Vox Patrum, 2019, Vol. 71

Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/20.500.12153/870

Browse

Now showing 1 - 20 of 30

Raban Maur, Poezje (wybór)
(Wydawnictwo KUL, 2019) Gacia, Tadeusz
Autor przedstawia 16 utworów poetyckich Rabana Maura, poety epoki karolińskiej. Znajdują się wśród nich wiersze dotyczące inskrypcji w kościołach (zwłaszcza na temat krzyża i relikwii świętych), epitafium i hymny liturgiczne. Ich przekład na język polski stanowi integralną część opracowania. Przekład jest poprzedzony wstępem, a towarzyszą mu krótkie objaśnienia.
Św. Jan z Damaszku, Rozprawa Saracena i Chrześcijanina (Joannes Damascenus, Disputatio Christiani et Saraceni, CPG 8075)
(Wydawnictwo KUL, 2019) Karczewski, Łukasz
Prezentowany tekst jest przekładem na język polski Rozprawy Saracena z Chrześcijaninem (Disputatio Christiani et Saraceni), przypisywanego ostaniem Ojcu Kościoła na Wschodzie – Janowi z Damaszku. Przekład został sporządzony z języka greckiego i zaopatrzony w komentarze odwołujące się do tematycznie podobnych tekstów Jana, oraz Teodora Abu Qurry. W komentarzach odwoływano się również do Koranu jak i do antychrześcijańskiej polemiki At-Tabariego. Aparat krytyczny został miejscami skonstruowany w sposób dwujęzyczny, tzn. w miejscach trudnych przywoływano zwroty techniczne w językach oryginalnych w celu porównania teksu Jana z Damaszku z tekstem Koranu. Taki zabieg pozwoli lepiej prześledzić płynność poruszania się Jana pomiędzy pojęciami technicznymi w języku greckim i arabskim. Dla lepszego śledzenia zmieniającej się dynamiki dyskusji, wprowadzono również śródtytuły, których nie posiada tekst grecki.
Św. Izydor z Sewilli, O rzekach (Etymologiae, XIII, 21: De fluminibus, CPL 1186)
(Wydawnictwo KUL, 2019) Kaczyńska, Elwira
Tłumaczenie tekstu Izydora z Sewilli, De fluminibus
Św. Jan Chryzostom, VII Homilia w cyklu Homilii do Listu do Filipian (In epistulam ad Philippenses argumentum et homiliae 7, CPG 4432)
(Wydawnictwo KUL, 2019) Latawiec, Zofia
Niniejsza praca stanowi przekład VII homilii Jana Chryzostoma dotyczącej cyklu homilii do Listu do Filipian. Jest to pierwszy polski przekład wspomnianej homilii. Tekst poprzedzony został krótkim wstępem, w ramach którego omówione zostały kwestia czasu i miejsca powstania omawianej mowy, a także jej przedmiot. Wyróżnione zostały również główne zagadnienia podejmowane przez Złotoustego w obrębie homilii. Część wstępu stanowi opis struktury tekstu Chryzostoma, będący analizą elementów wskazujących na retoryczny kunszt autora. Przekład opatrzony został krótkim komentarzem w formie przypisów, dotyczących passusów, które mogą stanowić problem interpretacyjny.
Zenon z Werony, Mowa I, 39 (II, 18) – Na dzień św. Arkadiusza, który narodził się dla nieba 12 stycznia, w mieście Cezarea Mauretańska (Tractatus I, 39 [II, 18]: De natali sancti Archadii qui habet natale pridie Id. Ian. in civitate Cesarea Mauritaniae , CPL 208)
(Wydawnictwo KUL, 2019) Nocoń, Arkadiusz
Mowa Zenona z Werony Na dzień św. Arkadiusza (I, 39 [II, 18]), jest nie tylko podstawowym źródłem informacji o tym afrykańskim Świętym, ale również ważnym argumentem za afrykańskim pochodzeniem Biskupa Werony. Ważna jest także jeśli chodzi o sam rozwój literatury o męczeństwie. Tłumaczenie tej mowy na język polski, jest pierwszym w historii.
Afrahat, Mowa XVI – O narodach, które zastąpiły naród (Demonstratio XVI: De Gentibus quae Loco Populi Suffectae Sunt, PSyr 1, 760-784)
(Wydawnictwo KUL, 2019) Uciecha, Andrzej
Mowa O narodach, które zastąpiły naród jest szesnastym wykładem w całym dziele Afrahata. Mędrzec perski podejmuje temat Izraela i ludów pogańskich. Bóg odrzucił „naród wybrany” a jego miejsce zajęły narody pogańskie. Polemiczne przesłanie De Gentibus quae Loco Populi Suffectae Sunt podważało mniemanie, że Izrael może się uważać „za naród z narodów”. Lud izraelski został odrzucony, gdyż zlekceważył nieustanne upomnienia proroków. Bóg upodobał sobie w ludach „nowego przymierza”, które miały drażnić i inspirować Izraelitów. W planach Bożych powołanie pogan było wcześniejsze niż „narodu wybranego”.
Prawda o Bogu Stwórcy, stworzeniu i jego odnowie według Wyznań św. Augustyna
(Wydawnictwo KUL, 2019) Zarzycki, Stanisław
Artykuł podejmuje temat stworzenia, który obok filozoficznego zagadnienia szukania prawdy i teologiczno-duchowej confessio stanowi jedno z głównych zagadnień Wyznań Augustyna. Najpierw wskazuje na ważność tego zagadnienia w tym dziele i poszukuje sposobu powiązania go z dwoma odmiennymi tematycznie częściami Wyznań: autobiograficzną i egzegetyczną. Dalej ukazuje Augustyna „krętą drogę” poszukiwania prawdy o Stwórcy i stworzeniu wiodącą przez czas błędów młodości i okres zagubienia się w sekcie manichejczyków (materializm, dualizm metafizyczny). Objaśnia zrodzone u Augustyna pod wpływem neoplatonizmu doświadczenie „powrotu do samego siebie” i uzyskanie światła prawdy o Stwórcy oraz stworzeniu, a potem, pod wpływem lektury Słowa Bożego, uzyskanie łaski nawrócenia jako daru „nowego stworzenia”. W ostatniej części artykułu przybliżono, na podstawie ostatnich ksiąg Wyznań, teologię i duchowość „nowego stworzenia”, objaśniając je w sensie dosłownym i alegorycznym.
Chrystus i Jego dzieło zbawcze w chrzcielnym nauczaniu Ildefonsa z Toledo
(Wydawnictwo KUL, 2019) Wygralak, Paweł
W artykule zostało omówione nauczanie Ildefonsa z Toledo na temat osoby Jezusa Chrystusa i Jego zbawczego dzieła. Podstawą przedstawionego opracowania były dwa dzieła biskupa Toledo (Do cognitione baptismi i De itinere deserti), w których zawarł on pouczenia dotyczące sakramentu chrztu. W chrzcie świętym każdy człowiek dzięki męce i zmartwychwstaniu Chrystusa otrzymuje nowe życie. Może je człowiekowi ofiarować jedynie sam Bóg. Ildefons podkreśla więc prawdę o bóstwie Jezusa Chrystusa, omawia Jego zbawcze dzieło i wskazuje na nieustanną obecność Chrystusa w życiu wszystkich ochrzczonych. Jezus Chrystus obdarza ochrzczonych swoją uprzedzającą łaską, wspiera ich wszelkimi potrzebnymi darami, daje im przykład życia zgodnego z wolą Boga Ojca. Wszystko to czyni po to, aby doprowadzić ich do radości życia wiecznego. Ildefons z Toledo opiera swoje nauczanie na Piśmie Świętym, odwołując się przede wszystkim do tekstów Starego Testamentu i nauczania św. Pawła.
Karl Holl (1866-1926) – luterański badacz źródeł patrystycznych
(Wydawnictwo KUL, 2019) Widok, Norbert
Treść niniejszego artykułu została poświęcona badaczowi starożytności chrześcijańskiej, jakim był żyjący na przełomie XIX i XX wieku Karl Holl (1866-1926). Urodzony w rodzinie protestanckiej znacznie angażował się w pogłębienie i rozwój protestantyzmu w Niemczech zarówno aktywnością społeczno-religijną, jak i twórczością pisarską. Obok tego pasma działalności w jego życiu okazał się on ponadto wybitnym historykiem, publikując także przyczynki naukowe odnoszące się do starożytności chrześcijańskiej. Spośród nich na szczególną wzmiankę zasługują wydania krytyczne obejmujące pisma Epifaniusza. Śmiało zaprezentował bowiem swój punkt widzenia w kwestii autorstwa utworów ukazujących Epifaniusza jako ikonoklastę, a będących przez wieki przypisywane innym autorom. Mimo szerokiej dyskusji trwającej kilka dziesięcioleci w XX wieku linia badawcza nakreślona przez K. Holla pozostała niezmieniona. Kunszt badawczy i solidność w prowadzeniu analiz filologicznych i historycznych tego uczonego zasługują zatem na przypomnienie.
Obraz heretyków w "Moralia in Iob" Grzegorza Wielkiego
(Wydawnictwo KUL, 2019) Szram, Mariusz
Jednym z głównych wątków tematycznych Moraliów, czyli komentarza Grzegorza Wielkiego do Księgi Hioba, jest interpretacja trzech przyjaciół Hioba jako heretyków. Niniejszy artykuł przedstawia obraz środowiska heretyków wyłaniający się z dzieła Grzegorza. Nie ma on charakteru prezentacji historycznej. Jest to silnie zretoryzowana krytyczna ocena zjawiska herezji, wzbogacona o analizy i zalecenia o charakterze moralno-duchowym. Problematykę herezji Grzegorz poruszał przede wszystkim z pobudek apologetycznych mających na celu obronę ortodoksyjnej wiary. Obraz heretyka został w tym celu silnie zretoryzowany. Częste stosowanie inwektywy szło w parze z dużym stopniem ogólności w przedstawianiu osobowości i sposobu działania heretyków. Grzegorz bardzo rzadko odwoływał się do konkretnych postaci heretyków i zazwyczaj były to osoby z epoki minionej, głównie wielcy błędnowiercy IV i V wieku, jak Ariusz czy Eutyches. Charakterystyka heretyków jako ludzi odznaczających się głównie trzema wadami (pychą, obłudą i głupotą) przybiera w Moraliach formę toposu, czyli motywu literackiego pojawiającego się w większości wczesnochrześcijańskich tekstów antyheretyckich. Najbardziej oryginalnym elementem w sposobie prezentacji heretyków przez Grzegorza było powiązanie z ich cechami osobowościowymi większości wypowiedzi pojawiających się w księdze Hioba. Tylko niektóre z tych alegorii znajdują swoje paralele w przypisywanym uczniowi Hieronima, Filipowi Prezbiterowi, komentarzu do księgi Hioba, który najprawdopodobniej był znany papieżowi. Grzegorz zetknął się z pewnością w swojej posłudze z pozostałościami takich wcześniejszych herezji, jak arianizm czy donatyzm, co mogło go skłaniać do szerszej refleksji na temat dzialalności heretyków. Budzi jednak zastanowienie, dlaczego w epoce późnego antyku chrześcijańskiego, gdy minął czas powstawania wielkich ruchów heretyckich, właśnie krytyka fenomenu herezji stała się głównym przedmiotem duchowej egzegezy Księgi Hioba.
Toksaris albo O przyjaźni Lukiana z Samosat – ideał czy parodia?
(Wydawnictwo KUL, 2019) Sowa, Joanna
Toksaris Lukiana ma formę dialogu, ale jego zawartość stanowi zbiór fantastycznych i sentymentalnych historii o przyjaźni przedstawianych przez Greka Mnesipposa i Scytę Toksarisa w formie retorycznego agonu mającego dowieść wyższości jednej z nacji. Interpretacja dialogu stanowi problem: może on być odczytywany jako utwór, który w rozrywkowej formie przekazuje pochwałę tradycyjnej przyjaźni, lub też jako typowa dla Lukiana parodia skierowana przeciwko sentymentalnym poglądom na męską przyjaźń przedstawianym w romantycznych powieściach, legendach i mitach. W artykule tym sugeruję, że w Toksarisie Lukian posługuje się humorem przede wszystkim po to, aby podważyć powszechne stereotypy na temat Greków i „barbarzyńców”, a także pokazać nową formę przyjaźni – przyjaźń pomiędzy ludźmi dzielącymi podobne wartości, opartą na wspólnej paidei.
Między Rzymem a opozycją antychalcedońską. Zasadnicze kierunki polityki religijnej cesarza Leona I (457-474)
(Wydawnictwo KUL, 2019) Sadurska, Katarzyna
Z jednej strony stosunki z Rzymem i opozycją anty-chalcedońską, a z drugiej stosunki z patriarchą Konstantynopola i troska o prawowierność poddanych to cztery podstawowe kierunki polityki religijnej cesarza Leona I. Bilans jego panowania w tym zakresie wydaje się być pozytywny. Cesarz zdołał utrzymać dobre stosunki z papieżem Leonem I Wielkim i z jego następcami, mimo że niekiedy musiał iść na kompromis z przeciwnikami decyzji, które zostały przyjęte w roku 451 przez Sobór Chalcedoński. Z kolei papież, mimo że dwudziesty ósmy kanon tegoż soboru przyznał mu w hierarchii patriarchów tylko prymat honoru, był w stanie współpracować z Konstantynopolem w celu zachowania jedności Kościoła. W ten sposób cesarz Leon I i papież Leon I udowodnili nie tylko wysoką kulturę osobistą, ale przede wszystkim dalekowzroczność swej polityki religijnej. Z kolei ważnym momentem w stosunkach cesarza z patriarchą Konstantynopola była koronacja cesarska Leona, w której patriarcha odegrał bardzo ważną rolę. Cesarz poświęcał również wiele uwagi życiu duchowemu swych poddanych, o czym świadczy m.in. sprowadzenie relikwii Matki Bożej do stolicy i propagowanie jej kultu, co z punktu widzenia postanowień Soboru Chalcedońskiego było niezwykle ważne. Działania te stawiają w dobrym świetle nie tylko Leona I, lecz także politykę religijną dworu cesarskiego i patriarchatu Konstantynopola za jego panowania. Napięcia religijne i polityczne powstały dopiero kilka lat po śmierci cesarza, a ich wyrazem była tzw. schizma akacjańska (484-519).
Ślady Orygenesowej egzegezy w "De monastica exercitatione" Nila z Ancyry
(Wydawnictwo KUL, 2019) Nieścior, Leon
W swoim głównym piśmie na temat monastycznej ascezy De monastica exercitatione Nil z Ancyry (zm. ok. 430) stosuje wiele przenośnych wyjaśnień Biblii, zwłaszcza Starego Testamentu. Niektóre z nich zdają się nosić ślady wpływu Orygenesa. Wpływ aleksandryjczyka, bezpośredni lub pośredni, odnajdujemy w aluzjach Nila z Ancyry do Rdz 3,15; Sdz 15,4; 1Sm 14,13; Ps 137,9; Lm 4,5; Za 11,17. O ile Orygenes stosuje alegorię w tych przypadkach na gruncie doktrynalnym i ascetycznym, to Nil z Ancyry zawęża swoją duchową interpretację na ogół do tematyki ascetycznej. W niektórych miejscach spotykają się ze sobą elementy alegorii i typologii zorientowanej chrystocentrycznie.
Rozwój wspólnot domowego Kościoła w Ewangelii Marka w świetle "Tractatus in Marci Evangelium" Hieronima ze Strydonu
(Wydawnictwo KUL, 2019) Mateja, Leszek
Artykuł ukazuje proces powstawania struktury eklezjalnej w Ewangelii według św. Marka, począwszy od powstania pierwszej wspólnoty domowego Kościoła w oparciu o οἰκία Szymona i Andrzeja (por. Mk 1,29) do momentu spotkania w czasie pierwszego cudu rozmnożenia chlebów i ryb (por. Mk 6,34-44), podobnych wspólnot powstałych na terenie Galilei. Inspiracją do takiej interpretacji tej części Ewangelii według św. Marka był dla nas pierwszy zachowany komentarz do tejże Ewangelii autorstwa Hieronima ze Strydonu. Autor, komentując uzdrowienie niewidomego z Betsaidy (por. Mk 8,22-26), ukazał „dom” jako symbol Kościoła i przedstawił metodę interpretacji Pisma, dzięki której można tak odczytać przesłanie Ewangelii Marka.
Medical metaphors in Augustine’ s letters
(Wydawnictwo KUL, 2019) Marciniak, Bernard Jarosław
Augustin in his correspondence many times uses the metaphor based on medicine and hygiene – deeply rooted in biblical, patristic and philosophical tradition of his times. Directly or indirectly he refers mainly to two ideas: Christ as Medical Doctor and St. Paul’s doctrine of the Church as the Body of Christ. Christians are members of the Church. Their personal sins, spiritual flaws, foreign doctrines and heresies they are attracted to, schisms they join such as Judaism, Priscilianism, Manicheism, Donatism, paganism, pride and discord among communities are all presented metaphorically as illnesses. Augustine uses the images of blindness, cancer, gangrene, madness, lethargy, dementia and injury. The Author as the Shepherd of the Church offers various devices and ways to fight the vices, using medical terms in a didactic context. In this way, medicine becomes the representation of the Church’s discipline, ethics and spirituality.
Od jednej Ewangelii Chrystusa do czterech Ewangelii Kościoła
(Wydawnictwo KUL, 2019) Królikowski, Janusz
Pośród wielu zagadnień, które musiał podjąć pierwotny Kościół w swojej misji, było także przyjęcie jednoznacznie określonego korpusu pism, a zwłaszcza Ewangelii, aby móc na tym fundamencie kształtować swoje życie i swoją doktrynę. Problem komplikował się z tego powodu, że jedna Ewangelia głoszona przez Chrystusa bardzo szybko stała się źródłem wielu pism, które pretendowały do stania się jej autentycznym świadectwem. Pojawiło się wiele Ewangelii. Kwestia dokonania odpowiedniego wyboru stała się przedmiotem poczynań i sporów, w których uczestniczyli Marcjon, Justyn, Tacjan, a w końcu Ireneusz z Lyonu. Ten ostatni w najwyższym stopniu przyczynił się do skodyfikowania zbioru czterech Ewangelii: Mateusza, Marka, Łukasza i Jana (jednej Ewangelii w czterech formach) jako normy życia kościelnego. Artykuł zawiera próbę odtworzenia tego procesu, który dokonał się w II wieku.
Życie gospodarczo-społeczne w klasztorach północnoafrykańskich w świetle wybranych pism św. Augustyna
(Wydawnictwo KUL, 2019) Kołosowski, Tadeusz
Artykuł przedstawia na tle działalności monastycznej Augustyna i w świetle jego wybranych pism zagadnienia dotyczące życia gospodarczego i społecznego w klasztorach w Afryce Rzymskiej. Autor przedstawia rolę Augustyna w rozwoju cenobityzmu w Afryce Północnej, strukturę społeczną klasztorów, miejsce i rolę pracy w życiu cenobitów duchownych i świeckich oraz kwestie własności i zarządzania majątkiem klasztornym.
Winieta latarni morskiej w La Coruña na mapie Beatusa z Burgo de Osma w kontekście symboliki wczesnochrześcijańskiej
(Wydawnictwo KUL, 2019) Kochanek, Piotr
Niniejszy artykuł porównuje winietę latarni morskiej z La Coruña, która znajduje się na mapie Beatusa z Burgo de Osma, z latarniami morskimi wyrzeźbionymi na reliefach sarkofagów i płyt nagrobnych w epoce cesarstwa rzymskiego oraz z winietami tejże latarni na innych zachowanych mapach średniowiecznych. W ten sposób starano się wskazać na ideowe pokrewieństwo pomiędzy tymi elementami. Latarnia morska na reliefach pogańskich sarkofagów jest symbolem szczęśliwego portu, do którego zmierza ludzka dusza. Z kolei latarnia morska na chrześcijańskich płytach grobowych, odnalezionych w rzymskich katakumbach, jest symbolem zbawienia, traktowanym niekiedy jako ekwiwalent krzyża. Latarnia na mapie z Burgo de Osma znajduje się na zachodnich kresach znanego wówczas świata, które to obszary były najbardziej oddalone zarówno od ogrodu w Edenie na Wschodzie, jak i od Jerozolimy, miejsca zbawczego dzieła Chrystusa. Były to więc tereny duchowego mroku, dokąd zgodnie z tradycją Jakub Starszy przyniósł światło Ewangelii. Wraz z nim na obszarach, gdzie dotąd panowała śmierć, zapłonęła nadzieja zbawienia, czego graficznym wyrazem na analizowanej mapie Beatusa jest zestawienie latarni morskiej z sanktuarium Apostoła. W ten sposób na kresach Zachodu powstała najpierw bezpieczna duchowa przystań, a później wielkie centrum pielgrzymkowe rozświetlające duchowe mroki tej peryferyjnej części ówczesnego świata. Nie przypadkiem mapa ta została wykonana w kręgu klasztornej kultury benedyktyńskiej, która przechowywała pieczołowicie dawną chrześcijańską tradycję.
Geneza herezji i postawa wobec heretyków na podstawie "Konstytucji apostolskich"
(Wydawnictwo KUL, 2019) Kieling, Michał
Źródłem podstawowym powyższego opracowania jest tekst Konstytucji apostolskich (Consitutiones Apostolorum). Przedmiotem naszej analizy jest przede wszystkim VI księga tego dzieła zatytułowana O schizmach i herezjach. Konstytucje apostolskie stanowią kompilację wcześniejszych tekstów, jak: Didaskalia, Didache, Traditio Apostolica. Celem opracowania jest przedstawienie poglądów na temat genezy herezji oraz postawy wobec heretyków. Dzieło to składa się z ośmiu ksiąg i posiada przede wszystkim charakter prawno-liturgiczny. Zawiera ono również wiele wskazówek o charakterze doktrynalnym i praktycznym, skierowanych do duchownych i świeckich. Konstytucje apostolskie powstały w Antiochii ok. 380 roku. W tym czasie miasto to posiadało charakter wielokulturowy i przeżywało wielki rozwój, będąc silnym ośrodkiem kultury hellenistycznej, chrześcijańskiej i judaistycznej. Powyższy artykuł został poprzedzony wprowadzeniem i składa się z trzech części. W pierwszej części przedstawiono genezę herezji w Starym Testamencie. W drugiej części ukazano początki herezji w chrześcijaństwie. W trzeciej części natomiast zaprezentowano praktyczne wskazówki dotyczące postawy i relacji chrześcijan wobec herezji i heretyków. Analiza tekstu prowadzi do konkluzji, że odrzucenie Prawa i proroków, nauczania apostolskiego oraz prawowiernej doktryny Kościoła prowadzi do herezji. Konstytucje apostolskie podkreślają szczególny autorytet św. Piotra jako biskupa Rzymu i nauczyciela wiary oraz apostolskość doktryny chrześcijańskiej.
Elihu jako mędrzec w historii egzegezy Księgi Hioba na przykładzie anonimowego Commentarii in Job
(Wydawnictwo KUL, 2019) Jóźwiak, Magdalena
Elihu jest pierwszym spośród antycznych komentatorów w historii egzegezy Księgi Hioba. W kwestii wystąpienia Elihu większa część egzegetów przyjmuje pogląd, iż jego mowy są późniejszym dodatkiem, wysuwając przy tym szereg argumentów (m.in. Elihu nie pojawia się w prologu ani w epilogu Księgi Hioba, język jego wystąpienia różni się od języka trzech przyjaciół Hioba, główny temat nauczania Elihu różni się od argumentów wysuwanych przez poprzedników w dyskusji). W niniejszym artykule omówiliśmy postać mędrca Elihu na przykładzie anonimowego Commentarii in Job. Temat został przedstawiony w trzech odsłonach. Po pierwsze, zaprezentowaliśmy pokrótce Commentarii in Job. Po drugie, nakreśliliśmy obraz Elihu, jaki wyłania się z anonimowego komentarza. W końcowym zaś i najważniejszym podpunkcie tego artykułu zreferowaliśmy na podstawie Commentarii in Job stosunek mędrca Elihu do Boga, do Hioba i trzech jego przyjaciół. Fragmenty z omawianego komentarza podajemy w tłumaczeniu własnym.

Vox Patrum, 2019, Vol. 71

Browse

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Dział Repozytorium i Pozycjonowania Wydawnictw

Repozytorium Instytucjonalne KUL

Browse

Recent Submissions