi radzieckie” są przekazami o istotnym znaczeniu dla zrozumienia wewnętrznych mechanizmów funkcjonowania klasztorów Braci Kaznodziejów w dobie nowożytnej, a pośrednio także sposobu funkcjonowania całej polskiej prowincji dominikańskiej w tym przedziale czasu. Księga poznańska została założona w styczniu 1724 r. i była prowadzona aż do roku 1822; można więc powiedzieć, że źródło to dokumentuje działalność konwentu św. Dominika w okresie – mniej więcej – ostatnich 100 lat jego istnienia. Zawartość księgi ma fundamentalne wręcz znaczenie dla badań nad stanem osobowym konwentu w XVIII i początkach XIX wieku, trudno także przecenić wagę zawartych w nim informacji dla studiów nad nowożytną gospodarką klasztoru w Poznaniu. Podjęcie kompleksowych badań nad zawartością innych zachowanych w archiwach ksiąg rad dominikańskich konwentów doby potrydenckiej z pewnością pozwoliłoby lepiej zrozumieć mechanizmy ich funkcjonowania i w znaczący sposób poszerzyłoby wiedzę na temat ich ludzkich zasobów. The purpose of this study has been to introduce the hitherto absent documentary proof – Liber Consiliorum of the Dominican Convent in Poznań – into the scientific workflow and to preliminarily analyse the internal structure and content of this historic writing. The author has touched upon this subject, believing that Dominican „Soviet Books” are of greatest significance for understanding internal mechanisms of operations of the Friars Preachers Monastery in the contemporary world, and indirectly the operations of the Polish Dominican Province as a whole in that time interval. The Book of Poznan came to existence in January 1724 and was maintained until 1822. It is plausible to state that it is the documentary proof for the operations of Saint Dominic’s Convent in the period – more or less – of the last hundred years of its existence. The content of the Book has its primary significance for the research on the head-count of the Convent in 18th Century and at the beginning of 19th Century. It is also difficult to overestimate the importance of its content from the point of view of the studies on the modern administration of the Convent in Poznan. The comprehensive study on the content of other books of councils of Saint Dominic’s Convents in the post-Tridentine Era, as preserved in archive collections, would certainly facilitate to understand the mechanisms of the Convents’ operations and would expand the knowledge on their human resources to a great extent.
  • Item
    Listy Marcina Szyszkowskiego do Tomasza Zamoyskiego – źródła do spraw kozackich i tatarsko-tureckich (1623-1626)
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Milewski, Dariusz
    Pierwsza połowa lat 20. XVII w. to okres stopniowej normalizacji stosunków polsko-tureckich po wielkiej wojnie lat 1620-1621. Nieodzownym warunkiem powodzenia tego procesu było rozwiązanie kwestii Kozaków Zaporoskich i ich wypraw łupieskich na Morze Czarne. Rzeczpospolita próbowała osiągnąć oba cele poprzez misję Krzysztofa ks. Zbaraskiego do Stambułu w 1622-1623 r. oraz komisję, a potem rozprawę zbrojną z Kozakami w 1625 r. W sprawy te zaangażowani byli – czasem bezpośrednio – członkowie ówczesnych elit politycznych. Niniejszy artykuł prezentuje trzy listy biskupa krakowskiego Marcina Szyszkowskiego do wojewody kijowskiego Tomasza Zamoyskiego, pochodzące z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, z zespołu Archiwum Zamoyskich. Listy te zostały napisane w latach 1623-1626 i odnoszą się do ww. kwestii politycznych. Oprócz treści faktograficznych, pozwalają one poznać stosunek przedstawiciela hierarchii duchownej i zarazem senatora, Marcina Szyszkowskiego, do opisanych wydarzeń polityczno-wojskowych. Naświetlają również osobiste relacje pomiędzy oboma magnatami i politykami. Ich edycja wpisuje się zatem zarówno w badania nad dziejami wojskowo-politycznymi, jak i światopoglądem i miejscem ludzi Kościoła w życiu publicznym Rzeczypospolitej XVII w. The first half of twenty years of 17th Century is a period of gradual normalization of Polish and Turkish relations after the Great War of 1620-1621. Challenging the issue of Zaporowscy Cossacks and their looting expeditions in the Black Sea effectively was regarded as the pre-condition of success for this normalization process. The Republic of Poland tried to achieve both targets by means of the mission of Priest Krzysztof Zbaraski to Stambul in the years of 1622-1623, and the commission, as well as the subsequent military encounter with the Cossacks in 1625. Members of political elites were also sometimes directly involved in achieving those targets. This article presents three letters from Cracow Bishop Marcin Szyszkowski to the Governor of Kiev Tomasz Zamoyski. The letters being kept in custody of Zamoyski Archive affiliated to the Central State Historical Archives in Warsaw. Those letters were written in the years of 1623-1626 and referred to political issues. Apart from the factual content, they allow to learn about the attitude of Senator Marcin Szyszkowski, being the clergyman, to the said political and military events. They also expose personal relations between magnates and politicians. Therefore the letters incorporate themselves into the research on military and political history as well as the philosophy of life and the position of people of the Church as far as public life is concerned in the Republic of Poland of 17th Century.
  • Item
    Mikrofilmowanie zbiorów instytucji kościelnych przez Bibliotekę Narodową
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Szablewski, Maciej
    We wstępie artykułu przedstawiono ogólną historię fotografii z przykładami zastosowania jej w badaniach humanistycznych oraz rozwój reprografii na świecie i w Polsce. Ponadto opisana została geneza i początkowa działalność Ośrodka Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Papieskiego Instytutu Studiów Kościelnych oraz Stacji Mikrofilmowej Biblioteki Narodowej. W pierwszej części pracy scharakteryzowano współpracę Narodowej Książnicy z wybranymi instytucjami kościelnymi, m.in. Archiwum Klasztoru OO. Franciszkanów w Warszawie, Archiwum i Biblioteki Diecezjalnej w Płocku, Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej, Archiwum Kapitulnego we Wrocławiu, Biblioteki Prepozyta Kapituły Kolegiaty Łowickiej, Biblioteki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Biblioteki Archidiecezjalnej w Gnieźnie. Zbiory tych ośrodków włączono do realizowanego od 1950 r. programu zabezpieczania najcenniejszych zabytków piśmiennictwa. W ramach akcji, w całości finansowanej przez BN, wypożyczano i mikrofilmowano rękopisy, stare druki oraz muzykalia. Pod koniec lat pięćdziesiątych XX w. podjęto rozmowy z prymasem Wyszyńskim na temat dalszego mikrofilmowania zbiorów kościelnych. Spowodowało to reakcję służb bezpieczeństwa. Część personelu Stacji, m.in. Zofia Rozanow, została usunięta z BN z „wilczymi biletami”. Wcześniej zwolniono kierownika placówki, Andrzeja Wyczańskiego. Na dodatek na początku lat sześćdziesiątych XX w. rozbito strukturę Stacji, dzieląc ją na dwa samodzielne zakłady – Zbiorów Mikrofilmowych i Reprografii. Pomimo tych problemów nie zaniechano mikrofilmowania rękopisów i starych druków z instytucji kościelnych. Ponadto od 1962 r., BN zaczęła realizować projekt scalania na mikrofilmach prasy polskiej, który wykazał, iż w małych bibliotekach seminaryjnych zachowały się bardziej kompletne niż w dużych książnicach zasoby gazet i czasopism. Po 1989 r. BN podjęła współpracę również z ośrodkami polonijnymi w tym m.in. z Muzeum Księży Marianów w Fawley Court pod Londynem. Ponadto dzięki zakupowi w 1994 r. przenośnej kamery mikrofilmowej zorganizowano kilkanaście wyjazdów terenowych, w tym także do bibliotek kościelnych. W drugiej części artykułu opisano efekty mikrofilmowania przez BN zbiorów z instytucji kościelnych. Tekst został podzielony wedle typów materiałów bibliotecznych na rękopisy, stare druki, muzykalia i prasę. Podano zestawienia ilościowe oraz scharakteryzowano tę część zasobu Zakładu Zbiorów Mikrofilmowych. Badania wykazały, iż zmikrofilmowano ponad 1900 rękopisów z 32 instytucji kościelnych, 565 starych druków z 37 instytucji kościelnych, 66 druków i 1537 rękopisów muzycznych z 35 instytucji kościelnych oraz prawie 70 tytułów czasopism z 10 instytucji kościelnych. The introduction of the article refers to the general historical background of photography including the examples of application in the humanistic study, and the development of reprography globally, and in Poland. Furthermore, it also touches upon the genesis and initial operations of the Archives, Libraries and Church Museums Centre of the Catholic University of Lublin, the Pontifical Institute of Religious Studies and the National Library’s Microfilm Station. In the first part of the article, the cooperation of the National Library with a few of the church institutions inter alia the Archives of the Franciscan Monastery in Warsaw, the Archives and Diocesan Library in Plock, the Archives of Cracow Cathedral Chapter, the Archives of the Chapter in Wroclaw, the Library of Provost Collegiate Chapter of Łowicz, the Library of the Catholic University of Lublin and the Archdiocesan Library in Gniezno has been elaborated upon. Collection sets kept in custody by the aforementioned institutions were subject to the programme of protection of the most valuable pieces of literature, that had been implemented since 1950. Within the framework of the programme, fully financed by the National Library, manuscripts, old prints and music collections were lent and microfilmed. At the end of the fifties of 20th Century the talks with Primate Wyszyński on the continuation of microfilming of church collections were undertaken. It caused the security services to respond. Some of the staff members, inter alia Zofia Rozanow, were dismissed from the National Library, having been given the so called „wolf tickets”. Ealier the manager Andrzej Wyczański had been dismissed. On top of that at the beginning of the sixties of 20th Century the organisational structure of the Station was broken down and divided into two separate institutes – the Microfilm Collections Institute and the Reprographic Institute. Despite these problems, the process of microfilming manuscripts and old prints from church institutions was not abandoned. Furthermore, after 1962, the National Library launched the project of microfilming the Polish press, which proved that the small seminar libraries preserved newspapers and magazines to a greater extent than large libraries. After 1989 the National Library started to cooperate also with Polonia Centres including inter alia the Marianes Priests’ Museum in Fawley Court nearby London. Moreover, thanks to the acquisition of a portable microfilm camera in 1994, several field trips were organised, including the trips to church libraries. The second part of the article reveals the effects of the process of microfilming the collections found in the church institutions by the National Library. The text has been divided into manuscripts, old prints, music collections and press, according to the types of librarian sets. Bills of quantities have been provided and this part of the resources kept in custody of the Microfilm Collections Institute has been characterised and typified. The research has indicated that more than 1900 manuscripts from 32 church institutions, 565 old prints from 37 church institutions, 66 prints and 1537 musical manuscripts from 35 church institutions and almost 70 magazines titles from 10 church institutions were microfilmed.
  • Item
    Opieka duszpasterska nad Polakami we Francji do 1926 roku w ocenie ambasadora Alfreda Chłapowskiego
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Szymański, Józef
    Emigrację polską we Francji tworzyli prawie wyłącznie robotnicy narodowości polskiej, przeważnie rzymscy katolicy, w większości przywiązani do Kościoła - jak zaznaczył w swoim piśmie, które miało charakter prywatny ambasador Polski w Paryżu. Dostrzegając wpływy polityczne oraz środowiska, w jakich pracowali rodacy, swoim pismem do kard. A. Hlonda usiłował wpłynąć na poprawę zaistniałej sytuacji. Uważał, że decydujący wpływ na wychodźstwo polskie ma racjonalnie prowadzona i kierowana praca duchowieństwa polskiego. Przesyłając na ręce prymasa zebrane informacje, poddał ocenie działalność duszpasterzy polskich we Francji, ich możliwości i zaniechania wobec Kościoła i Ojczyzny do 1926 r. Polish emigration in France was almost exclusively represented by the Polish workers who were Roman Catholic most of the cases, and in vast majority attached to the Church – which was highlighted in a personal letter written by the Ambassador of Poland in Paris. Recognizing political influences and communities in which fellow countrymen worked, the Ambassador tried to remedy the status quo by the letter addressed to Cardinal A. Hlond. According to the letter, the work performed reasonably and sensibly by the Polish clergymen had a crucial impact upon the Polish emigration. Transmitting the related compiled dossier to the Primate, he judged the performance of the Polish pastoral care in France to the extent of opportunities and negligence in respect of the Church and Homeland before 1926.
  • Item
    Półrocznik „Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne”. Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Hamryszczak, Artur Paweł
    Półrocznik „Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne” powstał w 1959 roku, jako organ Ośrodka Archiwów Bibliotek i muzeów Kościelnych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Aktualnie wyszedł setny numer pisma. Założycielem periodyku i pierwszym redaktorem był ks. prof. Stanisław Librowski, który kierował pismem przez 34 lata, wydając 60 numerów półrocznika. Kolejnymi redaktorami naczelnymi byli: ks. dr Joachim Giela, ks. dr Stanisław Tylus oraz ks. dr Włodzimierz Bielak. Aktualnie pismem kieruje mgr Artur Hamryszczak. Redaktorami półrocznika byli m.in.: Ryszard Skrzyniarz, s. Laurencja Jędrzejczak, s. Krystyna Józefa Sobul. Na łamach półrocznika drukowane są rozprawy i studia przedstawiające metody pracy stosowane w archiwistyce, bibliotekarstwie oraz muzealnictwie. Są to również publikowane artykuły przedstawiające historię zbiorów kościelnych lub też charakteryzujące ich ważniejsze zespoły. Zamieszczane są również inwentarze archiwalne i katalogi biblioteczne kościelnych bibliotek i archiwów. Umieszczane są również teksty źródłowe do historii Kościoła katolickiego na ziemiach polskich (wizytacje kanoniczne parafii, księgi brackie, statuty kapituł, fundacje i erekcje instytucji kościelnych). Niektóre z artykułów drukowanych w ABMK są owocem pracy badawczej historyków korzystających ze zmikrofilmowanych w Ośrodku ABMK archiwaliów kościelnych, zwłaszcza wizytacji biskupich. Oprócz tego w ostatnich latach na łamach pisma ukazały się liczne artykuły dotyczące historii Kościoła katolickiego na historycznych ziemiach polskich m.in. na Kresach Wschodnich. Drukowane są również publikacje przedstawiające dzieje polskich parafii katolickich w Europie Zachodniej. Ponadto po zmikrofilmowaniu kolejnego zespołu archiwalnego publikowane są katalogi mikrofilmów Ośrodka ABMK. Periodical „Archives, Libraries and Church Museums” started in 1959 to be affiliated to the Centre of „Archives, Libraries and Church Museums” of John Paul II Catholic University of Lublin. The hundredth edition of the periodical has just been released. Priest Professor Stanisław Librowski was the founder of the magazine and its first editor-in-chief. He was the editor-in-chief for 32 years, having edited 60 numbers of this periodical. The subsequent editors-in-chief were: Priest PhD Joachim Giela, Priest PhD Stanisław Tylus and Priest PhD Włodzimierz Bielak. Presently Artur Hamryszczak, univ. master is the editor-in-chief for this periodical.The editors-in-chief for this periodical inter alia were: Ryszard Skrzyniarz, Sister Laurencja Jędrzejczak, Sister Krystyna Józefa Sobul. The pages of the periodical serve the purposes of publishing papers and studies elaborating upon the methods applied to archival science, library science and museology. The articles presenting the history of church collections or describing more important collection sets are also covered. Archival inventories and library catalogues of church libraries and archives are published, too. The coverage of the documentary proof regarding the history of the Catholic Church on Polish lands (canonical parish visits, brotherhood books, chapter statutes, foundations and erections of church institutions) may also be included for the purpose of the periodical. Some articles published in the ALCM are the outcome of the research conducted by historians making advantage of microfilmed church archivals, including those specifically regarding the episcopal visitations, that are kept in custody of the ALCM Centre. Besides in the recent years the pages of the periodical have served the purposes of numerous articles regarding the history of the Catholic Church on historically Polish lands, inter alia on the Eastern Borderlands. The publications regarding the history of Polish Catholic parishes in Western Europe are also covered by the periodical. Furthermore, after microfilming the subsequent archival collection set, microfilming catalogues kept in custody the ALCM Centre are also updated and published.
  • Item
    Przegląd bibliograficzny
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Hamryszczak, Artur Paweł; Kiper, Daniel
  • Item
  • Item
  • Item
  • Item