Vox Patrum, 2020, Vol. 75: Księga Jubileuszowa ks. prof. Tomasza Kaczmarka

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/2692

Browse

Browsing Vox Patrum, 2020, Vol. 75: Księga Jubileuszowa ks. prof. Tomasza Kaczmarka by browse.metadata.rights "Attribution-NoDerivatives 4.0 International"

Now showing 1 - 20 of 30
  • Item
    Afrahat, Mowa XIX – Przeciwko Żydom, którzy mówią, że na nowo zostaną zgromadzeni
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Uciecha, Andrzej
    Mowa Przeciwko Żydom, którzy mówią, że na nowo zostaną zgromadzeni jest dziewiętnastym wykładem w całej kolekcji Afrahata. Mędrzec perski kontynuuje i rozwija polemikę z nauczaniem judaizmu i rabinów babilońskiej diaspory. Pers podważa przekonanie Żydów oparte na prorockich obietnicach o ponownym zgromadzeniu Izraela i dowodzi fałszu ich interpretacji. Bóg odrzucił swój Naród Wybrany. Prorockie zapowiedzi odbudowy Izraela wypełnione zostały ostatecznie w powrocie z niewoli babilońskiej. Uprzywilejowaną postacią w antyżydowskiej argumentacji Persa jest prorok Daniel. Jego wizje wypełniły się w Jezusie Chrystusie i w zniszczeniu Jeruzalem, które nigdy już nie zostanie odbudowane.
  • Item
    Aktualność homilii Orygenesa we współczesnym przepowiadaniu
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Dyk, Stanisław
    Celem artykułu było wykazanie, w jakim stopniu homilie Orygenesa mogą być inspiracją dla współczesnego przepowiadania homilijnego? Skupiono się przy tym na formalnych aspektach przepowiadania Orygenesa. Wskazano na Orygenesa jako na mistrza duchowej interpretacji Pisma Świętego oraz „ojca” homilii egzegetycznej. Jego metodę pracy nad tekstem świętym oraz sposób komunikacji zbawczego orędzia porównano ze wskazaniami dotyczącymi homilii zawartymi we współczesnych dokumentach Kościoła i refleksji teologicznej. Przeprowadzone analizy doprowadziły do następujących wniosków: homilie Orygenesa są aktualne pod względem chrystologicznej koncentracji swej treści, duchowej interpretacji Pisma św. połączonej z otwartością na światło Ducha Świętego oraz bezpośredniego, prostego i dialogicznego stylu przepowiadania; zastrzeżenie budzi natomiast zbyt małe odniesienie do problemów życia codziennego swych słuchaczy; nie do utrzymania jest także kompozycja Orygenesowej homilii polegająca na wyjaśnieniu tekstu świętego wiersz po wierszu.
  • Item
    „Amicitia quae desinere potest vera nunquam fuit” . Przyjaźń w Listach św. Hieronima ze Strydonu
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Kieling, Michał
    Artykuł podejmuje tematykę przyjaźni na podstawie Listów św. Hieronima ze Strydonu. W literaturze epistolograficznej tego Ojca Kościoła nie znajdujemy systematycznego nauczania na temat przyjaźni. Natomiast korespondencja Hieronima ukazuje portret człowieka, który utrzymywał żywe relacje z wieloma osobami i podejmował w swoich listach różnorodną tematykę. Artykuł składa się z trzech części. W pierwszej przedstawiono zagadnienie wymiany i pisania listów, które są formą okazywania i pielęgnowania przyjaźni. Dzięki listom nieobecni stają się obecnymi, a korespondencja jest duchową rozmową. W drugiej części ukazano postacie, które Hieronim określa w swoich listach jako przyjaciół. Należeli do nich przede wszystkim osoby związane ze środowiskiem monastycznym (Rufin z Akwilei, Chromacjusz, Bonozus, Heliodor, Pammachiusz, Paulin, Ocean, Jowin, Euzebiusz). W trzeciej części przedstawiono dzieje przyjaźni Rufina z Akwilei z Hieronimem, którzy w młodości byli wielkimi przyjaciółmi, natomiast wskutek sporu o Orygenesa poróżnili się i stali się nieprzyjaciółmi. Dla Hieronima prawdziwa przyjaźń, to przyjaźń w Chrystusie, przyjaźń wypróbowana i wierna, to więź między ludźmi, która się nigdy nie urywa.
  • Item
    Anonim "Epitafium Leandra, Izydora i Florentyny"
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Krynicka, Tatiana
    Przekład z opracowaniem "Epitaphium Leandri, Isidori et Florentine" (ICERV 272)
  • Item
    Bertariusz z Cassinum, Wiersz opata Bertariusza o cudach świętego ojca Benedykta
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Gacia, Tadeusz
    Tłumaczenie na język polski: Bertariusz z Cassinum, Wiersz opata Bertariusza o cudach świętego ojca Benedykta
  • Item
    Celibat duchownych – normy prawne, jego motywacje i praktyka w Kościele galijskim od połowy IV do połowy VI w. w świetle kanonów synodów kościelnych
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Kołosowski, Tadeusz
    W Kościele starożytnym na początku celibat rozumiany jako bezżeństwo był dobrowolny. Bez ograniczeń święcono raz żonatych mężczyzn. Od połowy III w. zabraniano mężczyznom nieżonatym w chwili święceń zawierania małżeństwa po ich przyjęciu. Od IV w. powstało formalne prawo celibatu w sensie wymagania całkowitej wstrzemięźliwości seksualnej w relacjach z żoną. Te normy prawne potwierdzają liczne synody kościelne w Galii i przypominają o obowiązku ich przestrzegania. Celibat wstrzemięźliwości jest motywowany głównie wstrzemięźliwością kultową, a także nauczaniem ewangelicznym i św. Pawła Apostoła. Za nieprzestrzeganie tych norm grożą różne kary kościelne, jakimi najczęściej są złożenie z urzędu i pozbawienie komunii.
  • Item
    “Daremnie próbuje się wybielić Etiopa” – postrzeganie i polityka Bizancjum wobec koczowników stepów czarnomorskich (X-XII w.)
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Paroń, Aleksander
    Problem relacji z ludami koczowniczymi stepów czarnomorskich należy do najważniejszych zagadnień historii Bizancjum. Średniowieczni greckojęzyczni Rzymianie odziedziczyli ten niewątpliwy kłopot po swych antycznych przodkach i musieli borykać się z nim po kres istnienia imperium. Przyjmuje się zwykle, że długie doświadczenie kontaktów ze stepowcami sprawiło, że bizantyńska elita polityczna pozyskała głęboką i wieloaspektową wiedzą na ich temat. Celem niniejszego stadium jest ponowne przemyślenie communis opinio, według której precyzyjne i zaktualizowane dane miały być wykorzystywane przez dyplomację konstantynopolitańską w relacjach z koczowniczymi partnerami. W oparciu o materiał źródeł pisanych z X-XII wieku zamierzam dowieść, że tego rodzaju poglądy wydają się naukowymi przesądami.
  • Item
    "De ecclesia" - centon chrześcijański
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Piątek, Mariusz
    Centon De ecclesia jest jednym z czterech chrześcijańskich centonów, które powstały na podstawie dzieł Wergiliusza. Artykuł przedstawia analizę centonu z perspektywy formalnej i teologicznej. W pierwszej części omówione zostały zagadnienia dotyczące autorstwa utworu jak i samej jego struktury. Druga część prezentuje natomiast bogactwo teologiczne centonu, który obfituje w zagadnienia z zakresu chrystologii, soteriologii, eklezjologii i eschatologii. Wykorzystanie metody filologicznej i dokładna analiza poszczególnych fragmentów pozwalają również na określenie sposobu pracy centonisty, który nie jest jednorodny. Autor inspiruje się literą, kontekstem i postaciami, które pojawiają się w utworach Wergiliusza. W aneksie zostało umieszczone polskie tłumaczenie poematu.
  • Item
    Duch Święty w nauczaniu św. Ildefonsa z Toledo
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Wygralak, Paweł
    W artykule przedstawiono nauczanie Ildefonsa z Toledo o Duchu Świętym zawarte przede wszystkim w jego pismach poświęconych sakramentowi chrztu. Biskup Toledo na podstawie wybranych tekstów Pisma Świętego, jak również przemyśleń wcześniejszych autorów, podkreśla prawdę o bóstwie Ducha Świętego oraz Jego równości z Ojcem i Synem. Omawia również Jego rolę w dziele zbawienia, zwracając przede wszystkim uwagę na akt wcielenia Bożego Syna. Zdecydowanie najwięcej miejsca poświęca jednak ukazaniu roli Ducha Świętego w życiu każdego chrześcijanina. To On obdarza potrzebnymi łaskami, uzdalnia człowieka do miłowania Boga i bliźniego, wspiera go w zgłębianiu tajemnic wiary, umacnia i obdarza mądrością w dziele ewangelizacji. W swoim nauczaniu Ildefons korzysta z dorobku wcześniejszych ojców Kościoła, przede wszystkim Augustyna i Izydora z Sewilli. Natomiast pozostaje oryginalny w formie przedstawienia niełatwych prawd wiary. Jego język jest przystępny, obrazowy, a jednocześnie precyzyjny.
  • Item
    Dziełko o duszy
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Kochańczyk-Bonińska, Karolina
  • Item
    Eklezjalne cele „Pierwszej mowy o pokoju” Grzegorza z Nazjanzu
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Widok, Norbert
    Spośród trzech mów na temat pokoju pierwszą z nich Grzegorz z Nazjaznu wygłosił najprawdopodobniej w lutym 364 r. Jej wątkiem wiodącym było przywrócenie pokoju i zgody u zwaśnionych stron we wspólnocie kościelnej Nazjanzu. Powodem sporu okazało się opaczne złożenie podpisu przez Grzegorza Starszego pod wyznaniem wiary, które było w tej miejscowości rozpowszechniane przez ariańskiego przedstawiciela. Dla mówcy podłożem do przywrócenia pokoju były wspólne idee łączące zwaśnione strony, czyli wiara w jednego Boga, zgodne interpretacje zagadnień trynitarnych i pragnienie jedności. Pokój, o który zabiegał Grzegorz, okazał się wartością jednoczącą wszystkich tworzących społeczność kościelną w Nazjanzie i jednocześnie płaszczyzną wprowadzającą jednomyślność w sprawach wiary. Dzięki wyjaśnieniom teologicznym młodego wówczas prezbitera mogło nastąpić przywrócenie eklezjalnej jedności i wzajemnej pokojowej relacji w Nazjanzie.
  • Item
    Empress Eudoxia through the Prism of Fifth Century Ecclesiastical Histories
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Bralewski, Sławomir
    In the dispute between John Chrysostom, bishop of Constantinople and the imperial court, the main role is often attributed to empress Eudoxia. It is alleged that it was the empress who proactively masterminded Chrysostom’s exile. How did the authors of the Ecclesiastical histories, who were writing in the first half of the 5th century, portray this empress? First came Philostorgius of Borissus who clearly suggested that although initially the status of Eudoxia at imperial court was not quite firm because of her barbarian origins, the empress, relying on her femininity, not only managed to fend for herself, but actually had strengthened her position in the court environment by maneuvering her opponents into utter powerlessness. As for Theodoret, this ecclesiastical historian (who was also a bishop), had refused to disclose the names of the culprits who were to his mind responsible of John Chrysostom’s downfall. Indeed, Theodoret, did not attach deliberate culpability to the imperial couple, considering their actions largely as the result of unawareness. Theodoret does suggest, however, that Eudoxia’s influence at the imperial court had grown to such an extent that had she so wished, she could have led to John’s return from his exile. In Socrates’s and Sozomen’s case, both ecclesiastical historians, despite essential differences in their respective assessments of John Chrysostom, do display a remarkable convergence of views in the case of empress Eudoxia. Both describe her with clear restraint, pointing to her great emotionality, yet in the main, both ecclesiastical historians put the blame for the imperial court’s conflict with John Chrysostom on his enemies, who incited the empress against the bishop of Constantinople.
  • Item
    Le fonti e le tematiche teologiche della Regula di Eugippio
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Degórski, Bazyli
    The article demonstrates the following sources of Eugippius’ “Rule” and discusses them: St. Augustine of Hippo (the Ordo monasterii and the Praeceptum); the “Rules”: the Regula quattuor Patrum and the Regula Magistri; St. Basil the Great (the Regula [a Rufino latine versa]); St. Pachomius the Great (the Regula); Novatus Catholicus (the Sententia de humilitate et oboedientia et de calcanda superbia); St. John Cassian (the Conlationes Patrum and the De institutis coenobiorum); St. Jerome (the Epistula 125, 9). In its second part, the article discusses the theological subject matter of the Regula of Eugippius, also pointing to the timeliness of its message and its relevance to our times.
  • Item
    Fragmenta i testimonia hermetyczne u autorów różnych. Wstępny przegląd źródeł
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Sowińska, Agata Ewa
    Niniejszy przyczynek daje możliwość wglądu w historię literatury hermetycznej w obszarze jej oddziaływania na słowo pisane czasów zamierzchłych po średniowiecze. Artykuł stanowi punkt odniesienia do dalszych badań nad wykorzystaniem literatury hermetycznej w dyskursie literackim – zwłaszcza w obrębie tematyki religijno-filozoficznej.
  • Item
    Heretycki szał czy recepcja cesarskiego prawodawstwa w polityce religijnej królów wandalskich? Codex Theodosianus XVI a Edictum Hunirici
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Wilczyński, Marek
    Wiedzy o polityce religijnej królów wandalskich dostarczają wyłącznie wrogie Wandalom źródła, pisane przez wyznawców nicejskiej ortodoksji. Źródła proweniencji ariańskiej z tego okresu nawet jeżeli istniały nie zachowały się. Zachowane źródła koncentrują się na drastycznych często formach prześladowań i narzucania siłą herezji ariańskiej. Powodem bezwzględności wandalskich monarchów miała być, zdaniem autorów źródeł, dzikość barbarzyńców i fanatyczny szał typowy dla heretyków. Porównanie prawodawstwa cesarskiego z działaniami Wandalów, a szczególnie z jedynym zachowanym aktem prawnym, jakim jest Edykt Huneryka pozwala ukazać działania te w innym aspekcie. Wandalscy królowie dość wiernie przejmowali i naśladowali metody zwalczania herezji zalecane w prawodawstwie rzymskim. Wiedzy o tym prawodawstwie dostarczać mogli zarówno rzymscy urzędnicy administracji królewskiej, jak i rzymskie środowiska ariańskie współpracujące z Wandalami. Król Huneryk w swoim edykcie bezpośrednio wskazuje prawa wydawane przez cesarzy jako podstawę wydanych przez niego regulacji prawnych skierowanych przeciw wyznawcom nicejskiej ortodoksji. Dokładniejsza analiza występujących podobieństw może być ważnym przyczynkiem do badań nad szerokim wykorzystywaniem rzymskiej administracji i prawa w królestwach barbarzyński na terenach zachodniego cesarstwa rzymskiego.
  • Item
    Islam w rozdziale 100/101 De Haeresibus Jana z Damaszku. Analiza źródłoznawcza – wybrane zagadnienia
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Karczewski, Łukasz
    W niniejszym artykule zaprezentowane zostały wybrane fragmenty z dzieła Jana z Damaszku pt. Historia herezji. W skład tego dzieła wchodzi rozdział 100/101, który jest stosunkowo niedługim opisem herezji Izmaelitów – Islamu. Rozdział ten, pomimo stosunkowo niewielkiej objętości treściowej, jest bardzo rozbudowany pod kątem opisu wierzeń przedmuzułmańskiej Arabii, roszczeń prorockich Mahometa, zarysu kontrowersji chrześcijańsko-muzułmańskich na temat wiary. Według obecnego stanu badań rozdział 100/101 jest autorstwa Jana z Damaszku. Mając na uwadze życiorys Jana jako potomka rodziny, która, jak i on sam, pełniła funkcje publiczne w Kalifacie, oraz jego wykształcenie i znajomość wczesnej kultury muzułmańskiej, tekst rozdziału 100/101 stanowi cenne źródło historyczne. Tekst ten powstał w określonym środowisku (Sitz im Leben). Środowiskiem tym był obszar Bliskiego Wschodu wraz z jego zróżnicowaną kulturą oraz środowiskiem językowym tworzonym przez semicki substrat etniczny (język aramejski i arabski), jak i przebywających na tym obszarze od czasów Aleksandra Macedońskiego Greków (substrat hellenistyczny). Święty Jan z Damaszku, jak zostało to wykazane, wywodził się z elementu semickiego, na co wskazywałby imiona rodowe dziadka i ojca oraz, pośrednio, stosunkowo późne zapoznanie się z kulturą i językiem greckim. Niemniej jednak to właśnie to pochodzenie pozwoliło Janowi przekazać za pośrednictwem języka greckiego jeden z najwcześniejszych opisów islamu w zachodniej, grecko-rzymskiej kulturze. Jan, który rozpoczął swój opis od zaprezentowania kontekstu historycznego pojawienia się religii islamu nazywanego przez niego chrześcijańską herezją, przechodzi stopniowo do prezentacji samej treści. Prezentując niektóre wątki zawarte w Księdze Mahometa, stara się udostępnić, poprzez adaptację arabskich terminów na grunt języka greckiego, opis treści posłannictwa Mahometa.  Niestety, zabiegi Jana względem adaptacji terminologii koranicznej na grunt języka greckiego zatarły pewne prawidłowe rozumienie przekazu. Wymagało to ponownego porównania tekstu Jana z podobnymi pod względem przekazu źródłami. Analiza pod względem historycznym i pojęciowym tekstów polemicznych z islamem oraz tekstu samego Koranu wykazały dobrą znajomość przez Jana z Damaszku treści religii muzułmańskiej. Damasceńczyk pokazuje bardzo dobre wyczucie w adaptacji terminologii dotyczącej opisania chrześcijańskiej koncepcji Trójcy Świętej, mając za podstawę słownictwo koraniczne. Jak można było się o tym przekonać, jest to cecha wszystkich tekstów polemicznych pisanych w języku arabskim i syryjskim. Zasługą Jana na tym polu jest adaptacja, w możliwie jak najlepszy sposób, terminologii Koranu na grunt języka greckiego. Zaprezentowany zarys treści rozdziału 100/101 De Haeresibus wykazuje w zestawieniu z innymi źródłami na temat islamu, że święty Jan z Damaszku potrafił wykorzystać swoją wiedzę teologiczną i znajomość języka arabskiego dla zaprezentowania nauk głoszonych przez Mahometa jako zagrożenie dla wiary chrześcijańskiej. Wykazał dobrą orientację w materii Koranu w celu wykazania fałszywych roszczeń Mahometa jako proroka.
  • Item
    Kalendarium życia i działalności ks. Tomasza Kaczmarka
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Kaczmarek, Tomasz
  • Item
    Krytyka millenarystycznego obrazu Jerozolimy u św. Hieronima ze Strydonu
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Paczkowski, Mieczysław
    Celem opracowania jest ukazanie krytycznego nastawienia św. Hieronima ze Strydonu do millenarystycznego obrazu Jerozolimy. W całościowym kompleksie kontrowersji podejmowanych przez Strydończyka millenaryzm to temat godny dokładniejszej analizy. Sprzeciwiał się on chiliastycznym nurtom wśród judaizujących egzegetów i podejmował dyskusje z autorami, którzy wypaczali wymowę obrazów biblijnych. Można jednak dostrzec, że sam autor Wulgaty sięgał po dziedzictwo egzegetycznej tradycji dosłownego znaczenia. U Hieronima daje się zauważyć podwójną perspektywę odnowienia Jerozolimy: jako miasta ziemskiego, lecz również chwalebnego na niebie. Odnośnie do obrazów millenarystycznych błędne postawy reprezentowali także niektórzy pasterze wspólnot, wśród których Dalmatyńczyk wskazuje Wiktoryna z Petowium i Apolinarego z Laodycei. Stronice poświęcone kwestiom millenium w pismach Hieronima świadczą o tym, że był on zaangażowany w tę kontrowersję z różnych powodów.
  • Item
    Kształtowanie się obrazu Gepidów w źródłach antycznych i wczesnośredniowiecznych (III-VII w.)
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Skibiński, Tomasz
    Celem artykułu jest prezentacja dynamiki rozwoju obrazu plemienia Gepidów w źródłach antycznych i wczesnośredniowiecznych. W analizie zostały wykorzystane źródła rzymskie i bizantyjskie z okresu III-VII w. Temat został zrealizowany w punktach omawiających trzy zasadnicze elementy ich postrzegania i prezentacji: cechy związane z prowadzonymi walkami (waleczność, okrucieństwo oraz posługiwanie się mieczem, jako szczególna taktyka walki); pokrewieństwo Gepidów z Gotami; ociężałość ich charakteru, powolność ruchów i pieszy styl walki (w odróżnieniu od walki konnej innych ludów). Artykuł przedstawia zarówno wymienione zasadnicze elementy obrazu plemienia, jak i przemiany jego postrzegania oraz rozwój obrazu, który stopniowo wzbogacał się o nowe elementy czerpane z różnych tradycji.
  • Item
    Motion of Human Nature towards Imago Dei in the Thought of St. Maximus the Confessor
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Hupalo, Mariia
    The traumatic experience of the 20th century challenged humanity with the need for a radically new anthropology, free from objectification and exclusivism of various kinds. The phenomenon of dehumanization has become not only an ethical, but an ontological problem: is there any ‘core’ in man that remains unchanged despite all the sufferings that a man can experience. Modern systematic theology has not arrived to the solution of this problem, but St. Maximus the Confessor’s profound understanding of the image of God in man as both ontological, dynamic, and eschatological, can help us build an anthropology that would have a firm ontological basis and would be deeply relational and therefore relevant for the postmodern context.