Artykuły naukowe (WNH)

Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/20.500.12153/82

Browse

Recent Submissions

Now showing 1 - 20 of 588
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Signs of Hope in Selected Gregorian Chant Texts in the Context of Pope Francis’s Message of the Ordinary Jubilee of the Year 2025
    (Wydawnictwo KUL, 2025) Jędrzejski, Michał
    This article presents the signs of hope, listed by Pope Francis in his bull Spes non confundit, in sixteen selected Gregorian chants of the liturgical year based on the Bible in the context of the message of the Ordinary Jubilee of the Year 2025. The subject of the research is divided into two groups: the Liturgy of the Mass and the Liturgy of the Hours. For each, one piece was selected for Advent, Nativity of the Lord, Lent, Holy Week, Easter, Pentecost, Ordinary Time, and the Solemnity of Christ the King of the Universe. The author employs several methods, including theological-biblical analysis, a comparison of the message of hope by Pope Francis and the texts of the chorales, and a synthesis of the results to assess the value and pastoral usefulness of the studied chants. The text is divided into three parts: (1) Pope Francis’s message on the signs of hope; (2) signs of hope in selected Gregorian chant texts; and (3) hope-carrying potential of Gregorian chant. The author shows how selected pieces serve to revive hope and give thanks to God in the contemplation of a work of art (SNC 5). As a result, signs of hope, mentioned by Pope Francis, have been discovered in the presented pieces. Their presence testifies to the richness of the message that the Church directs to man throughout the liturgical year, also through Gregorian chant. Given the threat of experiencing the present in melancholy and boredom (SNC 12), this repertoire, through its theological-biblical and artistic values, can be one of the impulses of hope that Francis writes about.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Autorytet świętego Augustyna w Marcina Kromera dyskusji z Reformacją
    (Wydawnictwo KUL, 2025) Dziuba, Agnieszka
    Marcin Kromer był jednym z pierwszych polskich humanistów, który aktywnie włączył się w walkę z reformacją. W polskich rozmowach i w ich łacińskiej, znacznie obszerniejszej, wersji podjął się nie tylko obalenia teologicznych wywodów Marcina Lutra i jego zwolenników, ale przede wszystkim dał kompetentny wykład ówczesnej nauki Kościoła katolickiego. Świetnie znający tekst Pisma Świętego wraz z komentarzami, oczytany w pismach Ojców Kościoła i teologów późniejszej epok aż do czasów sobie współczesny, znakomicie orientował się też w książkach swoich adwersarzy. Erudycja Kromera pozwoliła mu stworzyć przede wszystkim w łacińskich Rozmowach obraz duchownego (Monachus), który z odwagą i bez wahania zbija argumenty przeciwników i jasno wyjaśnia zawiłości katolickiej teologii. Spośród autorytetów, po których pisma i poglądy najczęściej sięga Kromer jest Augustyn, pisarz niezwykle ważny dla samego Lutra. Autor dialogu wykorzystuje postać Biskupa z Hippony w różny sposób. Czasami jego imię pojawia się wśród innych piszących na dany temat, czasami jest on „wyznacznikiem czasu”. Najczęściej jednak jego pisma dostarczają argumentów w dyskusji nad rozumieniem i interpretacją Pisma Świętego, nad sakramentem chrztu, a przede wszystkim cytaty z jego dzieł pojawiają się, gdy jest mowa o Tradycji Kościoła, o soborach i hierarchii w Kościele. O tym, jak wysoko ceni sobie Kromer Augustyna, świadczy fakt, że samodzielnie tłumaczy niektóre jego myśli na język polski. W ten sposób nieznające łaciny społeczeństwo polskie po raz pierwszy styka się ze słowami afrykańskiego biskupa. Nie bez znaczenia jest także zauważenie i docenienie przez Kromera stylu Augustyna. Polski pisarz sięga niekiedy po udane frazy z dzieł Biskupa z Hippony, by ozdobić i wzbogacić elokucyjnie własne zdania. Można zatem stwierdzić, że widoczny autorytet Augustyna w dialogach Kromera jest wykorzystywany przez humanistę w różnorodny i erudycyjny sposób. Marcin Kromer was one of the first Polish humanists who actively joined the fight against the Reformation. In Polish conversations and in their Latin, much more extensive version, he not only undertook to refute the theological arguments of Martin Luther and his followers, but above all, he gave a competent exposition of the teachings of the Catholic Church at that time. He had an excellent knowledge of the text of the Holy Scripture along with its commentaries, was well-read in the writings of the Fathers of the Church and theologians of later eras up to contemporary times, and was also well versed in the books of his adversaries. Kromer's erudition allowed him to create, especially in the Latin Conversations, the image of a priest (Monachus) who courageously and without hesitation refutes the arguments of his opponents and clearly explains the intricacies of Catholic theology. Among the authorities whose writings and views Kromer most often refers to is Augustine, a writer extremely important to Luther himself. The author of the dialogue uses the figure of the bishop of Hippo in various ways. Sometimes his name appears among others writing on a given topic, sometimes he is a "time marker". Most often, however, his writings provide arguments in the discussion on the understanding and interpretation of the Holy Scripture, on the sacrament of baptism, and above all, quotations from his works appear when talking about the Tradition of the Church, councils and hierarchy in the Church. Kromer's appreciation of Augustyn is demonstrated by the fact that he independently translates some of his thoughts into Polish. In this way, Polish society, which does not know Latin, comes into contact with the words of an African bishop for the first time. It is also important that Kromer noticed and appreciated Augustine's style. The Polish writer sometimes uses successful phrases from the works of the Bishop of Hippo to decorate and enrich his own sentences with elocution. It can therefore be said that Augustine's visible authority in Kromer's dialogues is used by the humanist in a diverse and erudite way.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    De significatione vocis “divinae catastrophes” in hymno qui a verbis Iam toto subitus vesper incipit adnotationes quaedam
    (Wydawnictwo KUL, 2025) Gacia, Tadeusz
    The author of a study written in Latin establishes the meaning of the expression divina catastrophe in the breviary hymn for the feast of the Seven Sorrows of the Blessed Virgin Mary Iam toto subitus vesper eat polo, written by Callisto Palombella. He argues against contemporary translations of the hymn, which translate the word catastrophe in an anachronistic way, disregarding the narrower semantic scope of the word at the time of the hymn's composition, and interpret it as God's passion, as God's suffering. Meanwhile, the word catastrophe meant at the time - as in ancient drama - a sudden change of situation, a subversion of order, a turn of events, which makes us see the death of Christ as totius ordinis eversio - a revolution in which all bewildered nature also participates. Autor opracowania napisanego w języku łacińskim ustala znaczenie wyrażenia divina catastrophe w hymnie brewiarzowym na święto Siedmiu Boleści Najświętszej Maryi Panny Iam toto subitus vesper eat polo, którego autorem jest Callisto Palombella. Polemizuje z nowożytnymi przekładami hymnu, które słowo catastrophe tłumaczą w sposób anachroniczny, nie biorąc pod uwagę węższego zakresu semantycznego tego słowa w okresie powstania hymnu, interpretują je jako Bożą mękę, jako cierpienie Boga. Tymczasem słowo catastrophe oznaczało wtedy - jak w dramacie starożytnym - gwałtowną zmianę sytuacji, wywrócenie porządku, punkt zwrotny akcji, co każe widzieć w śmierci Chrystusa jak gdyby ordinis eversio – przewrót, w którym uczestniczy także cała zdumiona natura.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Struktura arki Noego (Rdz 6,14-16) w pismach św. Augustyna
    (Wydawnictwo KUL, 2025) Kochanek, Piotr
    Augustyn rekonstruował strukturę arki Noego na podstawie Rdz 6,14-16 oraz pism kilku swoich poprzedników. Rekonstrukcja ta wywarła bardzo duży wpływ na następne pokolenia łacińskich pisarzy kościelnych. Biskup Hippony z jednej strony zebrał dorobek swych poprzedników w tej materii, z drugiej zaś dodał wiele istotnych, nowych elementów. W ten sposób stworzył on swój własny obraz struktury arki Noego. Obraz ten jest jednak rozproszony po wielu jego pismach. Można by rzec, że Augustyn kilkakrotnie powracał do zagadnienia struktury arki Noego. Najważniejsze opisy tej struktury zostały przedstawione w czterech jego dziełach. W porządku chronologicznym są to: „Contra Faustum”, „De baptismo”, „De civitate Dei” i „Quaestiones in Heptateuchum”. Godne uwagi fragmenty poświęcone strukturze arki są również w (porządek alfabetyczny): „Contra Secundinum”, „De doctrina christiana”, „Enarrationes in Psalmos”, „Epistula ad Catholicos de secta Donatistorum”, „In Ioannis Evangelium tractatus CXXIV” i w „Sermones”. Generalnie Augustyński obraz struktury arki, miał na celu nie tylko „zadowolenie” ówczesnych znawców teologii biblijnej, lecz także obraz ten miał zaspokoić ciekawość zwykłych ludzi, przez których arka Noego mogła być postrzegana jako swego rodzaju interesujący, biblijny szczegół techniczny. Augustine reconstructed the structure of Noah's ark on the basis of Gen 6:14-16 and the writings of several of his predecessors. This reconstruction had a great influence on subsequent generations of Latin ecclesiastical writers. On the one hand, the Bishop of Hippo gathered the achievements of his predecessors in this matter, and on the other hand, he added many important new elements. In this way, he created his own image of the structure of Noah’s Ark. However, this image is scattered throughout many of his writings. It could be said that Augustine returned to the issue of the structure of Noah’s Ark several times. The most important descriptions of this structure are presented in four of his works. In chronological order, they are: „Contra Faustum”, „De baptismo”, „De civitate Dei” and „Quaestiones in Heptateuchum”. Noteworthy passages on the structure of the ark are also in (in alphabetical order): „Contra Secundinum”, „De doctrina christiana”, „Enarrationes in Psalmos”, „Epistula ad Catholicos de secta Donatistorum”, „In Ioannis Evangelium tractatus CXXIV” and in „Sermones”. In general, Augustine's image of the structure of the ark was intended not only to „satisfy” the connoisseurs of biblical theology of his time, but also to satisfy the curiosity of ordinary people, for whom Noah’s Ark could be treated as some kind of interesting, biblical technical detail.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Między oczekiwaniem a rezygnacją. Postawa wobec wojny w dziennikach prowadzonych zaraz po jej wybuchu (Warszawa 1939 – Paryż 1940)
    (Wydawnictwo KUL, 2025) Nowak, Maciej
    Artykuł poświęcony jest zapisanym w dziennikach pisarzy reakcjom na wybuch wojny. Pierwszą grupę autorów stanowią pisarze (Maria Dąbrowska, Zofia Nałkowska, Karol Irzykowski, Jarosław Iwaszkiewicz), którzy zarejestrowali swoje reakcje na zaatakowanie Polski przez wojska niemieckie 1 września 1939 roku. Drugą grupę tworzą autorzy (Alexander Werth, Andrzej Bobkowski, Maria Kuncewiczowa), których atak niemiecki na Belgię i Francję 10 maja 1940 zastał w Paryżu. Wszystkie te dzienniki prowadzone były w dużych miastach (Warszawie, Paryżu), stolicach państw, co miało swoje konsekwencje w treści i kształcie stylistycznym prowadzonych zapisów. Zamknięcie w dużej aglomeracji miejskiej miało także wpływ na sytuację poznawczą zarejestrowaną w omawianych tekstach. W artykule interpretacji poddane zostały postawy diarystów wobec zmiany ich sytuacji egzystencjalnej, szczególnie w wymiarze aksjologicznym. Wojna okazała się bowiem momentem wyjątkowo sprzyjającym wydobyciu świata wartości, którym przyświadczali autorzy omawianych dzienników. The article is devoted to responses to the outbreak of war recorded in diaries kept by writers. The first group of authors includes those (Maria Dąbrowska, Zofia Nałkowska, Karol Irzykowski, Jarosław Iwaszkiewicz) who recorded their reactions to the attack on Poland by the German army on September 1, 1939. The second group (Alexander Werth, Andrzej Bobkowski, Maria Kuncewiczowa) consists of authors who at the moment of the German attack on Belgium and France on 10 May 1940 stayed in Paris. All of the discussed diaries were written in large cities and capitals of countries (Warsaw, Paris), which affected the content of the records and the stylistic shape the authors gave them. Confinement in a large urban agglomeration also had an impact on the cognitive situation reflected in the texts in question. The diarists’ attitudes towards the change in their existential situation were interpreted mainly from the axiological perspective. Indeed, the war turned out to be a moment exceptionally conducive to revealing the world of values to which the authors of the discussed diaries testified.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    „Wejść do środka tajemnicy”. O teatrze Leszka Mądzika
    (Wydawnictwo KUL, 2025) Kaczmarek, Wojciech
    Autor tekstu przedstawia drogę twórczą Leszka Mądzika, założyciela Sceny Plastycznej KUL, wskazując na antropologiczny wymiar jego działań artystycznych. Omawia właściwy dla Mądzika specyficzny sposób konstruowania przestrzeni scenicznej oraz rolę obrazu, światła i muzyki w jego spektaklach. Podkreśla, że wszelkie stosowane w nich środki wyrazu służyć miały zgłębieniu tajemnicy człowieka, jego kondycji bytowej postrzeganej w perspektywie transcendencji. Przywołuje też różnorodne próby dookreślenia charakteru teatru Mądzika, który jednak wymyka się definicjom i zajmuje wyjątkowe miejsce we współczesnej kulturze. The author of the article describes the creative path of Leszek Mądzik, founder of Scena Plastyczna KUL, while pointing to the anthropological aspect of his artistic activities. He discusses Mądzik’s specific approach to structuring the stage space and analyzes the role image, light, and music played in his productions. The author emphasizes that all the means of artistic expression Mądzik used were designed to serve the scrutiny of the mystery of man, his existential condition perceived from the perspective of transcendence, and cites different attempts at defining the nature of Mądzik’s theater which, however, falls outside any definition and occupies a unique place in contemporary culture.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Prawo dla człowieka. Sesja naukowa „Dziedzictwo Czesława Martyniaka w 85. rocznicę śmierci” (KUL, Lublin, 24 V 2024)
    (Wydawnictwo KUL, 2025) Charzyński, Rafał; Charzyńska-Wójcik, Magdalena
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Provenance of the Pauline Gradual of Jasna Góra in Poland from 1596
    (Cambridge University Press, 2024-11-27) Jędrzejski, Michał; Smolarek, Dariusz
    Polish cathedral and monastic archives preserve multiple precious handwritten sources of musical and liturgical contents originating from the Middle Ages and Renaissance. Three such manuscripts have been the topic of research in this paper. The article’s problem is the provenance of the Pauline Gradual (PL-CZ III-913 olim R659) from 1596, owned by the Order of Saint Paul the First Hermit in the Jasna Góra Monastery (Luminous Mount) in Częstochowa, Poland. The authors have examined the provenance by comparing the book’s repertoire of alleluiatic verses of the commune sanctorum with the contents of two older Polish codices from the fifteenth and sixteenth centuries, kept in the Archives and Library of the Cracow Cathedral Chapter: Wawel Gradual (PL-Kk Ms. 45) and Jan Olbracht Gradual (PL-Kk Ms. 44). The research leads to an ascertainment that the Pauline codex has, to some extent, been modelled on the Cracow manuscripts. The main text has been accompanied by photographs of each source’s selected original folios, and by transcriptions of the alleluiatic chants analysed.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Katalog zbioru dokumentów pergaminowych i papierowych z zasobu Archiwum Archidiecezjalnego Warszawskiego
    (Wydawnictwo KUL, 2025) Deszczyńska, Martyna; Salina, Anna; Zachara-Związek, Urszula
    Katalog dokumentów pergaminowych i papierowych z zasobu Archiwum Archidiecezjalnego Warszawskiego jest pomocą archiwalną, której brak nie pozwalał do tej pory na wprowadzenie do obiegu naukowego dyplomów przechowywanych przez tę instytucję. Dokumenty w liczbie 79, stanowiące 76 jednostek archiwalnych, pochodzą z okresu od 1289 roku do 1870/1907 roku (dwa dokumenty z XX wieku to poświadczone tłumaczenia dyplomu z 1676 roku). Pomimo szczątkowego i do pewnego stopnia przypadkowego charakteru tego zbioru – w porównaniu do stanu sprzed spalenia warszawskich archiwaliów kościelnych przez Niemców w 1944 roku – przedstawia on niemałą wartość historyczną, szczególnie dla dziejów arcybiskupstwa gnieźnieńskiego i kapituły kolegiackiej w Łowiczu. The catalogue of parchment and paper documents from the holdings of the Warsaw Archdiocesan Archives is an archival aid, the lack of which has so far prevented the introduction into scholarly circulation of diplomas held by the institution. The 79 documents, representing 76 archival units, dated from 1289 to 1870/1907 (two documents from the 20th century are certified translations of a 1676 diploma). Despite the rudimentary and to some extent haphazard nature of this collection – comparing to the state before the burning of the Warsaw church archives by the Germans in 1944 – it presents considerable historical value, especially for the history of the Gniezno Archbishopric and the Collegiate Chapter in Łowicz.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Materiały źródłowe dotyczące rodzin Dzierżyńskich i Siła-Nowickich w zbiorach Sekcji Rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej KUL
    (Wydawnictwo KUL, 2025) Rzeczkowska, Ewa
    W artykule zaprezentowano zbiory Sekcji Rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II dotyczące rodzin Dzierżyńskich i Siła-Nowickich. Jest to kolekcja unikatowa, gdyż zawiera dokumenty pochodzące z archiwów rosyjskich. Potwierdzają one szlachecki rodowód obu rodzin. Dają też narzędzia służące do opracowania historii tych rodzin oraz odtworzenia rysów biograficznych ich ważnych przedstawicieli. Bardzo cennym źródłem historycznym jest rękopis wspomnień Ignacego Dzierżyńskiego. Może być on pomocny w opisie dziejów szkolnictwa i oświaty na ziemiach polskich w pierwszej połowie XX wieku. The article presents the collections of the Manuscripts Section of the University Library of the John Paul II Catholic University of Lublin concerning the Dzierżyński and Siła-Nowicki families. This is a unique collection, as it contains documents from Russian archives, which confirm the noble lineage of both families. They also provide tools for compiling the history of these families and reconstructing the biographical features of their prominent representatives. One of the most valuable historical sources is the manuscript of Ignacy Dzierżyński’s memoirs. It can be helpful in describing the history of education and schooling in the Polish lands in the first half of the 20th century.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Muzyczne przestrzenie ikonograficzne klasztoru norbertanek w Strzelnie
    (Wydawnictwo KUL, 2025) Sobczak, Dariusz
    Klasztor norbertanek w Strzelnie, istniejący od XII wieku, kryje w sobie bogatą kulturę muzyczną, która ustawicznie rozwija się, stając się częścią ogólnopolskiego i europejskiego dziedzictwa. Zainteresowanie przeszłością tego miejsca przypadło przede wszystkim na drugą połowę XX wieku i dzięki temu została odkryta historia sióstr norbertanek, kapeli instrumentalnej, odnaleziono księgi, muzykalia, sporządzony został katalog muzyków działających w kościele strzeleńskim w ciągu wieków. Dopełnieniem podjętych wcześniej badań naukowych jest ikonografia muzyczna znajdująca się w tej świątyni, która niesie w sobie głębokie przesłanie oraz tworzy spójną całość ze śpiewem i muzyką tam wykonywaną. Publikacja niniejsza jest więc małym odkryciem treści ikonograficznych oraz próbą odczytania ich ikonologicznego znaczenia. By osiągnąć ten rezultat, posłużono się metodą historyczną, analityczną, ikonograficzną i ikonologiczną. The Norbertine Monastery in Strzelno, which has existed since the 12th century, hides a rich musical culture that is constantly developing, becoming part of the national and European heritage. The interest in the past of the site came mainly in the second half of the 20th century, and, as a consequence, the history of the Norbertine nuns and an instrumental ensemble was discovered, books and music documentation were found, and a catalogue of musicians active in the Strzelno church over the centuries was compiled. The historic scientific research is complemented by the musical iconography found in the temple, which carries a profound message and forms a coherent whole with the chanting and music performed therein. This publication constitutes a humble discovery of the iconographic content and an attempt to decipher their iconological meaning. To achieve this result, historical, analytical, iconographic and iconological methods were employed.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Organy w kościołach dekanatu klimontowskiego diecezji sandomierskiej. Instrumenty niezachowane w świetle źródeł archiwalnych
    (Wydawnictwo KUL, 2025) Szymanowicz, Maria
    Niniejszy artykuł powstał na podstawie XVIII-, XIX- i XX-wiecznych źródeł przechowywanych w archiwach w Krakowie, Sandomierzu i Radomiu. Analiza uzyskanych danych pozwoliła na wysnucie następujących wniosków. Na terenie dekanatu klimontowskiego w 10 kościołach stwierdzono istnienie 16 niezachowanych instrumentów. W większości były to niewielkie pozytywy, 3-10 głosów, z jedną klawiaturą ręczną. Wyjątek stanowiły 16-głosowe organy w kościele parafialnym w Goźlicach. Wszystkie instrumenty znajdowały się na chórze muzycznym. Pełniły nie tylko funkcję muzyczną; malowane i zdobione snycersko, stanowiły ważny element wystroju świątyń. Znane jest tylko jedno nazwisko organmistrza, był nim Grudecki [Grudziński], budowniczy organów w Goźlicach. Twórcy pozostałych niezachowanych instrumentów zostają anonimowi. Niektóre organy były w złym stanie technicznym i wymagały naprawy, a dwoje zupełnie nie nadawało się do użytku. Dwa kolejne instrumenty w Goźlicach spłonęły w czasie działań I i II wojny światowej. This article is based on 18th-, 19th- and 20th-century sources stored in archives in Kraków, Sandomierz and Radom. Analysis of the data obtained allowed the following conclusions. 16 unpreserved instruments were found in 10 churches in the Klimontów Deanery For the most part, they were small positive organs with 3–10 voices and one manual keyboard. The exception was the 16-voice organ in the parish church in Goźlice. All instruments were located in the music choir. They served not only a musical function; painted and decorated with woodcarving, they were an important part of their temples’ décor. Only one name of the organ builder is known, namely Grudecki [Grudziński], constructor of the organ in Goźlice. The makers of the remaining unpreserved instruments remain anonymous. Some of the organs were in poor condition and needed repair, and two were completely unusable. Two other instruments in Goźlice burned down during World War I and World War II.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Psalm Differentiae in the Fifteenth-Century Olivetan Psalter Manuscript at the Łódź Archdiocesan Museum in Poland
    (Cambridge University Press, 2025-04-02) Wiśniewski, Piotr
    This article presents the psalm differentiae in the fifteenth-century Olivetan Psalter kept at the Łódź Archdiocesan Museum, the only book of this provenance that has been identified in Poland. The author identifies psalm differentiae and determines the degree to which they belong to the most widely applied euouae schemata in musical manuscripts and to what extent this book may contains euouae melodic variants without a correspondence in the chant tradition. The codex contains single psalm cadences which, if confirmed by further source research, may be considered original.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    [Review]: Krzysztof Bracha, Maria Mediatrix – Maria Adiutrix. Pobożność maryjna w nauczaniu kaznodziejskim w Polsce późnego średniowiecza. Sermones dominic ales et festivales z tzw. kolekcji Piotra z Miłosławia, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2023, pp. 328.
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Kaczor, Ewelina
    Review of Krzysztof Bracha's monograph: Maria Mediatrix – Maria Adiutrix. Marian Devotions in the Teachings of Late Medieval Preaching in Poland. The Sermones dominicales et festivals from the So-called Collectione of Piotr of Miłosław, Warszawa 2023
  • listelement.badge.dso-type Item ,
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    [Review]: Rita Schlusemann, Helwi Blom, Anna Katharina Richter and Krystyna Wierzbicka-Trwoga, Top Ten Fictional Narratives in Early Modern Europe: Translation, Dissemination and Mediality, De Gruyter, Berlin–Boston 2023, pp. 429.
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Polkowski, Marcin
    The submitted article is a review of the following publication: Schlusemann, R., Blom, H., Richter, A. and Wierzbicka-Trwoga, K. 2023. Top Ten Fictional Narratives in Early Modern Europe: Translation, Dissemination and Mediality. Berlin, Boston: De Gruyter.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Obraz chrześcijańskiego ojca w "Vita Constantini" Euzebiusza z Cezarei
    (Wydawnictwo KUL, 2025) Piasecki, Dariusz
    Artykuł na podstawie twórczości Euzebiusza z Cezarei "De vita Constantini" przedstawia cesarza Konstantyna jako ojca. Pokazuje troskę cesarza o wychowanie swoich dzieci, przekaz wiary chrześcijańskiej, zapewnienie edukacji i przygotowanie do przejęcia władzy po śmierci ojca. Based on the work of Eusebius of Caesarea De vita Constantini, the article presents Emperor Constantine as the father of his sons. It shows the emperor's concern for the upbringing of his children, transmitting the Christian faith to them, providing them with education and preparing them to take over power after their father's death.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Motyw papugi w mozaikowej dekoracji kościoła św. Apostołów w Madabie (578‑579)
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Głowa, Anna
    Papuga jest jednym z najczęściej ukazywanych w sztuce rzymskiej i późnoantycznej ptaków, a szczególnie popularna staje się w V-VI w. na obszarze Syropalestyny. W kościele św. Apostołów w Madabie z 578-579 r. kilkadziesiąt przedstawień papug tworzy wzór pokrywający powierzchnię mozaikowej posadzki w nawie głównej, a na ich tle, w centrum, widnieje medalion z personifikacją morza, Thalassą. Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie o znaczenie motywu papugi w tym konkretnym kościele i przyczynę jego popularności w sztuce późnoantycznej w ogóle. W pierwszej części artykułu zaprezentowane są analogie dla kompozycji opartej na powtarzającym się motywie papugi, występujące w omawianym okresie w domach, synagogach i kościołach. Druga część artykułu zawiera analizę źródeł pisanych odnoszących się do tego ptaka, a także jego wcześniejszych przedstawień w sztuce grecko-rzymskiej, które pozwalają zrozumieć sieć skojarzeń, jakie wywoływała papuga. Na tej podstawie można stwierdzić, że papuga stanowiła nieodłączną część języka wizualnego wyrażającego koncepcje związane z dobrobytem, bogactwem natury i jej cyklicznym odradzaniem się, „rajskimi” ogrodami, błogostanem. Konteksty, w jakich wzmiankuje się papugę w tekstach chrześcijańskich, pozwalają przypuszczać, że mogła być elementem programów ikonograficznych głoszących pochwałę stworzonego świata i potęgę Stwórcy. A parrot is one of the most frequently depicted birds in Roman and Late Antique art and it becomes particularly popular in the fifth to sixth centuries in the area of Syro-Palestine. In the Church of the Holy Apostles in Madaba from 578-579, dozens of representations of parrots create a pattern covering the surface of the mosaic floor in the nave, with a medallion depicting the personification of the sea, Thalassa, in the centre. The article attempts to answer the question of the significance of the parrot motif in this particular church and the reason for its popularity in Late Antique art in general. The first part of the article presents parallels for a composition based on the recurring parrot motif found in houses, synagogues and churches in the period under discussion. The second part of the article analyses the written sources relating to this bird, as well as its earlier representations in Greco-Roman art, which allows to understand the network of associations that the parrot evoked. On this basis, it is possible to conclude that the parrot was an integral part of a visual language expressing concepts related to prosperity, the richness of nature and its cyclical rebirth, 'paradisiacal' gardens, and bliss. The contexts in which the parrot is mentioned in Christian texts suggest that it may have been part of iconographic programmes proclaiming the praise of the created world and the power of the Creator.
  • listelement.badge.dso-type Item ,
    Posiedzenia Komisji Bizantynologicznej Polskiego Towarzystwa Historycznego w roku akademickim 2023/2024
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Kochanek, Piotr
    Posiedzenia Komisji Bizantynologicznej Polskiego Towarzystwa Historycznego w roku akademickim 2023/2024. Meetings of the Byzantine Commission of the Polish Historical Society in the Academic Year 2023/2024.