Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2015, T. 104

Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/20.500.12153/7798

Browse

Now showing 1 - 20 of 35

Ks. prof. Marek Tomasz Zahajkiewicz (1934-2015) – dyrektor Ośrodka Archiwów Bibliotek i Muzeów Kościelnych KUL
(Wydawnictwo KUL, 2015) Hamryszczak, Artur Paweł
Rev. prof. Marek Zahajkiewicz was born on 18 February 1934 in Borysław. He died on 25 July 2015 in Lublin. In 1956, he was ordained a priest. In 1965, he began his research work at the Institute of the History of the Church at the Catholic University of Lublin. In 1967, he received his doctorate, in 1977 he became an assistant professor and in 1992 professor. In the years 1978-2006 he ran the Department of the History of the Church in the Middle Ages at the Faculty of Theology at the Catholic University of Lublin. He was also the director of the Institute of the History of the Church at the Faculty of Theology at the Catholic University of Lublin (1983-2004). From 1985 to 2006 he held the post of director of the Institute of Church Archives, Libraries and Museums and he was the chairman of the Journal Council of "Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne". He organized, among other things, several conferences on archives, library science and church museology, and maintained high academic standards of the journal "Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne" after becoming a successor to Rev prof. Stanisław Librowski, the chief editor and founder of the journal.
Kanoniczna instytucja muzeum kościelnego
(Wydawnictwo KUL, 2015) Adamczyk, Jerzy
This article presents the library of the theological seminary in canonical terms. The library of the seminary is an institution which collects, processes and offers readers the collections owned by the seminary. The first part of this article shows the necessity for the seminary library. It then describes the collection of the seminary library, which should contain primarily works in the field of Christian philosophy, psychology, theological sciences and materials necessary for learning foreign languages. It is emphasized that the seminary library is not only a book collection, but also the entire infrastructure, the aim of which is to serve the functioning of the library. The paper also presents those people who are in charge of the seminary library: a diocesan bishop, the rector of the seminary and a librarian, as well as other library staff, both full-time ones and volunteers.
Spuścizna rękopiśmienna ks. Jana Ambrożego Wadowskiego w Bibliotece Naukowej PAU i PAN w Krakowie
(Wydawnictwo KUL, 2015) Danowska, Ewa
Ks. Jan Ambroży Wadowski (1839-1907) był dominikaninem, od 1866 r. księdzem świeckim pracującym we Włocławku, a od 1877 r. w diecezji lubelskiej i samym Lublinie. Był nie tylko kapłanem, ale też historykiem zajmującym się głównie dziejami Kościoła. Przez dziesięciolecia dokonywał odpisów interesujących go materiałów archiwalnych, robił wypisy i notatki, przydatne mu w pracy. Gromadził też autentyczne dokumenty o wartości historycznej. Nie publikował wiele, ale pozycje które wydał, są znaczące, m.in. "Kościoły lubelskie" czy "Anacephaleosis professorum Academiae Zamoscensis". Jego bogata spuścizna rękopiśmienna trafiła do Akademii Umiejętności w Krakowie w 1909 r. jako dar Antoniego Wadowskiego. Obecnie przechowywana jest w zbiorach rękopiśmiennych Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie. Obejmuje w sumie 90 jednostek sygnaturowych w 100 woluminach. Większa część tej spuścizny została opisana w katalogach drukowanych w latach 60. i 70. XX w., a pozostałą, niedawno odszukaną część, wstępnie skatalogowano w 2012 r. Rękopisy po ks. Wadowskim zawierają m.in. materiały do poszczególnych kościołów i klasztorów Lublina, Zamościa i innych miejscowości diecezji lubelskiej i chełmskiej, materiały biograficzne, różnorodne akta o treści gospodarczej i politycznej. Część wiadomości tam znajdujących się wykorzystał w swoich publikacjach. Biorąc pod uwagę fakt, że w czasie I i II wojny światowej straconych zostało wiele dokumentów, to spuścizna ks. Wadowskiego stanowi nieocenione źródło do badań nad historią Kościoła na ziemiach polskich. Rev. Jan Ambroży Wadowski (1839-1907) was a Dominican. In 1866 he became a secular priest working in Włocławek, and from 1877 in the Diocese of Lublin and Lublin itself. He was not only a priest but also a historian dealing mainly with the history of the Church. For decades, he made copies of archival materials of interest to him, he made excerpts and notes useful in his work. He also collected original documents of historical value. He did not publish much, but the works which were published by him were significant, among other things, Kościoły lubelskie (Churches of Lublin) and Anacephaleosis professorum Academiae Zamoscensis. His numerous manuscripts were placed at the Academy of Learning in Cracow in 1909 as Antoni Wadowski’s gift. Currently, they are stored in the Scientific Library of the Polish Academy of Learning and the Polish Academy of Sciences in Cracow. His collection includes a total of 90 catalogue numbers in 100 volumes. Most of this heritage was described in catalogues printed in the 1960s and 1970s. And the remainder part, recently discovered, was catalogued in 2012. Rev. Wadowski’s manuscripts include, among other things, materials for the history of various churches and monasteries in Lublin, Zamość and other places in the Diocese of Lublin and Chełm; biographical materials; various records of political and economic content. He used some information from those materials for his publications. Given the fact that during the First and the Second World War a number of documents were lost, Rev. Wadowski’s legacy is an invaluable source on the history of the Church on Polish soil.
Diocesan historical archives in Poland. The process of formation
(Wydawnictwo KUL, 2015) Dębowska, Maria
In the literature on historical archives of the Catholic Church in Poland there is no scholarly monograph devoted to them. The only textbook is the one written by H.E. Wyczawski, Przygotowanie do studiów w archiwach kościelnych (Preparing for studies in church archives). The publications, appearing after the war, did not present any theoretical fi ndings which could be applied in church archival studies (it refers to developing the theoretical decisions on creating archival fonds, their names etc.), but they certainly provided the impetus and encouragement to continue the action which was initiated before the war. The program developed in the interwar period was adjusted to the new conditions; emphasis was put on practical guidelines for activities related to the founding and functioning of a historical archive in the diocese.
Święcenia duchowieństwa przez biskupa włocławskiego Macieja Drzewickiego w latach 1516-1529
(Wydawnictwo KUL, 2015) Kaczmarek, Krzysztof
Opracowanie zawiera analizę wykazów święconych, wpisanych do księgi czynności biskupich ordynariusza kujawskiego Macieja Drzewickiego (Archiwum Diecezjalne we Włocławku, sygn. ABKP 2 [19]). W latach 1516-1529 w spisach tych odnotowano łącznie 300 kleryków, którzy z rąk biskupa (w jednym przypadku także z rąk jego sufragana) przyjęli święcenia akolitatu, subdiakonatu, diakonatu oraz prezbiteratu. Formularz wpisów obejmuje dane osobowe święconych (ich imiona, przydomki oraz informacje o pochodzeniu terytorialnym), a w przypadku subdiakonatu, diakonatu oraz prezbiteratu także wiadomości o trzymanym przez duchownych tytule do tych święceń. W dobie rządów biskupich Macieja Drzewickiego we Włocławku święcenia odbywały się najczęściej w stołecznej katedrze w okresie wielkanocnym (głównie w Wielkie Soboty). Wśród ordynowanych kleryków znajdowało się liczne grono kandydatów spoza biskupstwa włocławskiego - były to osoby posiadające beneficja na terenie tej diecezji lub też prezentowane do święceń przez miejscowych duchownych. Zdecydowana większość kandydatów do święceń wyższych (subdiakonat, diakonat i prezbiterat) posiadała prowizję wystawioną przez prałatów lub kanoników miejscowych kapituł, szlachtę lub rady miejskie miast kujawskich i pomorskich. Artykuł zawiera też edycję źródłową analizowanego przekazu. The study contains an analysis of the lists of the ordained priests from the book of duties of Ordinary Maciej Drzewicki, (Diocesan Archive in Włocławek, Ref. ABKP 2 [19]). The lists from the years 1516-1529 contain a total of 300 seminarians, who were ordained an acolyte, a sub-deacon, a deacon and a presbyter. They were ordained by a bishop (in one case also by a suffragan). The entries include the personal data of the ordained (their names, nicknames and the place of their origin), and as for sub-deacons, deacons and presbyters, also on what grounds they were ordained. Under the rule of Bishop Maciej Drzewicki in Włocławek ordination took place mostly in the Cathedral in Włocławek during the Easter season (mainly on Great Saturday). Among those ordained was a large group of candidates from outside the Bishopric of Włocławek – those were people with benefices in this diocese or the ones presented for ordination by the local clergy. The vast majority of the candidates for higher ordination (subdiaconate, diaconate and presbyterate) were recommended by prelates or canons of the local chapters, nobility or city councils of the cities in Kujawy and Pomerania. This article also contains the source edition of the analyzed material.
Ludwik Bronarski w świetle swoich Dzienników przechowywanych w Archiwum Polskiej Misji Katolickiej w Marly
(Wydawnictwo KUL, 2015) Łukaszewska-Haberkowa, Justyna; Kiper, Daniel
Ludwik Bronarski’s Journals (1890-1975) can be found in the Archives of the Polish Catholic Mission in Marly near Fribourg in Switzerland. Their author spent most of his life in Switzerland. After studying Music History in Vienna (1913), Ludwik began to work on a doctoral thesis devoted to the songs of Hildegard of Bingen in Fribourg in Switzerland. He stayed abroad till the end of his life. L. Bronarski undertook various jobs to earn his living, he also promoted Polish culture and literature. He was an editor in encyclopaedia publisher "La Pologne 1919-1939". In addition, he cooperated with Publications encyclopédique sur la Pologne. On the initiative of Ignacy Jan Paderewski he prepared a critical edition of the works of Frederic Chopin (ed. 1949-1961). Due to the outbreak of the war and the family situation, he did not continue further academic work at university. As a scholar Ludwik Bronarski is mostly known thanks to his publications on the works of Fryderyk Chopin (Harmonika Chopina, Études sur Chopin and Chopin en l’Italie). He was a patriot and a pious man. He, together with his brother Alfons, supported the initiative of the foundation of the Polish Catholic Mission, to which they donated the house, family archives and a rich collection of books. The Polish Catholic Mission in Marly, a town located near Fribourg, has existed since 1950. The preserved Ludwik Bronarski’s Journals present the daily life of the family, current events, including the exceptional ones, for example, Henryk Sienkiewicz’s funeral and a meeting with I. J. Paderewski.
„Przez abstynencję kapłanów do wstrzemięźliwości ludu”. Związek Księży Abstynentów (1902-1914)
(Wydawnictwo KUL, 2015) Krasińska, Izabela
Artykuł ukazuje przyczyny powstania i przedstawia działalność istniejącego od 1902 r. Związku Księży Abstynentów – jednej z prężniejszych organizacji abstynenckich. Główną postacią Związku zrzeszającego kapłanów–abstynentów był ks. Kazimierz Niesiołowski, długoletni jego prezes na archidiecezję gnieźnieńską i poznańską. Celem Związku Księży Abstynentów było zwalczanie alkoholizmu. Starał się zadanie to wypełniać poprzez uświadamianie szerokich warstw społeczeństwa, zwłaszcza dzieci i młodzież, o szkodliwości spożywania napojów alkoholowych. Popierał inne organizacje abstynenckie. Przede wszystkim jednak pragnął pozyskać dla tak istotnej sprawy jak najszersze grono duchowieństwa, w tym również zrzeszonych we własnych kołach alumnów–abstynentów. Początkowo Związek Księży Abstynentów objął zasięgiem swego oddziaływania archidiecezję gnieźnieńską i poznańską oraz diecezję chełmińską. Za przykładem wielkopolskich i pomorskich kapłanów podążyli galicyjscy, zakładając Związek Księży Abstynentów dla Galicji i Bukowiny, który skupiał głównie duchownych katolickich z archidiecezji lwowskiej, tarnowskiej i przemyskiej. The article presents the reasons for the creation of the Association of Teetotal Priests - one of the most successful temperance societies - and presents its activities from 1902. The main character of the Association for teetotal priests was Rev. Kazimierz Niesiołowski, a long-standing president of this society in the Archdiocese of Gniezno and Poznań. The aim of the Association of Teetotal Priests was to combat alcoholism. The society tried to fulfil this task by raising awareness, especially among children and young people about the dangers of consuming alcoholic beverages. They supported other temperance organizations. Above all, they wanted to win over the biggest possible number of the clergy, including teetotal seminarists - members of their own associations. Initially, the Association of Teetotal Priests operated in the Archdiocese of Gniezno and Poznań, and the Diocese of Chełmno. The priests from Galicia followed the example of Great Poland and Pomerania, and they set up the Association of Teetotal Priests for Galicia and Bukovina, which embraced mainly the Catholic clergy of the Archdiocese of Lviv, Tarnów and Przemyśl.
Schematyzmy Kościołów katolickich obrządków wschodnich przechowywane w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie
(Wydawnictwo KUL, 2015) Krucki, Łukasz
Wśród schematyzmów przechowywanych w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie, będących drukami przygotowanymi dla potrzeb archidiecezji gnieźnieńskiej, innych diecezji rzymskokatolickich polskich i zagranicznych oraz wspólnot zakonnych, znajdują się trzy elenchy opracowane dla potrzeb Kościołów katolickich obrządków wschodnich, istniejących na dawnych Kresach Wschodnich. Dwa z nich odnoszą się do organizacji Kościoła greckokatolickiego: archidiecezji lwowskiej (1858) i diecezji stanisławowskiej (1938), trzeci natomiast omawia strukturę i funkcjonowanie ormiańskiej archidiecezji lwowskiej z czasu poprzedzającego wybuch II wojny światowej (1939). Wszystkie te druki, w swoim układzie i treści, przypominają schematyzmy przygotowane dla potrzeb diecezjalnych i zakonnych Kościoła rzymskokatolickiego. Stanowią przez to cenne źródło do poznania historii, ustroju, organizacji, a także obsady personalnej poszczególnych instytucji i parafii Kościoła greckokatolickiego oraz Kościoła ormiańskiego w XIX i XX w. Among the schematisms stored in the Archdiocesan Archive in Gniezno (these are prints prepared for the Archdiocese of Gniezno, other Polish and foreign Roman Catholic dioceses, and religious orders) are three elenchus reports produced for the Catholic Churches of the Eastern rites, existing in the former Eastern Borderlands. Two of them relate to the organization of the Greek Catholic Church: Archdiocese of Lviv (1858) and the Diocese of Stanisławów (1938), while the third one presents the structure and operation of the Armenian Archdiocese of Lviv before the outbreak of World War II (1939). All of those prints, in their structure and content, resemble schematisms prepared for the Roman Catholic Church. They are thus valuable sources from which we can learn about history, political system, organization, and people working in different institutions and parishes of the Greek Catholic Church and the Armenian Church in the nineteenth and twentieth centuries.
Św. Brygida – cykl obrazów w kościele Wniebowzięcia NMP Zwycięskiej w Lublinie
(Wydawnictwo KUL, 2015) Kwiatkowska-Frejlich, Lidia
In the first half of the17th century, the stalls with the paintings in their backs showing episodes of the life of St. Bridget of Sweden were introduced into the chancel of the church of the Bridgettines in Lublin. The first series depicted seven paintings on the north wall and one on the east one at the high altar, the other series was made up of one picture on the east wall and six in southern wall. However, those who were present in the church watched only the fragment of the cycle, as they were allowed to be only in the area especially marked for them. A brief analysis of the iconographic representations shows that the scenes of the cycle, arranged in historical narrative, additionally provided the content that in the particular fragment was intended for specific groups. The nuns staying in the upper or lower choir saw the images around the high altar; the pictures both encouraged the Bridgettines to take the right path of spirituality and showed that the monastic rule was given to St. Bridget by Jesus in a supernatural way. Nuns’ fathers confessors – the Bernardines or Dominicans - benefited from the stalls in the chancel - they could watch the cycle as a whole and appreciate the effectiveness of Bridgittines’ path of spirituality. Novices had their place in the only chapel of the church. They looked at those fragments which depicted the hardships of religious life; the aim of the images was to discourage novices from joining the monastery, which was in accordance with the traditional attitude towards them in that religious order. The faithful who gathered in the only side aisle in that church could see the paintings which showed the life of the Bridgettines.
Szpital parafialny i przytułek w Garbowie
(Wydawnictwo KUL, 2015) Makarewicz, Renata
Into duties of parish priests not only a ministry was written down, but also organising the care for old, ill, poor and skipped parishioners. After the Trent Council which was held in latach1545-1563, they started forming parish hospitals, and on the XIX turning point and the 20th century shelters and houses of the refuge were made. Into the history of the parish of Garbów activity of two protective institutions became part of: of the parish hospital and of the shelter called the Hostel for Old Men in Garbów. The article is aimed portraying of the history these two institutions, from which every for many years served for the Garbów communities. The first part of the article is regarding activity of the parish hospital. Based on observed parish and archival records and the available literature on the subject they presented here the standard of living of charges and funds of the hospital, and also to show the state of the residential building and ways of taking care of residents. Later an issue was introduced the foundation of hospital and other forms of financial supporting of hospitals. In the second part of the article based on parish records and numerous memory articles placed in the local Press they portrayed history of the coming into existence and functioning of the shelter which was assigned for the poorest group the Garbów communities. They described the case of purchasing the building and adapting it at residential target and involving landowners in the matter of creating the shelter. They presented a living conditions of residents and duties of nuns which worked at this institution, and ways of financing activity of the nursing home were shown.
Apoteoza godła heraldycznego biskupa Macieja Grzegorza Garnysza w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach diecezji chełmskiej
(Wydawnictwo KUL, 2015) Marczewski, Jarosław Roman; Strycharczuk, Agnieszka
Ważną rolę w życiu pastoralnym każdej diecezji odgrywają rubrycele. W Polsce druki te znane są od XVI w. Zawierają one kalendarz liturgiczny uwzględniający lokalne obchody, dyrektywy duszpasterskie oraz listę instytucji i duchowieństwa pracującego w diecezji. Rubrycele wydawane są mocą władzy biskupa. We wcześniejszych wiekach stało się to okazją do drukowania na pierwszej stronie jego herbu rodowego oraz odpowiedniego łacińskiego utworu poetyckiego. Z okresu rządów biskupa chełmskiego Macieja Grzegorza Garnysza (†1790) zachowały się 4 rubrycele eksponujące herb rodu Garnyszów – Poraj. Autorzy zamieszczonych tam wierszy nie są znani. Wiersze te mają formę epigramatów. W zakresie kompozycji są to krótkie utwory liryczne ujęte w cztero- i sześciowersowe strofy, pisane dystychem elegijnym. W niniejszym artykule zostały one przedrukowane i przetłumaczone na język polski. Ich analiza i tłumaczenie jest zjawiskiem zupełnie nowym, gdyż dotychczas nie pojawiły się na gruncie polskim prace o charakterze przekładu czy naukowego opracowania wierszy zamieszczonych w rubrycelach. Directories play an important role in pastoral life of every diocsse. In Poland, the first known prints of this type come from the sixteenth century. They include liturgical calendar with the local celebrations, pastoral directives, a list of institutions and clergy working in the diocese. Directories are issued by the authority of the bishop. In the past, publishing them provided the opportunity to print bishop’s family crest and an appropriate Latin poem on the first page. From the period of the rule of the Bishop of Chełm Maciej Grzegorz Garnysz († 1790) there remained 4 directories exposing the Garnysz family crest - Poraj. The authors of the poems included in the above-mentioned prints are unknown. These poems are in the form of epigrams. In terms of the composition, they are short lyric poems with four- and six-line stanzas, written in elegiac couplet. In this article, they were reprinted and translated into Polish. Their analysis and translation are completely new phenomena, as in Poland there are no other works presenting translation or a study of the poems included in directories.
Zapiski o cudach z 1148 roku w Biblii Płockiej
(Wydawnictwo KUL, 2015) Misiarczyk, Leszek
Jak wiadomo, słynne zapiski w Biblii Płockiej sa najstarszym udokumentowanym zabytkiem rękopiśmiennym powstałym na terenie Polski. Narosło wokół nich wiele nieprawdziwych informacji, które były powtarzane przez następne pokolenia historyków bez należytego zbadania. Po pierwsze więc, nic nie wskazuje na to, aby przyjąć, jak twierdzi Berhson, że karty 239v i 240r-v w tzw. Biblii Płockiej zostały pozostawione puste i właśnie w tym miejscy zostałyby później umieszczone nasze zapiski. Po drugie, tekst zapisków o cudach i liturgii katedralnej nie został zapisany na marginesie kodeksu, jak to się błędnie przedstawia w opracowaniach, ale w dwóch kolumnach, podobnie jak tekst ksiąg biblijnych przed nimi i po nich. Zapiski o cudach zostały spisane przez tego samego skryptora, lecz innym charakterem pisma niż cały kodeks: albo kodeks powstał w 1148 roku i później dodano zapiski o cudach, albo kodeks powstawał w tym samym czasie, kiedy wydarzyły się cuda i w miejscu, do którego doszli skrybowie w jego spisywaniu, dołączono notatki o cudach lub też kodeks powstał później i zapiski również dodano później. Wiele wskazuje na to, że zapiski o cudach zostały dodane już w trakcie sporządzania kodeksu. W każdym razie cały kodeks powstałby w 1148 roku lub około tej daty a żywy charakter opisu cudów zdaje się wskazywać, że zapiski powstały niedługo po samych wydarzeniach, czyli po 15 sierpnia 1148 roku lub na początku 1149 roku. Pierwszy cud dotyczył uzdrowienia kobiety o imieniu Wojuchna z paraliżu, w święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny 15 sierpnia 1148 roku, a drugi to cudowne uratowanie relikwii umieszczonych w strusim jaju, które spadły umieszczone pod sufitem katedry płockiej. Ponieważ zapiski nie zostały umieszczone na marginesie kodeksu, ale wpisane w ciąg kolumn przepisywanego w tym czasie tekstu biblijnego, potwierdza to wyraźnie, że Biblia Płocka została przepisana w lokalnym skryptorium. A to oznacza, że w połowie XII wieku istniało w Płocku skryptorium, w którym przepisywano księgi biblijne i liturgiczne na użytek liturgii katedralnej i lokalnej szkoły. Zapisu dokonano zapewne na polecenie ówczesnego biskupa płockiego Aleksandra z Malonne i nie wykluczone, że dokonał ich kierownik skryptorium wspominany w pierwszej zapisce Azo, choć brakuje elementów, aby to ostatecznie rozstrzygnąć. Druga zapiska wspominając Zachariasza scholara, potwierdza istnienie w Płocku w połowie XII wieku szkoły przykatedralnej. The famous notes in the Bible of Płock are the oldest documented written texts created on the Polish territory. A great deal of false information which grew up around them was repeated by the next generations of historians without proper research. First, there is no indication that, according to Berhson, the cards 239v and 240R-v in the Bible of Płock were left blank, where later our notes were made. Secondly, the notes of the miracles and the liturgy of the cathedral were not made in the margins of the Code, which is often incorrectly presented in different studies, but in two columns, like the text of the Bible before and after them. The notes of the miracles were made by the same scribe, but in a different handwriting than the entire Code: either the Code was created in 1148 and the notes of the miracles were added later or the Code was created at the same time when the miracles happened and the notes were included at the time of writing the Code or the Code was created later and the notes were also added later. There are many indications that the notes of the miracles were included during the preparation of the Code. In any case, the Code was probably created in 1148 or about that date and a vivid description of the miracles seems to indicate that the notes were made shortly after the events themselves, or after 15 August 1148 or early 1149. The first miracle was the healing of a woman, named Wojuchna, of paralysis on the feast of the Assumption of the Blessed Virgin Mary on 15 August 1148, and the other one concerned the relics placed in an ostrich egg under the ceiling of the Cathedral of Płock and saving them miraculously when they fell down. Since the notes were not made in the margins the Code, but placed in a string of columns of the biblical text which was copied then, it confirms clearly that the Bible of Płock was copied in the local scriptorium. This means that in the middle of the twelfth century there existed a scriptorium in Płock, where biblical and liturgical books were copied for the cathedral liturgy and the local school. The notes were probably made by order of the then Bishop of Płock, Alexander of Malonne and it is possible that they were made by the director of the scriptorium, mentioned in the first note-Azo, though due to missing elements, it cannot be confirmed. The other note mentioning a scholar Zacharias confirms the existence of a school attached to the Cathedral in Płock in the middle of the twelfth century.
Organista Stanisław Wyszyński (1876-1970)
(Wydawnictwo KUL, 2015) Misiura, Grzegorz
Niniejszy artykuł przedstawia postać organisty Stanisława Wyszyńskiego. Pracował on w kilku parafiach na pograniczu Mazowsza i Podlasia w 1. poł. XX wieku. Potrafił połączyć pracę i życie rodzinne. Był też przykładnym katolikiem. W takiej rodzinie przyszedł na świat Stefan Wyszyński, późniejszy Prymas Polski. W artykule zostały przytoczone informacje biograficzne o rodzinie Księdza Prymasa. Ojciec zawsze był dumny ze swojego syna, szybko awansującego w kościelnej hierarchii, często odwiedzał swojego syna, a pod koniec życia zamieszkał u niego w pałacu arcybiskupim. W artykule zostały ukazane relacje łączące ojca z synem, które szczególnie uwidoczniły się w korespondencji z czasu uwięzienia Prymasa Wyszyńskiego. Szczegółowo zostały opisane choroba i śmierć Stanisława Wyszyńskiego. Na koniec przywołano produkcje telewizyjne, w których pojawiła się jego postać. The following article presents organist Stanisław Wyszyński. He worked in several parishes on the border of Mazowsze and Podlasie in the first half of the twentieth century. He knew how to combine work and family life. He was also an exemplary Catholic. Stefan Wyszyński, later Primate of the Poland, was born to that family. The article includes biographical information about Primate’s family. His father was always proud of his son, who held the highest office of the church. Stanisław often visited his son, and at the end of his life he lived with him in the archbishop's palace. The article also shows relations between father and son, which were particularly highlighted in correspondence during the time of imprisonment of Primate Wyszyński. In addition, Stanisław Wyszyński’s illness and death were described in detail. Finally, the paper mentions television productions in which he appeared.
Biblioteka Instytutu Historii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II
(Wydawnictwo KUL, 2015) Nowakowska, Monika; Pawłowska, Anna
Biblioteka Instytutu Historii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II gromadzi, opracowuje i udostępnia książki, czasopisma, mapy z takich dziedzin jak historia, archeologia, archiwistyka, historia sztuki, kartografia, turystyka. Jako datę powołania biblioteki historycznej źródła podają rok 1918 lub 1919. Początkowo biblioteka nosiła nazwę Biblioteki Seminarium Historycznego. Księgozbiór biblioteki powiększał się zarówno drogą zakupu jak i dzięki darowiznom. Swoje kolekcje przekazali m.in. prof. Zygmunt Sułowski, prof. Stanisław Litak, prof. Wiktoria Śliwowska, ks. dr Stefan Mizera. Biblioteką kierowali kolejno Stanisław Olczak oraz Elżbieta Janicka-Olczak. The Library of the Institute of History of the John Paul II Catholic University of Lublin collects, describes and lends books, magazines, maps from such fields as history, archaeology, archive, art history, cartography, tourism. According to historical sources, the library was established in 1918 or 1919. Initially, the library was named the Library of the Historical Seminar. The size of the collection increased both through purchase and through donations. The books were donated, among others, by prof. Zygmunt Sułowski, prof. Stanisław Litak, prof. Wiktoria Śliwowska, Rev. Dr Stefan Mizera. The Library was run successively by Stanisław Olczak and Elżbieta Janicka-Olczak.
Badania demograficzne nad ludźmi starymi w Lubelskiem w świetle metryk zgonów (wybrane aspekty). Część I, Kurów (1698-1825)
(Wydawnictwo KUL, 2015) Rachwał, Piotr
Artykuł porusza problem starości w parafii Kurów na przestrzeni ponad dwóch stuleci. Parafia, której początki sięgają XV w. liczyła w 1787 r. ponad 2150 osób wyznania katolickiego W badanym okresie zmarły 6633 osoby, w przypadku 339 nie odnotowano wieku. 1030 zmarłych to ludzie starzy, tj. mający 60 lat i więcej. Początkowo rejestracja wieku zmarłego była zawodna, wyraźna poprawa w tym zakresie nastąpiła w latach 20. XVIII wieku. Autor zwrócił uwagę, iż wiek zmarłych notowany w metrykach był tzw. „wiekiem deklarowanym”. Świadczą o tym skupienia wieku zakończone na 0. Odnotowany wiek został zaokrąglony do pełnych dziesiątek lat aż w 60% przypadków. Z kolei analiza sezonowości zgonów ludzi w podeszłym wieku ujawniła, iż najczęściej umierali oni w miesiącach zimowych oraz na przednówku. The article presents the problem of the elderly in the parish of Kurów for over two centuries. The parish, which dates back to the fifteenth century, had more than 2150 Catholics in 1787. In the period under study, 6633 people died, in case of 339 no age was given. 1030 dead people were old ones, that is, being 60 years old or more. Initially, the registration of the age of the deceased was unreliable, a marked improvement in that area took place in the 1720s. The author pointed out that the age of the deceased recorded in registers was so-called "declared age", as evidenced by the fact that in many cases the given age ends in 0. The recorded age was rounded to the nearest ten in 60% of cases. An analysis of the seasonality of deaths of the elderly revealed that they died mostly during winter and pre-harvest season.
Problemy i wyzwania muzealnictwa kościelnego w Polsce
(Wydawnictwo KUL, 2015) Skrzydlewska, Beata
Religious museums, owned by different denominations, began to emerge in the first half of the nineteenth century. The museums of the Roman Catholic Church are the most numerous ones in this group. Regulations governing the activities of these institutions were included in the Code of Canon Law of 1918 and in the "Papal Directives concerning Church Art" of 1924. This issue was also regulated by a concordat of 1925 between the Republic of Poland and the Holy See. The latest directive is a circular letter of 2001 on Pastoral function of church museums. Nowadays, a number of religious museums have been created. An important issue is the permanent funding of museums. Another issue is the process of educating future priests in art history, or training church managers in the protection of cultural property. The outlined problems related to church museology indicate various tasks undertaken in this field - at every stage a different one. These tasks are closely connected with the targets set by the organizers and managers of cultural goods.
Działalność kolekcjonerska ks. Jana Wiśniewskiego, na tle zainteresowań przeszłością sandomierskiego środowiska duchownego przełomu XIX i XX wieku
(Wydawnictwo KUL, 2015) Stępień, Urszula
Przedmiotem artykułu jest próba ukazania kolekcjonerstwa ks. Jana Wiśniewskiego (1876-1943). Niezwykle ważny wpływ na zainteresowania ks. Wiśniewskiego miał duchowy klimat Sandomierza - miejsca jego seminaryjnych studiów i ówczesne środowisko kościelne, zainteresowane przeszłością i pamiątkami minionego czasu. Wzorem i oparciem byli dla niego pierwsi nauczyciele w Seminarium Duchownym. Ks. Wiśniewski ofiarował do Muzeum Diecezjalnego w Sandomierzu, niezwykłe zbiory o charakterze artystycznym oraz patriotyczno-narodowym, zadziwiające bogactwem i różnorodnością. Jego kolekcjonerstwo miało korzenie w XIX w., w atmosferze dojrzewania myśli patriotycznych i budzącym się w okresie niewoli narodowej zainteresowaniem historią własnego kraju. Oprócz działalności kolekcjonerskiej ks. Wiśniewski prowadził szeroką działalność badawczą. Jako historyk amator, opracował i wydał nakładem własnym 15 tomów Monografii dekanatów i Historycznych opisów kościołów. Ks. Wiśniewski gromadził swoje zbiory początkowo w Radomiu, a następnie w Borkowicach. Na plebanii w Borkowicach urządził „Muzeum pamiątek narodowych”. Zbiory wypożyczał na liczne wystawy. Zachowane materiały źródłowe informują o szerokich kontaktach ks. Jana Wiśniewskiego z kolekcjonerami, antykwariuszami, marszandami i bibliofilami, nie brak wśród nich postaci pod wieloma względami wybitnych. Kolekcja ks. Jana Wiśniewskiego legła u podstaw Muzeum Diecezjalnego. Powstało ono w oparciu o prywatne zbiory kolekcjonera, którego indywidualnym zamysłem było od początku upowszechnienie kolekcji następnym pokoleniom. The article attempts to show the collections of Rev. Jan Wiśniewski (1876-1943). Rev. Wiśniewski was strongly influenced by a spiritual atmosphere of Sandomierz - the place of his seminary studies and the ecclesiastical environment interested in the past and souvenirs of the past. The first teachers at the seminary were role models and support for him. Rev. Wiśniewski donated the Diocesan Museum in Sandomierz remarkable artistic and patriotic collections, astonishing in terms of richness and diversity. His collecting interests were rooted in the nineteenth century, in the atmosphere of developing patriotic thoughts and awaking interest in the history of his own country, which was in captivity. In addition to the collector’s activities, Rev. Wiśniewski was involved in extensive research activities. As an amateur historian, he edited and published 15 volumes of Monografia dekanatów (A monograph of deaneries) and Historyczne opisy kościołów (Historical descriptions of churches). Initially, Rev. Wiśniewski amassed his collections in Radom, and then in Borkowice. At the presbytery in Borkowice he arranged a "museum of national remembrance". He lent his collections on numerous exhibitions. The preserved source materials indicate the extensive contacts of Rev. Jan Wiśniewski with collectors, antiquarians, art dealers and bibliophiles, among them were many outstanding figures. Rev. Jan Wiśniewski’s collection gave rise to the foundation of the Diocesan Museum. It was created on the basis on his private collection, as his personal idea was, from the beginning, to make the collection available to the next generations.
Pensja dziekanów w Królestwie Polskim do lat 70. XIX wieku. Egzemplifikacje
(Wydawnictwo KUL, 2015) Szkutnik, Piotr
W okresie staropolskim dziekani nie otrzymywali specjalnego wynagrodzenia za wykonywane funkcje. Pensja dziekańska została wprowadzona przez zaborców. W XIX w. stała się narzędziem podporządkowania duchowieństwa władzom świeckim. Uzależnienie finansowe hierarchii kościelnej, w tym dziekanów, powodowało, iż stali się oni wykonawcami dyspozycji administracji państwowej. Wysokość pensji była zróżnicowana i zależała od wielkości dekanatu (liczby parafii). W pierwszej połowie XIX w. lepiej wynagradzany pensją dziekańską duchowny zarabiał tyle co nauczyciel szkoły elementarnej. Niemniej jednak dziekan zwykle kumulował kilka prebend i stanowisk, które dostarczały dodatkowych dochodów często wielokrotnie większych niż pobory dziekańskie. In the Old Polish period, deans did not receive any special remuneration for the functions they performed. Dean’s salary was introduced by the countries which conducted the partitions of Poland. In the nineteenth century, it became a tool for subordination of the clergy to secular authorities. Financial dependence of the church hierarchy, including deans, contributed to the fact that they became dependant on state administration. Salaries varied and depended on the size of the deanery (the number of parishes). In the first half of the nineteenth century, better-paid deans earned as much as an elementary school teacher. Nevertheless, the dean usually accumulated several prebendaries and posts which provided additional income, often many times greater than dean’s salary.
Granice diecezji kujawsko-kaliskiej
(Wydawnictwo KUL, 2015) Szymański, Józef
Changes in the church organization on Polish soil were caused by political considerations (partitions). The Diocese of Kujawy and Pomerania, that is Włocławek, maintained its unity, despite political cordons, after the first partition of Poland, at the time of the Duchy of Warsaw and in the initial period after the Congress of Vienna (at the time of so-called Kingdom of Poland). Diocesan boundaries in the areas which formerly were part of the Polish Republic were reorganized following the diplomatic efforts of the occupying countries, especially Russia and Prussia, in the Holy See. They invoked so-called Petersburg Convention, which unilaterally stated that a hierarch who had his seat in one country could not exercise ecclesiastical jurisdiction in another state. The Bull Ex imposita Nobis of June 30, 1818 delimited new diocesan boundaries in the Kingdom of Poland. 272 former parishes of the Archdiocese of Gniezno and 15 parishes from other dioceses were added to 45 parishes from the old territory. The Bull gave the diocese a new name: "Włocławek, or Kalisz." The final shape of the diocese in 1818 was determined by the executor, Franciszek Skarbek Malczewski, a former Bishop of Włocławek, who became the first Archbishop of Warsaw. The new spatial arrangement of the diocese was completely different from the old boundaries. Before the reorganization, the diocese was oriented towards the north and it reached the Baltic Sea; after the changes, it stretched far to the south, beyond Czestochowa. At a time of national slavery, the Diocese of Kujawy and Kalisz was the largest one in the Kingdom of Poland (after regaining independence by Poland it had 1,614,000 of the faithful, covering 390 parishes and 39 deaneries). It was not until Poland regained its independence that new diocesan boundaries were delimited.
Najpiękniejszy rękopis średniowiecza – Księga z Kells
(Wydawnictwo KUL, 2015) Wasilewska, Jolanta
The Book of Kells (lat. Codex Cenannensis, Irish: Leabhar Cheanannais), also known as the Gospels of Kells or the Gospels of St. Columba - a manuscript believed to have been created c. 800, richly illuminated by Celtic monks from the monastery on the island of Iona. The manuscript is considered to be one of the most valuable and important monuments of Irish Christianity and works of Gaelic art, which survived to our times. Its fame rests mainly on glamor and artistry decorations that have no equal. Great compositions filling entire pages, craftsmanship decorations and ornamentation of initials used to highlight the text, make The Book of Kells a unique and unrepeatable work of art. Since the mid-seventeenth century The Book of Kells is permanently stored in the Library of Trinity College Dublin (signature MS 58). In 2011 it has been inscribed on the UNESCO Memory of the World Register.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2015, T. 104

Browse

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Dział Repozytorium i Pozycjonowania Wydawnictw

Repozytorium Instytucjonalne KUL

Browse

Recent Submissions