Bizantyńska obecność na Krymie i pamięć o niej w literaturze Słowian Południowych i Wschodnich z X–XVI w. (casus biskupów-męczenników z Chersonezu Taurydzkiego)

Leszka, Mirosław J.; Brzozowska, Zofia

Bizantyńska obecność na Krymie i pamięć o niej w literaturze Słowian Południowych i Wschodnich z X–XVI w. (casus biskupów-męczenników z Chersonezu Taurydzkiego)

dc.contributor.author	Leszka, Mirosław J.
dc.contributor.author	Brzozowska, Zofia
dc.date.accessioned	2025-02-28T12:17:56Z
dc.date.available	2025-02-28T12:17:56Z
dc.date.issued	2024
dc.description.abstract	Celem artykułu jest przedstawienie początków i rozwoju kultu w Kościele wschodnim – zarówno w jego bizantyńskim, jak i słowiańskim wymiarze – siedmiu świętych męczenników: Bazylego, Efrema, Eugeniusza, Elpidiusza, Agatodora, Eteriusza i Kapitona, którzy przynajmniej od IX–X w. czczeni byli jako biskupi Chersonezu, którzy przyczynili się do upowszechnienia chrześcijaństwa na obszarze Półwyspu Krymskiego. W pierwszej części artykułu staramy się zrekonstruować początki tego kultu w Bizancjum i pokazać, w jakim stopniu wczesna tradycja hagiograficzna biskupów-męczenników z Chersonezu została ukształtowana przez zmieniającą się sytuację polityczną w cesarstwie bizantyńskim. Część druga poświęcona jest słowiańskiemu wymiarowi ich kultu: omawiamy tu najwcześniejsze wzmianki o tych świętych, jakie można znaleźć w źródłach cerkiewnosłowiańskich, analizując wszystkie poświęcone im teksty hagiograficzne, jakie zachowały się na wschodzie Słowiańszczyzny oraz na południowosłowiański (bułgarski i serbski) materiał rękopiśmienny z X–XVI w. Uwagę poświęcono także wizerunkom siedmiu biskupów-męczenników z Chersonezu w średniowiecznej sztuce prawosławnej. The aim of this article is to present the beginnings and the development of the Eastern Christian cult – both in its Byzantine and medieval Orthodox Slavic variants – of seven Holy Martyrs: Basil, Ephrem, Eugenius, Elpidius, Agathodorus, Aetherius and Capiton, who at least from the 9th–10th century were worshipped as Bishops of Chersonesus, contributing to spreading the Eastern (Orthodox) Christianity in the region of the Crimean Peninsula. In the first part of our article we are making an attempt to reconstruct the beginnings of this cult in Byzantium and to show, to what extent the early hagiographical tradition of the Bishop-Martyrs from Chersonesus was shaped by a changing political situation in the Byzantine Empire. The second part is devoted to the Orthodox Slavic version of their cult: we are discussing here the earliest remarks about these Saints, that can be found in the Church Slavic sources, analyzing all hagiographic texts devoted to them, that have been preserved in the Eastern and South (Bulgarian and Serbian) manuscript material from the 10th–16th centuries. Some attention has been given also to images of the Seven Bishop-Martyrs from Chersonesus in the Orthodox Slavic medieval art.
dc.identifier.citation	"Vox Patrum", 2024, T. 91, s. 363-388
dc.identifier.doi	10.31743/vp.17140
dc.identifier.issn	2719-3586
dc.identifier.uri	https://hdl.handle.net/20.500.12153/8395
dc.language.iso	pl
dc.publisher	Wydawnictwo KUL
dc.rights	Attribution-NoDerivatives 4.0 International	en
dc.rights.uri	http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/
dc.subject	literatura bizantyńska
dc.subject	literatura cerkiewnosłowiańska
dc.subject	Bazyli
dc.subject	Efrem
dc.subject	Eugeniusz
dc.subject	Elpidiusz
dc.subject	Agatodor
dc.subject	Eteriusz
dc.subject	Kapiton
dc.subject	Półwysep Krymski
dc.subject	Chersonez
dc.title	Bizantyńska obecność na Krymie i pamięć o niej w literaturze Słowian Południowych i Wschodnich z X–XVI w. (casus biskupów-męczenników z Chersonezu Taurydzkiego)
dc.title.alternative	Byzantine Presence in Crimea and its Reminiscences in 10th-16th Century South and East Slavic Literature (the Case of the Martyr Bishops of Tauric Chersonesus)
dc.type	info:eu-repo/semantics/article