Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2023, Tom 66, Nr 1

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/4945

Browse

Browsing Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2023, Tom 66, Nr 1 by Title

Now showing 1 - 9 of 9
  • Item
    Celebryci w strukturze społecznej
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Domański, Henryk
    Artykuł dotyczy celebrytów jako kategorii społecznej w odniesieniu do Polski. Jest próbą odpowiedzi na pytanie, w jakim sensie celebryci są elementem hierarchii klasowej, czy można ich nazywać „klasą społeczną” i w jakim stopniu ich obecność oddziałuje na dystanse klasowe. Przedstawione poniżej argumenty przemawiają za słabym oddziaływaniem celebrytów na stratyfikację klasową, czego przejawami są wyjątkowo duża fluktuacja, brak zinstytucjonalizowanych zasad napływu i nieprzewidywalna wartość rynkowa. Celebryci cieszą się sporą popularnością, wykreowali nowe wzory zachowań, a wypowiadanie się ich na różne tematy skłania do naśladowania. Niemniej baza rekrutacyjna do tej kategorii społecznej jest bardzo szeroka, co utrudnia jej konsolidację i powoduje brak spójności wewnętrznej, sytuując ją poza strukturą klasową.
  • Item
    Doświadczenie religijne jako subiektywne przeżywanie sacrum w teoretycznych i empirycznych odsłonach
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Zaręba, Sławomir H.; Gawlak, Maciej
    W społeczeństwach nowoczesnych, w odróżnieniu od tradycyjnych, religijna interpretacja życia codziennego nie jest już tak oczywista i powszechna, jak to było kiedyś. Socjologowie religii zgodnie zdają się twierdzić, iż tożsamość duchowa jednostek i grup przestaje być budowana na gruncie wartości religijnych, a coraz częściej w oparciu o treści, które lansują nowoczesne media. To nowe technologie, świat cyfrowy przeobrażają społeczeństwa i zmieniają optykę postrzegania oraz ocenę zarówno rzeczywistości materialnej, jak i niematerialnej, by niekiedy wprost zakwestionować transcendentny Autorytet. W kontekście tychże zmian zasadne wydaje się dziś pytanie o istotę i miejsce doświadczenia religijnego w życiu jednostki i o jej stosunek do sacrum. Stąd też kluczowym przedmiotem niniejszego opracowania jest owa dymensja religijności – zaproponowana przed laty przez Glocka i Starka – która najbardziej wymyka się prostym, statystycznym analizom i opisom, a będąc silnie spersonalizowana, jednocześnie wskazuje na głębokie przeżycia wewnętrzne. Jednak mimo tego, iż doświadczenie religijne – pozostając jednym z najintensywniejszych doznań, a te, jak wiadomo, są trudne badawczo do uchwycenia – najczęściej lokuje się w obszarze eksploracji psychologii, to przecież posiada również uwarunkowania społeczne, stając się także przedmiotem zainteresowania socjologii. Potwierdzają to przywołane orientacje teoretyczne i empiryczne, które dodatkowo dowodzą złożoności oraz wielowymiarowości tegoż zjawiska.
  • Item
    Od „homologacyjnej jednolitości” religii ku waloryzacji różnorodności jej wyrazu. Próba rekonstrukcji myśli papieża Franciszka
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Prüfer, Paweł
    W artykule przedstawiono zarysy nowego modelu przeżywania i doświadczania wiary, który wyłania się z refleksji papieża Franciszka. Można mówić o nowym spojrzeniu na wartości religijne i duchowe, przekraczającym sztywny, jednolity i sformalizowany model, usankcjonowany autorytatywnie. Większość refleksji papieża, które stały się głównym źródłem dla niniejszej analizy socjologicznej, zamieszczona została w watykańskim czasopiśmie „L’Osservatore Romano”. W pierwszej części tekstu podjęto próbę nakreślenia krytycznego stosunku do religijności formalnej, w drugiej przedstawiono pozytywny zarys wspomnianego nowego modelu religijności i duchowości.
  • Item
  • Item
  • Item
    Społeczna i poznawcza tożsamość socjologii medycyny w ujęciu Eliota Freidsona
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Piątkowski, Włodzimierz; Zalewska-Blechar, Patrycja
    Eliot Freidson jest uważany za pioniera i współtwórcę klasycznej socjologii medycyny. Jego prekursorskie badania prowadzone w latach sześćdziesiątych XX wieku pozwoliły stworzyć unikalną koncepcję opisującą i interpretującą codzienne, powtarzające się zachowania związane ze zdrowiem i chorobą, rozgrywające się na poziomie rodziny, środowiska lokalnego, miejsca pracy etc. Inicjatorami i realizatorami tych zachowań są zwykli ludzie (laicy), którzy kontaktują i konsultują się w sprawach zdrowotnych ze swoimi najbliższymi (rodzina, sąsiedzi, znajomi, koledzy z pracy). Ta sieć zachowań, interakcji, tworzy obszar określany przez Freidsona „laickimi ofertami pomocy w chorobie”. Celem artykułu jest opis i interpretacja koncepcji Freidsona i sposobów ich adaptacji w polskiej socjologii medycyny. Wybrane przykłady badań socjomedycznych inspirowane poglądami Freidsona ukazują niemalejącą atrakcyjność omawianego modelu interpretacji obszaru życia społecznego wyznaczonego pojęciami: zdrowie – choroba – medycyna.
  • Item
    Wartość natury kreowana na nagrodzonych fotografiach World Press Photo w II dekadzie XXI wieku. Analiza socjologiczna
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Błażej, Mariola
    W artykule przyjęto, że na sposób postrzegania i konceptualizacji świata przez ludzi w dużym stopniu wpływa kultura, społeczeństwo oraz procesy socjalizacji. W tym kontekście pochylono się nad zagadnieniem „rzeczywistości życia codziennego”, które jest szczególnie poruszane w ramach socjologii wiedzy oraz socjologii fenomenologicznej Petera Bergera i Thomasa Luckmanna. Celem pracy jest ukazanie, w jaki sposób autorzy fotografii nagrodzonych na konkursie World Press Photo w drugiej dekadzie XXI wieku w kategorii „Natura” kreują wartość świata przyrody jako dobra zagrożonego. Drugi cel dotyczy przedstawienia potencjału analizy komunikatów wizualnych z perspektywy socjologii jakościowej. Realizacja wyznaczonych celów jest zgodna z założeniami teoretycznych podstaw socjologii fenomenologicznej i dokonywana będzie w ramach metodologii wypracowanej w socjologii wizualnej. Podejmowany problem wynika z przekonania, że w dzisiejszej wizualnej kulturze komunikacji przekazywanie informacji za pomocą obrazów nie jest pozbawione wartościowania. W pracy znajduje się 10 zdjęć nagrodzonych 1. miejscem na prestiżowym konkursie World Press Photo w kategorii „Natura” w drugiej dekadzie XXI wieku. W analizie fotografii skupiono się na tym, co dane zdjęcie przedstawia, zestawiając to z opisem, jaki nadał zdjęciu jego autor. Analizując zdjęcia w kategorii „Natura”, dostrzeżono, że wraz z końcem XX wieku narracja przekazu nagrodzonych zdjęć przesuwa się w stronę stwierdzenia, że natura jest dobrem zagrożonym przez człowieka. W odniesieniu do społecznego świata wartości można wnioskować, że opisy zdjęć nadane przez ich autorów kreują negatywny obraz człowieka w kontrze do dobrego i bezbronnego świata natury.
  • Item
    Wiara w dogmaty maryjne dorosłych katolików w Polsce na przełomie XX i XXI wieku. Na podstawie wyników badań socjologicznych
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Baniak, Józef
    W artykule ukazano wiarę dorosłych katolików w Polsce w dogmaty maryjne. Podstawę tej prezentacji stanowią wyniki badań socjologicznych zrealizowanych na przełomie XX i XXI wieku wśród dorosłych katolików zamieszkujących miasta i wsie. Badania uwzględnione w tym artykule zostały zrealizowane przez autorów za pomocą różnych metod socjologicznych. Badania te wykazały, że nastawienie dorosłych katolików do dogmatów maryjnych było zróżnicowane i zależne od takich czynników jak płeć, miejsce zamieszkania, wiek, deklaracje wiary religijnej i praktyk kultowych. Badania wykazały, że w XXI wieku mniej dorosłych katolików akceptowało dogmaty religijne i wierzyło w ich sens religijny niż w XX wieku.
  • Item
    Zachowania prospołeczne studentów pracy socjalnej Uniwersytetu Wrocławskiego
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Wiktorowicz-Sosnowska, Monika
    Temat zachowań prospołecznych oraz ich wpływ na rozwój i kształtowanie postaw człowieczeństwa był na przełomie ostatnich dekad w zainteresowaniu wielu badaczy. Zarówno koncepcje wyjaśniające altruizm jako uwarunkowany biologicznie lub osobowościowo, jak i podejście, które tłumaczy, że zjawisko pomagania jest wynikiem wychowania, są niezwykle różnorodne i stanowią szeroki zakres aktualnej wiedzy. W pracy poszukiwano odpowiedzi na pytanie, czy osoby, pomimo potencjalnych zasobów do wykonywania pracy „dla innych”, są podatne na wpływ czynników zewnętrznych. Ważna jest zatem zależność i stopień, jak element zewnętrzny będzie oddziaływać na ocenę własnego altruizmu. Przyjęto w związku z tym hipotezę, że po zaktywizowaniu badanych treści zachowań prospołecznych metodą torowania, nastąpi wzrost samooceny. W celu weryfikacji pytań i hipotez przeprowadzono badanie w grupie studentów pierwszego roku pracy socjalnej na Uniwersytecie Wrocławskim. Przebadano 45 losowo wybranych studentów, z podziałem na dwie grupy, sprawdzając za pomocą ankiety internetowej pomiar altruizmu. Do badania wykorzystano kwestionariusz A-N Jacka Śliwaka. Ankieta składała się z dwóch części, pomiędzy którymi wyświetlano badanym filmy o treści ukazującej zachowania altruistyczne oraz neutralne, dla grupy kontrolnej. Po obejrzeniu filmu badani wypełniali część drugą kwestionariusza. Badania były realizowane na przełomie grudnia 2020 roku i stycznia 2021 roku. Wyniki badań nie potwierdziły zakładanej hipotezy, że zaktywizowanie osób poprzez zjawisko torowania w istotny sposób będzie wpływać na samoocenę altruizmu wśród studentów. To pokazuje, jak złożonym do badania zjawiskiem jest altruizm. Stopień trudności wynika z konieczności uwzględnienia wielu czynników, które w efekcie analiz mogą mieć kluczowe znaczenie dla uzyskanych konkluzji.