Artykuły naukowe (WT)

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/101

Browse

Browsing Artykuły naukowe (WT) by browse.metadata.rights "Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International"

Now showing 1 - 20 of 46
  • Item
    Aparat represji wobec Kościoła katolickiego metropolii lwowskiej obrządku łacińskiego w latach 1939-1950: stan badań
    (Wydawnictwo KUL, 2007) Szymański, Józef
    Die verhältnismäßig kurze Etappe in der Geschichte der katholischen Kirche, die die Jahre 1939-1950 umfasst, gehörte zu den besonders dramatischen in der polnischen Kirchengeschichte. Ganz besonders litt darunter die Lemberger Mertropolie lateinischen Ritus´. Zu ihr gehörten die Archidiözese Lemberg (Lwów), die Diözese Przemyśl und die Diözese Luzk (Łuck). Nach dem Angriff Deutschlands gegen die UdSSR wurde Galizien, das östliche Kleinpolen, entgegen den Bestrebungen der Ukrainer, einen unabhängigen Staat zu gründen, dem Generalgouvernement angegliedert, und ein Teil von Wolhynien kam zum Reichskommissariat Ukraine. Die Quintessenz des Verhältnisses der Ukrainer zu den Polen in den Ostgebieten bildeten die massenhafte Abschlachtung Tausender von Polen in Wolhynien und im östlichen Kleinpolen. Heute fällt es schwer, wenigstens annähernd die Zahl der Polen zu bestimmen, die in diesen ukrainischen Mordaktionen umkamen. Verschiedene Autoren nennen unterschiedliche Opferzahlen. Es wird geschätzt, dass in den früheren polnischen Ostgebieten etwa 300.000 Polen umgekommen sind, davon 80.000-100.000 allein in Wolhynien. Nach Beendigung des 2. Weltkrieges, infolge der Abmachungen von Potsdam bis zum 16. August 1945, gehörte das Territorium der Metropolie Lemberg lateinischen Ritus´, d.h. die zu den Wojewodschaften Wolhynien, Stanislau und Tarnopol sowie zu einem großen Teil zur Wojewodschaft Lemberg gehörenden ehemaligen polnischen Gebiete, nach der veränderten staatlichen Zugehörigkeit und den administrativen Veränderungen zu den Bezirken Wolhynien, Równe, Tarnopol, Stanislau (Iwanofrankowsk) und Lemberg. Hinsichtlich der kirchlichen Administration befand sich in den Grenzen der UdSSR ein Teil der Archidiözese Lemberg, die Diözese Luzk sowie ein Teil der Diözesen Przemyśl und Transkarpatien. Die die Ostgebiete der Zweiten Republik Polen betreffende Problematik erhielt erst in den neunziger Jahren ihr „Bürgerrecht” in allen möglichen Publikationen. Vereinzelte Versuche waren schon vorher, vor allem in Emigrantenkreisen, unternommen worden. Zu Beginn der achtziger Jahre erweiterte sich der Kreis derer, die diese Problematik erforschten, um Z. Fijałkowski und auch B. Kumor und Z. Obertyński. Die Historiographie zur Geschichte der Metropolie Lemberg in dieser Zeit eröffnete 1982 eine Publikation unter dem Titel „Das religiöse Leben in Polen unter der Okkupation 1939-1945. Die Metropolien Wilna und Lemberg sowie die Orden”. Wie der Herausgeber im Vorwort selbst betonte, war dieses Buch als eine Einladung zur Diskussion gedacht, und in der Praxis stellte es einen gut im Kontext verankerten Ausgangspunkt für weitere Forschungen zur Geschichte der Kirche dar. Aufgrund der Zeit ihrer Entstehung warfen jedoch die Zensurbehörden einen Schatten auf diese Arbeit. Die ersten Versuche einer „Registrierung der Kriegsschäden” wurden auf Initiative der Krakauer Metroplitankurie unmittelbar nach dem Ende des 2. Weltkrieges, noch im Juli 1945, unternommen. Damals wurden alle Gemeindepfarrer und Pfarradministratoren verpfl ichtet, zu diesem Zweck entsprechende Fragebögen auszufüllen und bis Ende August 1945 einzuschicken. Diese Tätigkeit wurde von Pater Wł. Szołdrski geleitet, einem Redemptoristen. Auf diese Form einer Dokumentierung der Situation der katholischen Kirche und ihrer Verluste in den Jahren 1939-1951 wurde dreißig Jahre später auf Bitten des Instituts für Historische Geographie der Kirche in Polen an der Katholischen Universität Lublin noch einmal zurückgegegriffen. Die Ergebnisse dieser Erhebungen präsentierte Pater J. Rąb in Form eines Typoskripts unter dem Titel „Die Pfarreien der Diözese Przemyśl in den Jahren 1939-1951”. Einen weiteren Versuch, sich mit dieser besonderen Herausforderung zu messen, bildete die Arbeit von Wł. Piętowski „Die polnischukrainischen Beziehungen nach Ausbruch des 2. Weltkrieges. Ein Abriss” (Czarna bei Łańcut, 1988). Ähnlich wie die vorigen Arbeiten konnte auch diese nicht veröffentlicht werden. Im Druck erschien lediglich eine von J. Draus und J. Musiał herausgegebene Publikation über die Skala des Einfl usses von 35 Ordensgemeinschaften. Gegenwärtig verfügen wir über umfangreiche Kenntnisse, was die Geschicke des römisch-katholischen Klerus und der Gläubigen in den einzelnen Diözesen, Dekanaten und Wojewodschaften der Zweiten Republik Polen sowie in den jeweiligen sowjetischen Bezirken, Regionen und Pfarreien betrifft. Dieses Wissen ist in Bildbänden, veröffentlichten Dokumenten, Tagebüchern und Memoiren, Korrespondenzen sowie in zahlreichen Artikeln und Arbeiten zugänglich, die das Resultat wissenschaftlicher Konferenzen darstellen. Ihren Beitrag zur Beschäftigung mit dieser Geschichte leisten Pater J. Wółczański, Bischof W. Urban, Pater T. Śliwa, Pater H. Borcy, Pater R. Dwonkowski, L. Popek, L. J. Draus, J. Musiał und A. Hlebowicz. Grundlegend auf dem Gebiet der Biographistik, die die Repressionen gegen den Klerus betreffen, gehören die Arbeiten von W. Jacewicz und J. Woś (Repressionen während der deutschen Okkupation), Pater R. Dzwonkowski und T. Madała (hinter der Ostgrenze), Pater J. Myszor (in der Polnischen Volksrepublik), Z. K. Wójcik und R. Szczęch (in der Diözese Przemyśl). Wertvolle Ergänzungen unserer Kenntnisse über die Beziehungen von Staat und Kirche bieten die Arbeiten von Żaryn., A. Dudek, Pater Z. Zieliński, H. Dominiczak und B. Fijałkowski. Aus der Menge der Publikationen und der Anzahl der Autoren, die sich mit dieser Problematik befassen, kann geschlussfolgert werden, dass der Forschungsstand zur Geschichte dieser Metropolie imponierend ist. Aber es fehlt immer noch an einer monographischen Synthese, die das Ausmaß der Repressionen gegen die Metropolie Lemberg in den Jahren 1939-1950 zusammenfassend behandeln würde. Die bisherigen Arbeiten stellen eher Einzelbeiträge dar, sowohl was die Orte (vorwiegend in der Diözese Przemyśl) als auch die Zeit (1939-1945) betrifft, die sie schildern. Auch werden die jeweiligen örtlichen Bedingungen nicht berücksichtigt, die sowohl auf die einzelnen Seelsorger als auch die ihrer Obhut anvertrauten Gläubigen nicht ohne Einfluss geblieben sind.
  • Item
    Apoteoza godła heraldycznego biskupa Macieja Grzegorza Garnysza w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach diecezji chełmskiej
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Marczewski, Jarosław Roman; Strycharczuk, Agnieszka
    Ważną rolę w życiu pastoralnym każdej diecezji odgrywają rubrycele. W Polsce druki te znane są od XVI w. Zawierają one kalendarz liturgiczny uwzględniający lokalne obchody, dyrektywy duszpasterskie oraz listę instytucji i duchowieństwa pracującego w diecezji. Rubrycele wydawane są mocą władzy biskupa. We wcześniejszych wiekach stało się to okazją do drukowania na pierwszej stronie jego herbu rodowego oraz odpowiedniego łacińskiego utworu poetyckiego. Z okresu rządów biskupa chełmskiego Macieja Grzegorza Garnysza (†1790) zachowały się 4 rubrycele eksponujące herb rodu Garnyszów – Poraj. Autorzy zamieszczonych tam wierszy nie są znani. Wiersze te mają formę epigramatów. W zakresie kompozycji są to krótkie utwory liryczne ujęte w cztero- i sześciowersowe strofy, pisane dystychem elegijnym. W niniejszym artykule zostały one przedrukowane i przetłumaczone na język polski. Ich analiza i tłumaczenie jest zjawiskiem zupełnie nowym, gdyż dotychczas nie pojawiły się na gruncie polskim prace o charakterze przekładu czy naukowego opracowania wierszy zamieszczonych w rubrycelach. Directories play an important role in pastoral life of every diocsse. In Poland, the first known prints of this type come from the sixteenth century. They include liturgical calendar with the local celebrations, pastoral directives, a list of institutions and clergy working in the diocese. Directories are issued by the authority of the bishop. In the past, publishing them provided the opportunity to print bishop’s family crest and an appropriate Latin poem on the first page. From the period of the rule of the Bishop of Chełm Maciej Grzegorz Garnysz († 1790) there remained 4 directories exposing the Garnysz family crest - Poraj. The authors of the poems included in the above-mentioned prints are unknown. These poems are in the form of epigrams. In terms of the composition, they are short lyric poems with four- and six-line stanzas, written in elegiac couplet. In this article, they were reprinted and translated into Polish. Their analysis and translation are completely new phenomena, as in Poland there are no other works presenting translation or a study of the poems included in directories.
  • Item
    Archiwum Diecezjalne w Rzeszowie. Powstanie, zasób i działalność
    (Wydawnictwo KUL, 2012) Nabożny, Marcin
    The article focuses on the establishment, fonds and activity of the Diocesan Archive in Rzeszów. The Archive in Rzeszów plays an important role. Its purpose is to protect, collect, organise, permanently store the archival materials and make them available. The Diocese of Rzeszów was established by John Paul II in his bull Totus Tuus Poloniae Populus of 25 March 1992. The Diocesian Archive in Rzeszów is a separate scientifi c and cultural institution established by the Bishop of Rzeszów, Kazimierz Górny. It is located at the seat of Diocesian Curia in Rzeszów at Castle Street 4. In the years 1992-1999 the Rev. Dr Stanisław Nabywaniec was responsible for organizing the Archive. In 1999 this task was assigned to the Rev. dr Andrzej Motyka, who was also appointed the Diocesan Archive Director. Soon, the statute and the rules of the Archive were formulated, the structure was established and it became the basis for organising the archival materials. The materials have been available since 2003. The article presents the role of the historical archive in the diocese, the origins of the Diocese of Rzeszów, the aims and tasks of the Diocesan Archive in Rzeszów. Then, it focuses on the statute, the rules and organization of the Archive. A significant element of the article is the collection of the Diocesan Archive in Rzeszów (the collection structure) which contains 35 fonds. The final part shows the details about church archives, where we can fi nd archival materials relating to the current area of the Diocese of Rzeszów, which was formed from parts of the Diocese of Przemyśl and Tarnów. Previously, this area was the part of the Metropolis of Lvov and Krakow. The paper also provides the list of archives helpful to the researchers of history of the mentioned area: the Archive of the Metropolitan Curia in Krakow, the Archive of the Cathedral Chapter of Krakow, Archbishop Eugeniusz Baziak Archive, the Archdiocesan Archive of Latin Rite in Przemyśl, the Archive of the Cathedral Chapter of Przemyśl, the Archive of Cathedral Chapter of Sandomierz and the Archive of the Diocese of Tarnów. The article contains the current contact details for these institutions, directors, opening hours, and the list of guides and articles about fonds. The paper is the first comprehensive study of the Diocesan Archive in Rzeszów as it has been not presented in the previous studies of the Archives of the Catholic Church in Poland.
  • Item
    Archiwum kościelne. Rola i znaczenie jako miejsca przechowywania dokumentów przeszłości
    (Wydawnictwo KUL, 2012) Prejs, Roland
    The article first presents the basic archival terminology, in particular “fond” and briefly explains characteristic features of chancery practices such as a self-contained document, a book of inscriptions, case files. The Church always paid a great attention to collecting and storing official documents created in connection with the implementation of evangelization and salvatory mission in the world. The collection of these documents grew bigger and larger as the literary culture became more common and the habit of documenting every activity in writing spread, which on a large scale occurred only in the Middle Ages. This is how the church archives were created, initially as repositories of documents. Archives in the modern sense, that is, academic institutions which collect documents relevant to understanding and study of the past appeared in the Polish land only at the end of the 18th century. Most of the Polish dioceses organized their archives in the interwar period and monasteries only after the Second World War. The Centre (Institute since 2006) for the Church Archives Libraries and Museums (established in 1956) together with the coorganizer of the Centre, the Rev. prof. dr hab. Stanisław Librowski, played an important role in the development of church archives in Poland.
  • Item
    Biblioteka Jerzego Albinusa czyli u początków książnicy Uniwersytetu Wileńskiego
    (Wydawnictwo KUL, 2008) Moskal, Tomasz
    Artykuł przybliża początki biblioteki Uniwersytetu Wileńskiego. In diesem Artikel werden die bibliophilen Interessengebiete des Wilnaer Weihbischofs Jerzy (Georg) Albinus (1510-1570) vorgestellt. Schon während seiner Studienzeit in Krakau interessierte er sich für die antike und die humanistische Literatur. Sein Wissen auf diesem Gebiet vertiefte er durch die Lektüre der in seiner etwa 1000 Bände zählenden Bibliothek befindlichen Werke. Bekannt sind heute einige Bücher aus dieser Sammlung mit eigenhändigen Besitzvermerken des Bischofs sowie mit Lesenotizen. Die Einbände der Bücher aus der Bibliothek von Bischof Albinus besitzen ein eingeprägtes Superexlibris mit Rola-Wappen, den bischöflichen Insignien sowie den Initialen GAEM.
  • Item
    Chrystianizacja Prus według Kroniki Jana Długosza
    (Wydawnictwo KUL, 2010) Bielak, Włodzimierz
    Since the beginning of its existence, the Polish Church took an active part in the Christianization of the neighbouring pagan peoples. One of its missionary areas was the land inhabited by the Prussians. These missions were conducted in three stages. The first one was the mission undertaken by Saint Wenceslaus under the patronage of duke Boleslaw the Valiant (Polish: Bolesław Chrobry). During this mission St Wenceslaus died a martyr’s death, which was used as a factor promoting the Polish Church while creating metropolitan church organization in 1000. The second stage was the missionary activity at the time of Henryk Kietlicz, the archbishop of Gniezno, at the turn of the 12th and 13th centuries, which was interrupted by the appearance of the Teutonic Order in Prussia. The action of the Teutonic Knights in Prussia was the third stage of Christianization. However, this evangelization was the German method of conducting a mission - that is to say, by the sword. The objective of the Teutonic Knights was to create their own state in Prussia rather than convert pagans to Christianity. The description of these processes was based on the Annals of Jan Dlugosz, which shows how the memories of those events were retained.
  • Item
    Chrześcijanie wobec bogactwa w nauczaniu Klemensa Aleksandryjskiego
    (Wydawnictwo KUL, 2012) Szczur, Piotr
    In this article we present some statements of Clement of Alexandria (c. 150 – c. 212/215), in which he analyses a biblical pericope about the rich man from the Gospel according St. Mark (Mark 10,17-31; see also: Matthew 19,16-22, Luke 18,18-33). In a Clement’s point of view, the evangelical advice to renounce material riches should be interpreted in an allegorical way, because that advice says rather about desire and unstopped attachment to material riches than about money or material worth itself. Everything what happens inside human soul is much more important than outer state of being rich or poor. Saying about real material richness Clement points that such richness is an indispensable tool of making good, while sharing with material goods is a social and religious duty of rich people. Wealthy people should wisely use their richness, according to God’s plan and serving other Christians, while benefi ciaries in return should intercede and pray for the givers to God. Clement’s interpretation of evangelical pericope about the rich man is an important moment in a process of conciliating the economical elite of society with Christian community. It is also an effort to show the rich Christians their role and place in local Church.
  • Item
    Czas i miejsce urodzenia dwóch biskupów lubelskich: Józefa Marcelego Dzięcielskiego i Wincentego a Paulo Pieńkowskiego
    (Wydawnictwo KUL, 2007) Marczewski, Jarosław Roman
    Das kürzlich begangene Jubiläum des 200-jährigen Bestehens der Diözese Lublin bot auch Gelegenheit zu verschiedenen wissenschaftlichen Initiativen. Eine davon betraf die Vorbereitung eines Buches, welches die gesamte Geschichte dieser Diözese präsentiert. Während der Arbeit an dieser Publikation wurde deutlich, wie viele Bereiche noch unerforscht sind. Paradoxerweise gehören dazu auch die meisten Lubliner Bischöfe. Mehr noch, nicht einmal den biographischen Arbeiten zu ihrem Thema sind simple Fehler erspart geblieben. Erst die Konfrontation mit den Quellen ermöglichte deren Korrektur. Im Falle von Bischof Józef Marceli Dzięcielski konnte bewiesen werden, dass er in der Ortschaft Torczewo in Kujawien geboren wurde und nicht in Tchórzewo in Masowien und auch nicht in Tchórzowa in Podlachien. Das Datum des 2. April 1768 bezieht sich seinen Tauftag. Geboren wurde er dagegen schon in den letzten Märztagen. Und Bischof Wincenty a Paulo Pieńkowski wurde in der Ortschaft Słupie geboren und nicht, wie bisher angenommen wurde, in Wola Modliborska. Auch in seinem Fall ist der 19. Juli der Tag, an dem er das Sakrament der heiligen Taufe empfing.
  • Item
    Dokument fundacyjny klasztoru Kanoników Regularnych Laterańskich w Kraśniku
    (Wydawnictwo KUL, 2017) Bielak, Włodzimierz
    The paper presents the critical edition of the foundation document of the monastery of the Canons Regular of the Lateran in Kraśnik, issued by Jan Rabsztyński (the Topór coat of arms) on18 May 1468. In this document the founder asks the Bishop of Cracow Jan Lutek of Brzezia to transform the parish church in Kraśnik into a monastic church of the Canons Regular. The article includes the detailed description of the monastery’s emoluments. The drawer of the document showed the links between the Kraśnik monastery and the Corpus Christi Monastery in Cracow.
  • Item
    Droga zawierzenia Jacka Krawczyka (1966-1991)
    (Księgarnia św. Jacka, 2018) Derdziuk, Andrzej
    Jacek Krawczyk (1966-1991), studiujący teologię dla świeckich na KUL, osiągnął doskonałość w życiu wiarą, nadzieją i miłością, całym sercem angażując się w służbę Bogu i człowiekowi. Otrzymał staranne wychowanie religijne w domu rodzinnym i przez pogłębione życie modlitwy odnalazł drogę swojego świeckiego powołania do świętości, które zostało potwierdzone przez jego heroiczną miłość w służbie chorym i ubogim. Dojrzałość wiary i głębia zaufania wobec Boga wyraziła się przez mężne znoszenie śmiertelnej choroby, w której karmiony sakramentami Kościoła, do końca okazał wierność Chrystusowi. Jacek jest wzorem młodego, nowoczesnego człowieka, który zachowując wrażliwość na piękno i dobro oraz krótko ciesząc się życiem w małżeństwie, konsekwentnie dojrzewał do wieczności. Jacek Krawczyk (1966-1991), studying theology for the laity at the Catholic University of Lublin, achieved perfection in his life of faith, hope and love, with all his heart being engaged in service to God and human being. He received careful religious education in his family home and through his deepened life of prayer, he found the way of his lay call to holiness, which was confirmed by his heroic love in the service of the sick and the poor. His maturity of faith and depth of trust in God have been expressed throughout the valiant endurance of a fatal illness during which, nourished by the sacraments of the Church, he remained faithful to Christ. Jacek is a model of a young, modern man who, while being sensitive to beauty and good, and having enjoyed a short life in a marriage, has consistently grown in maturity to eternity.
  • Item
    Duchowieństwo dekanatu koprzywnickiego w świetle wizytacji z 1782 r.
    (Wydawnictwo KUL, 2008) Moskal, Tomasz
    Die Untersuchungen über den Pfarrklerus der polnischen Kirche in altpolnischer Zeit verfügen über eine lange und reiche Tradition. Sie präsentieren die Geistlichkeit sowohl unter geistigen (Vorbereitung zum Priestertum, intellektuelle und spirituelle Formation) als auch materiellen Gesichtspunkten (Gehalt, Verwaltung der Pfarrei). Die vorliegende Arbeit soll zum Kennenlernen dieser sozialen Gruppe auf dem Gebiet der als Dekanat bezeichneten Verwaltungseinheit der Diözesankirche beitragen. Das Dekanat von Koprzywnica gehörte im Berichtszeitraum zum Archidiakonat Sandomierz in der Diözese Krakau. Seine Gründung wird auf die Wende des 16./17. Jahrhunderts datiert. Im Jahre 1782 umfasste es 13 Pfarreien, und zwar: Chobrzany, Kleczanów, Koprzywnica, Łoniów, Malice, Niekrasów, Obrazów, Osiek, Samborzec, Sandomierz (Stiftskirche zur Geburt Unserer Lieben Frau, Kirche zur Bekehrung des hl. Apostels Paulus), Skotniki und Sulisławice. In den Grenzen des Dekanats befanden sich auch Mönchsklöster: das des Heilig-Geist-Ordens an der Heilig-Geist-Kirche sowie das der Dominikaner in Sandomierz: an der Kirche zum hl. Jakubus und zur hl. Maria Magdalena. Erwähnt werden müssen auch die Stiftskirche von Sandomierz sowie das Kloster der Reformatenpatres (Franziskaner) in Sandomierz, die aber in der Quelle nicht erfasst sind. Als Grundlage der durchgeführten Untersuchungen dienen die Akten der 1782 von P. Stanisław Ptaszyński durchgeführten Visitation, die sich in den Bibliotheksbeständen des Höheren Priesterseminars in Sandomierz befinden. Aus dem Text dieser Visitation geht hervor, dass im Dekanat Koprzywnica 22 Diözesangeistliche und 13 Ordensgeistliche tätig waren. Was die Art der ausgeübten Funktionen betrifft, so gab es im Dekanat 10 Pfarrer, 3 Klostervorsteher, einen Comendarius, 17 Vikare, einen Präbendarius, einen Kaplan, einen Rosenkranzförder und einen Ordensbruder. In der hier präsentierten Auflistung war ich bemüht, die Personalien der Geistlichen sowie jeweils eine auf der Grundlage der im Visitationstext enthaltenen Bemerkungen des Visitators angefertigte kurze Charakteristik zu liefern.
  • Item
    Duchowni wyświęceni przez biskupa chełmskiego Jerzego Zamoyskiego w latach 1601-1620
    (Wydawnictwo KUL, 2011) Marczewski, Jarosław Roman
    The Diocese of Chełm of the Latin Rite is one of the least recognized ecclesiastical communities in early modern Poland. Its social, spiritual and pastoral characteristics remain almost completely unknown. That is why an analysis of the ordination lists is particularly important. It is a method to learn the significance of the personal factor in the life of the diocese. The ordination lists can be easily found in the Bishop Act Books. This article examines two act books created during Bishop Jerzy Zamoyski’s rule. Zamoyski ordained 490 people, that is 227 diocesan clergymen and 263 monks. The list of them has been arranged in alphabetical order here. It gives information about date, place and the level of the holy orders received as well as the designated prebendary post or office. The whole list has been divided into smaller groups to stress the particularity of different relations between some clergymen and the Diocese of Chełm.
  • Item
    „Heri et hodie”. Chełmskie akta biskupie i konsystorskie według spisu zdawczo-odbiorczego z 1743 roku a obecny stan ich zachowania w Archiwum Archidiecezjalnym Lubelskim
    (Wydawnictwo KUL, 2014) Marczewski, Jarosław Roman
    W 1743 r. kanonik Józef Ludwik Balicki sporządził spis dokumentów przekazywanych wówczas do archiwum kapituły przy katedrze w Krasnymstawie. Były to materiały pochodzące z kancelarii biskupów chełmskich oraz konsystorza chełmskiego. Spis ten został opublikowany w niniejszym artykule. Czy i w jakim zakresie wymienione w spisie materiały znajdują się obecnie w zasobach Archiwum Archidiecezjalnego Lubelskiego? Ustalenia poczynione w wyniku analizy porównawczej prowadzą do kilku wniosków ogólniejszej natury. Pozytywnym zaskoczeniem jest wysoki stopień zachowania omawianych materiałów. Spośród trzydziestu pięciu pozycji wymienionych w spisie kanonika Balickiego jedynie sześciu brakuje w dzisiejszych zasobach archiwum. Daje to powód do postawienia tezy o kompetentnym obchodzeniu się archiwariuszy z powierzonymi im materiałami i to pomimo gwałtownych przemian instytucjonalnych i niekorzystnych okoliczności dziejowych. Tylko w niewielkim stopniu księgi wykazują rozbieżność chronologiczną w stosunku do ich opisu w regestrze. Możliwe, że różnice te wynikają nie tyle z materialnych strat, co z pobieżnego oglądu i w konsekwencji omyłkowego omówienia dokonanego niegdyś przez autora regestru. Zdecydowane różnice występują natomiast w zewnętrznym wyglądzie ksiąg, a mianowicie w oprawach woluminów. In 1743 Canon Józef Ludwik Balicki drew up an inventory of the documents transferred to the Archive of the Cathedral Chapter in Krasnystaw. Those materials came from the office of the bishops of Chełm and the Consistory of Chełm. The inventory has been published in the following article. Are the materials listed in the inventory in the folds of the Archdiocesan Archives of Lublin now? And to what extent have they been preserved? The findings, done on the basis of the comparative analysis, lead to several conclusions of a more general nature. A positive surprise is the fact that most of those materials have been preserved. Of the thirty-five items listed in Canon Balicki’s inventory only six are missing in today’s records of the archive. It enables the author to propose a theory of competent handling the entrusted materials, in spite of the rapid institutional changes and the adverse circumstances in history. There are only little chronological discrepancies in the books in relation to their description in the register. It is possible that these differences arise not so much from the material losses, but from a cursory inspection and consequently wrong description of the material once done by its author. Distinct differences exist, however, in the external appearance of the books, namely the binding of the volumes.
  • Item
    Inwentarz kościoła parafialnego w Łunińcu z 1938 roku
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Żurek, Waldemar Witold
    Each inventory which refers to the actual list of quantity and value of all the assets of the entity, in this case the St. Joseph parish church in Łuniniec in 1938, is the basis for evaluation of the financial status of this parish. It contains all the data on the parish church, its furniture, paraments and liturgical vessels. It describes the parish office, produced documents of this office and all financial inflows for the parish and clergy working in it. The inventory, like the documentation confirming the parish visitation, is very authoritative and rich in information not only on the very parish, but also on the people and the prevailing relations in the parish.
  • Item
    Kronikarskie zapiski do dziejów parafii Wolsztyn
    (Wydawnictwo KUL, 2011) Weiss, Anzelm
    Im Archiv der Pfarrei Wolsztyn (Wollstein) befindet sich eine zusammengeheftete Sammlung von Dokumenten mit der Signatur Zg. 53/41 Nr. 227, welche Kirchliche Dokumente betreffende Akten (1755-1820) enthält. Darunter befindet sich auch ein kaum 7 Seiten zählendes Manuskript mit dem Titel Modus in ordinem redigendi documenta et alia scripta Ecclesiae. Dieses Manuskript wurde nach 1806 eigenhändig vom Präpositen der Kirche zu Wolsztyn, dem Chorherren Franciszek Bębnowski, verfertigt. Auf den ersten beiden Seiten befindet sich ein – wahrscheinlich von den kirchlichen Behörden erlassenes – Schema, wie das Verzeichnis der im Besitz der Pfarrei befindlichen Dokumente angefertigt werden soll. Die nächsten Seiten enthalten dann die Realisierung dieser Anweisungen bezüglich des Archivums von Wolsztyn. Aus diesem Verzeichnis wissen wir von der Existenz vieler nicht bis in unsere Zeit erhaltener Dokumente. Diesbezüglich besonders wertvoll ist die Information, dass dem Pfarrer noch ein nicht mehr existierendes Matrikelbuch (liber baptisatorum) zur Verfügung stand, in dem alle getauften Personen der Jahre 1630-1699 verzeichnet waren. Dieses und spätere Bücher nutzte der Autor des Manuskripts zur Feststellung der Vor- und Nachnamen der in der Pfarrei arbeitenden Priester; außerdem notierte er bemerkenswerte Geschehnisse aus dem Leben der Pfarrgemeinde, dem Sittenleben (z. B. Informationen über die Verbrennung der Zauberei verdächtigter Frauen) oder dem wirtschaftlichen und sozialen Leben in den Jahren 1630-1784. Auf diese Weise schuf Franciszek Bębnowski nicht nur ein Verzeichnis der Pfarrarchivalien, sondern ein kleines Werk in Form einer Pfarrchronik des 17. und 18. Jahrhunderts.
  • Item
    Ksiądz Witold Konstanty Kujawski (1938-2021)
    (Wydawnictwo KUL, 2022) Hamryszczak, Artur Paweł
    Biografia ks. prof. Witolda Kujawskiego.
  • Item
    Księga Bractwa Trójcy Przenajświętszej w parafii Dywin 1763-1800
    (Wydawnictwo KUL, 2012) Bielak, Włodzimierz
    The Roman Catholic parish in Dywin came into existence about 1700. The parish initially belonged to the Lutsk-Brest diocese. Today, Dywin is a village on the terrain of Belorussia.The Fraternity of The Holy Trinity was established in 1763. It was functioning there at least until the end of 18th century. The register of this fraternity has been published in this article. The book contains: — the list of church fetes for members of the fraternity; — brothers duty; — ceremonies connected with enroling new members; — enrolment of the members of the fraternity 1763-1800.
  • Item
    Księgozbiór panien norbertanek w Imbramowicach
    (Wydawnictwo KUL, 2011) Bielak, Włodzimierz
    The article presents the convent book collection of the Norbertine Sisters in Ibramowice. Its beginnings date back to the fi rst half of the 18th century. The convent was rebuilt after the fi re in 1710. Then its greatest benefactor, the Rev. Dominik Lochman, made an effort to found a library to which he himself gave a lot of books. The library established by the Rev. Lochman grew bigger thro-ughout the following years. The books mainly came from donors, but some of them were brought by sisters who entered the convent, including those nuns who were resettled from dissolved convents, for example from Busko.The present–day book collection is divided into fi ve categories: manuscripts, antique books, nineteenth-century books, modern books and magazines. The size of the book collection is not exactly known. So far it has been possible to confi rm the existence of about 30 music manuscripts, which were written from the 18th to the 19th century, over 800 antique books and over 300 titles of magazines. The most valuable books are the thirteenth-century antiphonaries of Płock, the fi fteenth-century gradual and a few extremely rare antique books.
  • Item
    La elaboración y la estructura del Catecismo Romano
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Ziarek, Andrzej
    Artykuł przybliża mało znaną historię powstania i strukturę pierwszego oficjalnego katechizmu Kościoła Katolickiego, tak zwanego Katechizmu Rzymskiego. Prace nad nowym katechizmem rozpoczęto na Soborze Trydenckim, 5 kwietnia 1546 roku, a ukończono już po jego zamknięciu, 23 września 1566 roku. W związku z pojawieniem się protestantyzmu, najwięcej dyskusji wzbudzał sam charakter dzieła, a także jego zastosowanie. Część teologów i przedstawicieli władzy świeckiej optowała za stworzeniem katechizmu typowo polemicznego, jednak większość była zwolennikami pozytywnej wykładni doktryny katolickiej. W artykule, oprócz historii powstania tekstu, analizie poddano również wewnętrzną strukturę dzieła. Podczas gdy większość katechizmów katolickich była napisana według schematu: wyznanie wiary – modlitwa – dekalog – sakramenty, Katechizm Rzymski prezentował nowy porządek: wyznanie wiary – sakramenty – dekalog – modlitwa. The article presents a little-known story of the origin and structure of the fi rst official catechism of the Catholic Church, the Roman Catechism. Although the idea of creating a single, universal catechism for the whole Church already existed in the 15th century, its implementation began only after Luther’s breach with the Roman Catholic Church and the division of Christianity. Work on the new catechism began at the Council of Trent on 5 April 1546 and was completed after its closure, 23 September 1566. In the meantime, the project underwent many changes. Due to the emergence of Protestantism, the very nature of the work as well as its application were strongly disputed. Some theologians and representatives of the secular authority opted for the creation of a polemical catechism, but the majority supported a positive interpretation of the Catholic doctrine. In addition to the history of the text, the article focused on the internal structure of the work. From the patristic times onwards, religious education revolved around four basic elements: the profession of faith, the Ten Commandments, the sacraments and prayer. Over time these elements became part of all catechisms, including the Roman Catechism. However, they did not always follow the same pattern. While most of the Catholic catechisms were written in accordance with the following pattern: the profession of faith – prayer – the Ten Commandments – the sacraments, the Roman Catechism presented a new order: the profession of faith – the sacraments – the Ten Commandments – prayer. According to the research conducted in the article, this pattern was probably used deliberately, because it was more suitable for the Catholic doctrine of justifi cation.
  • Item
    Liturgia i teologia benedykcji opackiej według pontyfikału po reformie Soboru Trydenckiego
    (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2007) Waldemar, Pałęcki
    Jednym z głównych założeń reformy Soboru Trydenckiego było ujednolicenie obrzędów liturgicznych poprzez opublikowanie wspólnych ksiąg dla całego Kościoła. Pozwalają one poznać różne obrzędy liturgiczne dotyczące osób, jak też poszczególnych stanów. Przykładem takiej księgi jest Pontificale Romanum z 1595-1596, w której wśród wielu obrzędów znajduje się liturgia benedykcji opackiej. Pontyfikał Rzymski z końca XVI w. przekazuje ujednolicony obrzęd liturgii wspólnot zakonnych, który swój prawzór ma w Pontyfikale Duranda pochodzącym z drugiej połowy XIII w. Obrzędy potrydenckie przedstawiają przełożonego zakonnego jako pasterza i ojca swojej wspólnoty. Formuły liturgiczne wskazują na teologię dokonującego się obrzędu. Na pierwszym miejscu teksty te akcentują duchowe przewodzenie wspólnocie zakonnej. Podczas celebracji ustanowienia przełożonych zakonnych można zauważyć bogactwo tekstów liturgicznych. Recytacja licznych psalmów natomiast wprowadza niejako benedykcję opacką w ramy oficjum zakonnego, będącego fundamentem form liturgicznych tych wspólnot. Pontyfikał Rzymski przedstawia cztery warianty liturgii benedykcji. Pierwsza z nich ogólnie zatytułowana De benedictione Abbatis, zawiera liturgię profesji zakonnej przewidzianą w przypadku, gdy elekt nie był członkiem wspólnoty. Kolejne dwie zawierają obrzędy błogosławieństwa opata ustanowionego bądź to władzą apostolską, bądź ordynariusza. Ostatni obrzęd to benedykcja przełożonej żeńskiej wspólnoty, która w języku polskim określana jest jako matka ksieni. Obrzędy benedykcji zamieszczone w tej księdze ukazują bogatą typologię biblijną przez odwołanie się do postaci Starego i Nowego Testamentu. Pontyfikał Rzymski z 1595-1596 r. pozwala poznać liturgię związaną z ustanowieniem przełożonych zakonnych i uchwycić zachodzące zmiany akcentów teologicznych i dających się dostrzec modyfikacji liturgicznych.