Wydział Nauk Humanistycznych / Faculty of Humanities

Permanent URI for this community

https://hdl.handle.net/20.500.12153/4
* Instytut Językoznawstwa * Instytut Literaturoznawstwa * Instytut Nauk o Sztuce * Instytut Historii

Browse

Browsing Wydział Nauk Humanistycznych / Faculty of Humanities by browse.metadata.rights "Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International"

Now showing 1 - 20 of 48
  • Item
    A struggle for survival : the continuity of catholic religious literature in Holland : the example of Delft (1450-1650)
    (Wydawnictwo KUL, 2012) Polkowski, Marcin
    Over a period of two hundred years, between c. 1450 and c. 1650, the Catholic religious literature of Delft in the Netherlands underwent consecutive stages of growth, crisis and (to a certain extent) rebirth. All this occurred in the face of relentless social, political and cultural change, and amidst alternating periods of stability and turmoil. Yet despite a number of setbacks, Delft's Catholic religious literature displayed a surprising continuity, not only surviving, but even attaining a small 'Golden Age' of its own in the first decades of the 17th century. This study documents that 'struggle for survival' by presenting a broad synthesis of the production and reception of Catholic religious literature in Delft within a range of literary-historical and cultural contexts. Monografia "A Struggle for Survival. The Continuity of Catholic Religious Literature in Holland: The Example of Delft (1450-1650)" stanowi w swym zamierzeniu szeroko pojętą syntezę dziejów dawnej wernakularnej literatury religijnej wywodzącej się z niderlandzkiego miasta Delft. Na tę syntezę składa się całościowy obraz twórczości literackiej środowisk religijnych o charakterze rzymsko-katolickim. Analiza filologiczna (tekstualna) dzieł literackich została zintegrowana z badaniem zjawisk z obszaru społecznego funkcjonowania dawnej literatury niderlandzkiej, a zwłaszcza paradygmatów produkcji oraz recepcji literackiej. Monografia "A Struggle for Survival…" w swych założeniach wychodzi naprzeciw najnowszym trendom w niderlandzkim literaturoznawstwie historycznym, gdzie od pewnego czasu uwaga badaczy zwrócona jest w stronę społeczności lokalnych, instytucji literackich i organizacji bądź powiązań interpersonalnych, za sprawą których odbywał się transfer informacji pomiędzy poszczególnymi ośrodkami skupiającymi twórców i odbiorców literatury. W monografii wybrano perspektywę diachroniczną, służącą pokazaniu zjawisk literackich zachodzących na obszarze katolickiej literatury religijnej w Delft w okresie dwustu lat. Tak wyznaczona perspektywa czasowa posłużyła do ukazania dziejów literatury lokalnej w poszczególnych fazach jej istnienia: od etapu dynamicznego rozwoju ilościowego i jakościowego w okresie przejściowym pomiędzy literaturą rękopiśmienną a literaturą drukowaną (do ok. 1520 r.), poprzez etap kryzysu towarzyszący wydarzeniom polityczno-religijnym Reformacji i Powstania w Niderlandach (od ok. 1520 r. do ok. 1600 r.), aż po powolną odbudowę, już w nowym uwarunkowanym społeczno-politycznie modelu relacji pomiędzy twórcami a odbiorcami katolickiej literatury religijnej (do roku 1650).
  • Item
    Alienacja, integracja, akceptacja – relacje interpersonalne w dramatach Herberta Bergera i Petera Turriniego
    (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, 2022) Tomczuk, Dorota
    The aim of the text is a hermeneutic analysis of two Austrian dramas: the one-act play by Herbert Berger from the year 1970 and Peter Turrini's play from the year 2018. Both works are examples of a contemporary variation of the genre "Volksstück" with a hybrid tradition in German-language literature and theater dating back to the 18th century. The comparative analysis of both works focuses on the mechanisms of actions and the role of the characters' moral instinct, while the diagnoses of important social and political problems made by playwright writers may be the key to a better understanding by the reader.
  • Item
    Architektura socmodernistyczna w Lublinie. Projekt nowego śródmieścia Lublina – studium przypadku
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024) Błotnicka-Mazur, Elżbieta
    Celem artykułu jest przedstawienie przemian koncepcji zabudowy tzw. nowego centrum Lublina w okresie 1967–1975. Jego ramy czasowe wyznaczają dwa wydarzenia: konkurs architektoniczny z 1967 r. oraz projekt Centrum Handlowo-Usługowego z 1975 r. Zainicjowany przez władze miejskie w 1967 r. konkurs nie był dotąd prezentowany w literaturze przedmiotu. Jego wyniki stanowią przykład koncepcji architektury socmodernistycznej, która miała znaleźć się w bezpośrednim sąsiedztwie historycznej zabudowy obszaru ograniczonego ulicami: Krakowskie Przedmieście, Kołłątaja, Hempla, Okopowa i Chopina. W efekcie konkursu wyłoniono zwycięski projekt, który jednak nie został zrealizowany. Nieco późniejszy projekt na nowe centrum z 1975 r. również pozostał w sferze niezrealizowanych zamierzeń. W omawianym kwartale, pod koniec lat 60. XX wieku wybudowano zaledwie jeden wieżowiec, przy ul. Karłowicza 4, niepowiązany z wyżej wymienionymi pracami konkursowymi. Planowana aktualnie gruntowna modernizacja tego biurowca, skłania do badawczej refleksji nie tylko nad odważnie zakrojonymi, niewykorzystanymi projektami sprzed około półwiecza, ale także nad aktualną kondycją wówczas realizowanych obiektów, ich statusem i rolą we współczesnej, choć zabytkowej tkance miasta. This article aims to present the evolution of the development concept of the so-called Lublin’s new centre for 1967–1975. Its timeframe is marked by two events: the 1967 architectural competition and the 1975 proposal of a shopping and service centre. Launched by the municipal authorities in 1967, the competition has not been discussed in the literature of the subject yet. Its results exemplify a concept of socialist-modernist architecture, which was intended for the immediate vicinity of the historic buildings in the area bounded by Krakowskie Przedmieście, Kołłątaja, Hempla, Okopowa and Chopina streets. The winning design was not executed. A slightly later proposal for a new centre (1975) also remained a paper design. In the area in question, only one high-rise building was erected in the late 1960s, at 4 Karłowicza Street, unrelated to the competition submissions mentioned above. The thorough modernisation of this office building, which is being planned, prompts a research reflection not only on the bold, unused projects of about half a century ago, but also on the current condition of the buildings built at that time, their status and role in the contemporary, albeit historic, fabric of the city.
  • Item
    Atak na przedmoście Dyneburga 27-28 września 1919 r. Relacja dowódcy dyonu pociągów pancernych kpt. Michała Münnicha
    (Wojskowe Biuro Historyczne im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, 2018) Münnich, Maciej
    Artykuł przedstawia nigdy niepublikowany opis walk o przedmoście Dyneburga w dniach 27-28 września 1919 r. Jego autorem jest kpt. Michał Münnich, dowódca uczestniczących w walkach dwóch polskich pociągów pancernych „Śmiały-Szeroki” oraz „Śmigły”. Pierwsza część relacji cytuje także dotychczas niepublikowany rozkaz płk. Juliusza Rómmla, ówczesnego dowódcy I Brygady Artylerii, dotyczący użycia w walkach polskiej artylerii. Druga część opisuje działania polskich pociągów pancernych. W oparciu o tekst relacji przedstawiono szerszą analizę dotyczącą działań polskiej artylerii oraz sprostowano wiele pojawiających się w literaturze przedmiotu nieścisłości dotyczących udziału w walkach pociągów pancernych. Artykuł kończy przedstawienie autora relacji, szczególnie jego udziału w walkach w latach 1918-1920. The article presents an unpublished account of the battles for the Daugavpils bridgehead on September 27th–28th, 1919. Its author is Capt. Michał Münnich, commander of the two Polish armoured trains „Śmiały-Szeroki” and „Śmigły” participating in the fights. The first part of the account also cites the previously unpublished order of Col. Juliusz Rómmel, then commander of the First Artillery Brigade, concerning the use of Polish artillery in the battle. The second part describes the activities of Polish armoured trains. Basing on the report, a broader analysis of the activities of Polish artillery is presented, and several inaccuracies concerning the participation of armoured trains in the fights, found in subject matter literature, are clarified. The article concludes with the presentation of the author of the report, especially his participation in the 1918–1920 fights. Статья содержит публикуемое впервые описание битв за даугавпилский тет-де-пон 27–28 сентября 1919 г. Его автор-капитан Михал Мюнних, командующий участвующих в битвах двух польских бронетанковых машин „Щмялы-Шероки” („Śmiały-Szeroki”) и „Щмиглы” („Śmigły”). В первой части отчета цитируется также ранее не публикованный приказ полковника Юлиуша Руммеля, в те времена - командующего Первой Бригадой Артиллерии, касающийся использования в битвах польской артиллерии. Вторая часть описывает действия польских бронетанковых машин. На основе текста отчета был проведен широкий анализ действий польской артиллерии, а также выяснен ряд появляющихся в тематической литературе неточностей, касающихся участия бронетанковых машин в битвах. Статья завершается представлением автора отчета и в особенности его участия в битвах в 1918–1920 гг.
  • Item
    “Clearly, Carefully and Precisely”: On Music in the Constitutions of the Order of Saint Paul the First Hermit from the 17th and 18th Centuries
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024-12-27) Jędrzejski, Michał
    From the very beginning of the Order of Saint Paul the First Hermit, music was the object of particular concern of the Pauline Fathers, which has been reflected in the monastic constitutions. Three of them are the title sources of the article, the aim of which is to present references to music contained in the Pauline constitutions from 1636, 1643 and 1725, compare them and draw conclusions on the codification of music in these constitutions. The text is divided into three main parts, respectively, to three editions of the constitutions. All the sources examined prove that the codification of music in the Pauline Order was characterized by detail and rigor in regulating singing, postures, participation in vocal exercises and the selection of the liturgical repertoire. Marian piety was a special principle that organized the liturgical and musical regulations contained in the Pauline constitutions. Muzyka od początku istnienia Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika była przedmiotem szczególnej troski ojców paulinów, co znalazło odzwierciedlenie w konstytucjach zakonnych. Trzy z nich stanowią tytułowe źródła artykułu, który ma na celu przedstawić odniesienia do muzyki zawarte w konstytucjach paulińskich z 1636, 1643 i 1725 r., ich porównanie oraz wyciągnięcie wniosków na temat kodyfikacji muzyki w tych konstytucjach. Tekst dzieli się na trzy główne części odpowiednio do trzech edycji konstytucji. Wszystkie przebadane źródła świadczą o tym, że kodyfikacja muzyki w zakonie paulinów odznaczała się szczegółowością i rygoryzmem w regulowaniu śpiewu, postaw, udziału w ćwiczeniach wokalnych i doborze repertuaru liturgicznego. Szczególną zasadą porządkującą przepisy liturgiczno-muzyczne zawarte w konstytucjach paulińskich była pobożność maryjna.
  • Item
    De twee Unies, Lublin (1569) en Utrecht (1579), en andere "tweelingen" uit de cultuur en geschiedenis van de Poolse en Nederlandse Gouden Eeuw
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Polkowski, Marcin
    Dit artikel bevat een voorstel met betrekking tot de vergelijkende analyse van de geschiedenis en cultuur van de Republiek der Verenigde Nederlanden en het Pools-Litouwse Gemenebest (16e-18e eeuw). Met de "tweelingen" van de titel worden lieux de mémoire bedoeld, die net als de twee Unies (die van Utrecht en Lublin) een vergelijkbare, diepgaande betekenis voor de culturele, politieke en maatschappelijke evolutie van elk van deze landen hebben en daar tot de dag van vandaag als belangrijke symbolen van de identiteit worden beschouwd. In het artikel wordt een reeks "tweeling-achtige" lieux de memoire en culturele topoi besproken, waarbij gekeken wordt naar hun invloed op en plaats in het historische bewustzijn van de Polen enerzijds, en de Belgen en Nederlanders anderzijds. In de loop van deze vergelijkende analyse zijn de volgende gemeenplaatsen (loci communes) van de vroegmoderne Poolse en Nederlandse cultuur aan bod gekomen: Aurea Aetas (de Gouden Eeuw), Unia (Unie), Tolerantia (Tolerantie), Refugium (Toevluchtsoord), Libertas (Vrijheid). In de zoektocht naar de belangrijkste factoren die een "gemeenschappelijke ritme van de cultuur" van deze twee toch zo aparte cultuurgebieden bepaald hebben, wordt verwezen naar het waardensysteem van de Latijnse beschaving. This article presents a comparative analysis of the history and culture of the Dutch Republic and the Polish-Lithuanian Commonwealth (16th-18th century). The ‘twins’ of the title are lieux de mémoire which, like the two Unions (Utrecht and Lublin), are similar in their profound significance for each country’s cultural, political and social evolution, and are regarded as important symbols of identity to the present day. What are the most important ‘twins’ in the history of the Commonwealth of Poland and Lithuania and the Dutch Republic? Why are there so many parallels in the history of these cultural areas, despite other, obvious differences? Is it a coincidence, or are there more profound reasons? The answer will be presented in this article. W artykule przedstawiono propozycję porównawczej analizy kultury Republiki Zjednoczonych Prowincji Niderlandów i Rzeczpospolitej Obojga Narodów (XVI-XVIII w). Wspomiane w tytule "bliźnięta" to podobne do siebie pod względem charakteru i wydźwięku miejsca pamięci i toposy kulturowe, które podobnie jak dwie Unie (Lubelska i Utrechcka) wywarły znaczący wpływ na polityczny, społeczny i kulturowy rozwój danego obszaru, a co więcej postrzegane są dzisiejszego dnia jako doniosłe symbole zbiorowej tożsamości. W artykule omówiono szereg "bliźniaczych" miejsc pamięci i toposów kulturowych porównując ich oddziaływanie i miejsce w świadomości historycznej Polaków oraz Belgów i Holendrów. Przeprowadzając to porównanie uwzględniono następujące "miejsca wspólne" kultury staropolskiej i dawnej niderlandzkiej: Aurea Aetas (Złoty Wiek), Unia, Tolerantia (Tolerancja), Refugium (Miejsce Schronienia), Libertas (Wolność). Jako jeden z najważniejszych czynników decydujących o "wspólnym rytmie kultury" obydwu tak odmiennych od siebie obszarów kulturowych wskazano na system wartości cywilizacji łacińskiej.
  • Item
    Dorobek dydaktyczny księdza Daniela Olszewskiego zakresie historii Kościoła
    (Fundacja „Biografie Codzienności”, 2023) Kwaśniewski, Andrzej
    W latach 1972-2010 ks. Daniel Olszewski był wykładowcą historii Kościoła w Wyższym Seminarium Duchownym w Kielcach. Po 10 latach doświadczenia pracy wykładowcy wydał podręcznik pt. "Dzieje chrześcijaństwa w zarysie". Podręcznik był wydawany łącznie 4 razy. Poprzez swoją pracę wykładowcy zapewnił sobie ważne miejsce w dziejach dydaktyki. Jako doświadczony badacz historii oraz nauczyciel akademicki brał udział w tworzeniu dwóch podręczników dziejów Kościoła wydanych na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Poprzez recenzje odnosił się do ruchu wydawniczego w zakresie podręczników dziejów Kościoła. From 1972 to 2010, Fr Daniel Olszewski lectured on the history of the Church at the Kielce Higher Theological Seminary. After ten years of teaching, he published a textbook entitled "An Outline of the History of Christianity". The manual has been pub-lished four times. Thanks to his work as a lecturer, he has taken an important place in the history of teaching. As an experienced historical researcher and academic teacher, he participated in the creation of two textbooks on the history of the Church published at the Catholic University of Lublin. In his reviews, he referred to the publishing of text-books on the history of the Church.
  • Item
    Dorobek historiograficzny kieleckich historyków kościelnych (XX/XXI w.)
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2018) Kwaśniewski, Andrzej
    Artykuł obejmuje dorobek historiograficzny grupy dwudziestu księży diecezji kieleckiej tworzących w ostatnim półwieczu. Przebadany materiał objął około 800 prac historycznych. Rozwinięte nurty badań związane są z przedmiotem: polska kultura religijna, synody w dwudziestoleciu międzywojennym, liturgia bożogrobców i krzyżaków, prasoznawstwo. Z regionalnej tematyki poziom rozwoju osiągnęły badania nad dziejami diecezji kieleckiej − duchowieństwo, życie religijne, seminarium duchowne, dzieje parafii i klasztorów, piśmiennictwo, duszpasterstwo z okresu II wojny światowej. Do nurtów rozwijających się należą badania nad księgozbiorami historycznymi i zasobami archiwalnymi. Naczelne miejsce w historiografii diecezjalnej zajmuje ks. Daniel Olszewski − twórca oryginalnego nurtu polskiej kultury religijnej. The article focuses on the historiographic achievements of 20 priests from the Diocese of Kielce who have written their works in the last half century. The studied material covered about 800 historical works. The research areas which have been widely studied are related to the following subjects: the Polish religious culture, synods in the interwar period, the liturgy of the Order of the Holy Sepulchre and the Teutonic Order, press study. Local subjects under study refer to the history of the Diocese of Kielce: the clergy, religious life, the theological seminary, the history of parishes and monasteries, literature and pastoral work during World War II. The developing trends include research on historical book collections and archival fonds. In the diocesan historiography, a leading figure is Rev. Daniel Olszewski, the creator of the original trend of the Polish religious culture.
  • Item
    Druk ulotny na temat objawień Maryjnych w Dzierzgowie w roku 1664
    (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2018) Kwaśniewski, Andrzej
    Jan Myszkowski w czasie bitwy pod Beresteczkiem (1651) otrzymał bizantyjską ikonę Matki Bożej. Ikona była wykonana na przełomie XVI i XVII wieku. Obraz ten trafił do kościoła parafialnego w Dzierzgowie na terenie diecezji krakowskiej. W roku 1664 na obrazie pojawiły się łzy, które uznano za zjawisko cudowne. Biskup krakowski Andrzej Trzebicki wydelegował do Dzierzgowa komisję, która badała okoliczności wydarzenia. W związku z objawieniami wydrukowano anonimowe opowiadanie o tych wydarzeniach. Opowieść o objawieniach w Dzierzgowie została wydana w postaci druku złożonego z dwóch kart. Druk obecnie znany jest tylko z jednego egzemplarza. Praca poświęcona temu źródłu złożona jest z omówienia i edycji krytycznej. Wespazjan Kochowski, opracowując dzieje Polski, dokonał własnej interpretacji cudownego wydarzenia. Jego zdaniem łzy pojawiły się na obrazie z powodu niesprawiedliwego traktowana polskiego magnata Jerzego Lubomirskiego przez dwór królewski. W tej interpretacji Matka Boża płakała w Dzierzgowie, gdy król Jan Kazimierz i królowa Ludwika Maria Gonzaga przygotowywali skierowane pod adresem Jerzego Lubomirskiego niesprawiedliwe oskarżenie o zdradę. Jan Myszkowski received the icon of the Byzantine Mother of God during the Battle of Beresteczko (1651). The icon was made at the turn of the 16th and 17th centuries. The painting was placed in the parish church in Dzierzgów in the diocese of Cracow. In 1664, tears appeared in the painting, which was considered as a wonderful phenomenon. The Cracow Bishop Andrzej Trzebicki delegated the commission to Dzierzgów whose aim was to examine the circumstances of the event. In addition, an anonymous story about these events was printed. The story of the apparitions in Dzierzgów was published in the form of a two-card print, which is currently known only from one copy. The work devoted to this source consists of a discussion and critical edition. Wespazjan Kochowski, while working on the history of Poland, made his own interpretation of the wonderful event. In his opinion, tears appeared in the painting due to the unjust treatment of a Polish magnate Jerzy Lubomirski by the royal court. In this interpretation, Our Lady cried in Dzierzgów when King Jan Kazimierz and Queen Ludwika Maria Gonzaga unfairly accused Jerzy Lubomirski of betrayal.
  • Item
    Działalność paryskiej Scholi Cantorum w latach 1896-1962 we współczesnych badaniach muzykologicznych
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023-12-29) Jędrzejski, Michał
    Rec.: Étudier, enseigner & composer à la Schola Cantorum (1896-1962), red. Sylvie Douche i Cédric Segond-Genovesi
  • Item
  • Item
    Edward Krasiński’s “Overhead Sculptures”: A Manifestation of Modernity
    (Johns Hopkins University Press, 2022-12-13) Błotnicka-Mazur, Elżbieta
    Edward Krasiński (1925-2004), sculptor and painter, one of most important protagonists of the Polish art of the 1960s and 1970s, is mainly remembered for his artistic interventions with the use of the Scotch-Blue tape. However, the author of the article focuses on the group of sculptures Dzidy [The Spears] from the mid-1960s. Julian Przyboś (1901-1970), a Polish poet and art critic, called these linear compositions ‘overhead sculptures’, because they were presented in an open space. The purpose of the article is to propose a new way of comprehending the above-mentioned compositions based on the press commentaries of Przyboś. The most crucial aspects to be taken into account are: their dynamism, shape, colour, interaction with the surrounding space, link with the ‘Theory of Place’ which defines the relationship between an artwork, the space it occupies and the viewer, as well as the artist’s interest in the achievements of science and technology.
  • Item
    „Ein kleiner dicker Berliner, der mit der Schreibmaschine eine Katastrophe aufhalten wollte“ – Kurt Tucholskys Verhältnis zu seiner Heimatstadt
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2008) Tomczuk, Dorota
    Autorka zajmuje się analizą wybranych utworów Kurta Tucholsky’ego w aspekcie jego krytyki społecznej oraz krytyki kultury. Analiza, poprzedzona zwięzłym przedstawieniem tła historyczno-literackiego i odniesieniami do biografii Tucholsky’ego, dowodzi, że obraz Berlina wyłaniający się z dzieł omawianego autora, jak również jego jawnie wyrażana niechęć do rodzinnego miasta stanowią tak wyraz jego krytycznej postawy, jak i charakterystyczną cechę stylu pisarskiego.
  • Item
    Experimente mit dramatischen Konventionen in Peter Handkes Sprechstücken
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 1998) Tomczuk, Dorota
    Artykuł dotyczy twórczości dramatycznej Petera Handkego, pisarza austriackiego, który zasłynął w połowie lat sześćdziesiątych przede wszystkim jako twórca Publikumsbeschimpfung, „sztuki mówionej” (Sprechstück), rozbijającej wszelkie kanony sztuki teatralnej. W artykule zanalizowane zostały poszczególne elementy „sztuk mówionych” Handkego, relacje między sztukami tego autora a dramatem klasycznym oraz intencje dramatopisarza zawarte w utworach i wynikające z zastosowania nowatorskich chwytów technicznych i językowych. Autorka podjęła próbę opisu teatralnej metody Handkego poprzez wnikliwą analizę poszczególnych elementów techniki pisarza, a także odniesienie do literatury badanego przedmiotu. Końcowa część artykułu poświęcona jest recepcji sztuk Handkego przez publiczność, krytyków literackich oraz pisarzy. Przedstawione tu tak pozytywne, jak i negatywne poglądy na temat nowatorstwa sztuk tego pisarza pozwalają ocenić miejsce Handkego we współczesnej literaturze.
  • Item
  • Item
    Geertrui van Oosten en de ruimtelijke poëtica van Delft
    (Wydawnictwo KUL, 2017) Polkowski, Marcin
    Het onderwerp van dit artikel zijn de plaatsen van herinnering (lieux de mémoire - het graf van Geertrui met het standbeeld door A. Teeuwisse) en de literaire "plaatsen van verbeelding" (lieux d’imagination - hiertoe behoren enige vitae uit de 16e en 17e eeuw en J.A. Alberdingk Thijms novelle Geertruide van Oosten uit 1858) die verbonden zijn met de figuur van middeleeuwse begijn en mystica Geertrui van Oosten in Delft. Het interpretatieve gedeelte van het artikel gaat gepaard met een theoretische discussie over de onderzoeksmethoden van de geopoetica en geokritiek. Het artikel eindigd met de conclusie dat in cultuurwetenschappelijk onderzoek dat op de onderzoekspraktijk van de geokritiek gebaseerd is, meer aandacht zou moeten worden besteed aan het religieuze aspect van de ruimte, d.w.z. met name aan de aanwezigheid en culturele betekenis van heilige plaatsen (loca sacra). The article offers a geopoetical interpretation of sites in the physical world (lieux de mémoire) and imagined places in literature (lieux d’imagination) related to the figure of beguine mystic Gertrude (Geertrui) van Oosten in Delft. The only monument in Delft dedicated to Gertrude, a sculpture by A. Teeuwisse, is analysed in its spatial surroundings, especially in relation to the unmarked, and therefore practically non-existent grave of Geertrui. This grave, however, is “virtually” present in literature, i.e. in J.A. Alberdingk Thijm’s novella Geertruide van Oosten (1853), where it forms a lieu d’imagination, standing in for and supplementing the actual resting-place of the mystic. The interpretive part of the article is accompanied by a theoretical discussion of the concept of geopoetics. In the conclusions, the possibility is raised that in geopoetical enquiries should be given to the religious aspect of spatiality, in particular, to the existence of sacred spaces (loca sacra). Tematem artykułu są miejsca pamięci (lieux de mémoire - nagrobek Geertrui oraz pomnik dłuta A. Teeuwisse) oraz literackie "miejsca wyobrażone" (lieux d’imagination - szereg tekstów hagiograficznych z XVI-XVII w. oraz nowela J.A. Alberdingka Thijma pt. Geertruide van Oosten z 1858 r.) związane z postacią średniowiecznej beginki i mistyczki Getrudy (Geertrui) van Oosten w Delft. Interpretacyjnej części artykułu towarzyszy dyskusja teoretyczna odnosząca się do metod badawczych geopoetyki i geokrytyki. Artykuł kończy się konkluzją, że w poszukiwaniach kulturoznawczych nawiązujących do praktyk badawczych geopoetyki w szerszym stopniu należałoby uwzględnić aspekt religijny przestrzeni, tj. w szczególności istnienie i znaczenie w kulturze miejsc świętych (loca sacra).
  • Item
    Harvardzkie obchody Tysiąclecia Chrztu Rusi a dylematy nowej watykańskiej Ostpolitik, 1978-1988
    (Italian Association of Polonists (AIP), 2022) Avramchuk, Oleksandr
    This article discusses a little-known episode of collaboration between Ukrainian intellectuals at Harvard and Pope John Paul II Universities. Based on Polish, Ukrainian and American archival collections, the author shows the degree of entanglement between purely scholarly celebrations of the Millennium of Christianity in Rus’-Ukraine and the new realities of the Vatican’s Eastern Policy under the Polish Pope. The preparations of the conference in Ravenna in 1988, organized by Ukrainian scholars together with Polish and Italian, are contextualized within the evolving geopolitical situation in Eastern Europe in the late 1980s and the growing cooperation between Polish and Ukrainian intellectual elites.
  • Item
    Images for a Lover's Eye. Sonnets from Pieter Corneliszoon Hooft's Emblemata Amatoria and their European Poetic Lineage
    (Wydawnictwo KUL, 2009) Polkowski, Marcin
    The subject of this study is the relationship of the lyric oeuvre of Pieter Corneliszoon Hooft (1581-1647), exemplified by the sonnets from his first published volume Emblemata Amatoria (1611), to the traditions of European renaissance lyric poetry, especially Petrarchism and mannerism, in particular on the level of literary topoi and the attitude to the sonnet form. Hooft’s sonnets achieve their poetic and pragmatic aim primarily by listening to the voices of representatives of authoritative poetic traditions, and reshaping them in a unique, subtle way. Taking Hooft’s volume into our hands, not only do we see that the maker of the emblems had ‘a skilled hand’ (‘gheleerder handt’) – we are also led to recognize that the one who wrote the poems consulted the most learned sources. Tematem monografii są związki pomiędzy twórczością liryczną Pietera Corneliszoona Hoofta (1584-1647), na przykładzie cyklu sonetów z jego najwcześniejszego zbioru Emblemata Amatoria (1611), a tradycją europejskiej liryki renesansowej, w szczególności petrarkizmu i manieryzmu w zakresie topiki miłosnej i zastosowania sonetu jako formy literackiej. Stworzone przez Hoofta dzieło pośredniczy między literaturami europejskimi, łącząc głosy autorytatywnych tradycji poetyckich, ale też w subtelny sposób je przekształcając. O Emblemata amatoria można zatem śmiało powiedzieć, że nie tylko ten, kto stworzył obrazy, miał „wprawną dłoń” („gheleerder handt”), albowiem również autor poezji zawartej w tym zbiorze korzystał z najlepszych wzorców.
  • Item
    Instrumental Music Repertoire of the Piarist Ensemble from Podolínec
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2015) Smolarek, Dariusz
    European church archives contain, in addition to polyphonic vocal and instrumental music, also instrumental compositions bearing the names of: sinfonia, sinphonia, synfonia, synphonia, symfonia, symphonia, simphonia, sonata, duetto, trio, terzetto, trietto, quadro, quartet, octetto, divertissement, divertimento, serenada, cassatio, overture, concerto. This phenomenon applies also to church centres in Poland (e.g. Pauline monastery at Jasna Gora in Czestochowa, Dominican monastery in Gidle, Cistercian abbey in Cracow-Mogila), the archival collection of which includes a large amount of this type of music from the seventeenth and especially from the eighteenth century. The order of Scholarum Piarum, that is Piarists, active in Italy, Austria, Czech Republic, Slovakia and Poland, was also a part of this phenomenon. In the colleges of this order, located within the boundaries of the then Polish-Lithuanian Commonwealth e.g. in Lowicz, Rzeszow, Piotrkow, Zloczow, Wielun and Podolínec, there also sounded instrumental music. The repertoire of instrumental music originating from the former monastery and Piarist College in Podolínec, recorded in the inventories and preserved in the form of manuscripts and printing includes as follows: church sonatas, baroque violin concertos, pre-classical and classical trios, pre-classical symphonies, overtures to operas, keyboard instrument music. Instrumental pieces were used for the purposes of teaching, during recreation, in school theater performances and during the liturgy. In Podolínec, Proper Missæ chants were probably replaced with instrumental music, as it was commonly practised in Europe in the eighteenth century. Europejskie archiwa kościelne zawierają oprócz utworów wielogłosowej muzyki wokalno-instrumentalnej również utwory instrumentalne noszące nazwę: sinfonia, sinphonia, synfonia, synphonia, symfonia, symphonia, simphonia, sonata, duetto, trio, terzetto, trietto, quadro, kwartet, octetto, divertissement, divertimento, serenada, cassatio, uwertura, concerto. Ta sytuacja dotyczy także kościelnych ośrodków w Polsce (m.in. klasztoru paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie, klasztoru dominikanów w Gidlach, opactwa cystersów w Krakowie-Mogile), których zasoby archiwalne zawierają sporą liczbę tego rodzaju muzyki pochodzącej z XVII, a zwłaszcza z XVIII wieku. W ten fenomen wpisuje się zakon Szkół Pobożnych, czyli pijarów, który swoją działalnością objął Włochy, Austrię, Czechy, Słowację i Polskę. W kolegiach tego zakonu, znajdujących się w granicach ówczesnej Rzeczpospolitej, również rozbrzmiewała muzyka instrumentalna, m.in. w Łowiczu, Rzeszowie, Piotrkowie, Złoczowie, Wieluniu oraz Podolińcu. Repertuar muzyki instrumentalnej pochodzący z byłego klasztoru i kolegium pijarów w Podolińcu, zanotowany w inwentarzach oraz zachowany w postaci rękopisów i druku, obejmuje: sonaty kościelne, barokowe koncerty skrzypcowe, tria przedklasyczne i klasyczne, symfonie przedklasyczne, uwertury do oper, utwory na instrumenty klawiszowe. Utwory instrumentalne wykorzystywano w celach pedagogicznych, podczas rekreacji, do szkolnych przedstawień teatralnych, były również wykonywane podczas liturgii. Prawdopodobnie w Podolińcu, tak jak to było ówczesną praktyką w Europie w XVIII wieku, zastępowano śpiewy Proprium Missae muzyką instrumentalną.
  • Item
    Interpretacja rytmiczna monodii liturgicznej w XVII wieku. Pierre-Benoît de Jumilhac i jego La science et la pratique du Plain-chant (1673)
    (Wydawnictwo Muzyczne Polihymnia, 2013) Aleksandrowicz, Miłosz
    La science et la pratique du plain-chant (1673, publié anonyment) de Pierre-Benoît de Jumilhac est, depuis plusieurs années, regardé comme l’un des plus importants sources de connaissance de la pratique du chant monodique en France au XVIIe siècle. La lecture de cet livre est profitable de plusieurs façons en raison que le traité de Jumilhac contient une description détaillée à la fois du pratique et de la théorie du chant liturgique. Or, ce précieux document historique nous ren seignant sur l’état du chant liturgique à l’époque de Louis XIV. Dans la troisième partie de son traité (De la durée ou mesure des sons et de leurs notes) Jumilhac dit que l’interprétation rythmique est l’une des questions les plus importantes de la pratique du chant grégorien. Il explique aussi la signification rythmique les signes graphiques et des notes utilisés dans les livres liturgiques. D’après lui l’agrément du chant ne consiste pas seulement à observer les proportions des intervalles entre les sons mais aussi à garder les proportions que demandent la durée et le temps des mêmes sons car comme ces proportions prennent leur origine de celles que les nombres en étant comparés les uns aux autres. Division et la différence de ces espèces de mesure procède semblablement des diverses proportions de la du rée du temps que leurs sons peuvent avoir en étant comparées selon cette même durée les uns aux autres. Jumilhac décrit aussi les espèces de chant, dont l’usage est le plus commun dans les offices ecclésiastiques: plain-chant autrement appelé grégorien et chant poétique appelé ambrosien. Cette dernière espèce se divise en chant rythmique ou psalmodique et en chant métrique, qui derechef se divise en chant dactylique, trochaïque et jambique. Cette chants sont ainsi nommé à cause des pieds rythmique dont ils sont composés ou qui ont accoutumé d’y dominer. Dans chacun des types de chants il y a différentes règles de réalisation rythmiques.