Książki/rozdziały (WKUL)

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/272

Browse

Browsing Książki/rozdziały (WKUL) by Author "Chlebowski, Piotr"

Now showing 1 - 1 of 1
  • Item
    „Przypowieść” nazwana Quidam. Studia historycznoliterackie
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Chlebowski, Piotr
    Książka ma charakter monograficznego ujęcia – stanowi filologiczną lekturę najobszerniejszego poematu epickiego Cypriana Norwida Quidam, uznawanego przez badaczy i krytyków za jeden z najwybitniejszych, ale i najtrudniejszych w odbiorze tekstów epoki. Wprawdzie publikacja stanowi zbiór studiów (część z nich wcześniej ogłaszana była w czasopismach lub książkach zbiorowych), jednakże ich układ i tematyczny zakres buduje interpretacyjną całość. Rzecz jest podzielona na trzy części. Pierwsza dotyczy genezy oraz tytułu poematu: teksty tutaj zamieszczone weryfikują, korygują i sytuują się często polemicznie wobec dotychczasowych badań. W tym samym trybie poruszona jest kwestia podtytułu („przypowieść”), prozatorskiego wstępu Do Z. K. oraz domniemanego tytułu pierwotnego (Cienie) oraz czasu i okoliczności powstania poematu. Część druga dotyczy świata przedstawionego: jego ogólnej konstrukcji oraz organizacji, a także elementów bardziej szczegółowych, jak: bohaterowie, motywy (znaczenie mroku i ciemności), czas i przestrzeń, kluczowe sceny (śmierć bohatera). W sumie znalazło się tu siedem zagadnień. Patronuje im intencja przekroczenia dotychczasowej linii interpretacyjnej, czego wyrazem rozważania skupione na metaforze „Pomiędzy świtem a nocy zniknięciem” – najbardziej rozpoznawalnej i najczęściej cytowanej frazie poematu. Zaproponowane ujęcie, podnoszące kwestię eschatologicznej chwili prawdy, która trwa w owym „pomiędzy”, wchodzi w polemikę z dotychczasowymi odczytaniami, które zwracały uwagę na niedokonany aspekt romantycznej z ducha przemiany świata. W strefie takich „przesunięć” mieszczą się także inne kluczowe, wyodrębnione tu kategorie i elementy: motyw nocy i mroku, przestrzeni, motywy śmierci oraz wizja i znaczenie głównych grup społecznych i kulturowych: Żydów, Greków i chrześcijaństwa. Część trzecia kieruje się w stronę genologii. W odróżnieniu od szeroko zakrojonych badań nad formami przebiegu narracji oraz nad narratorem wywód skupia się na ukazaniu udramatyzowanego kształtu tekstu Norwida, na jego elementach dramaturgicznych. W pewnym stopniu nawiązuje do dawnych pomysłów formułowanych ogólnie wobec twórczości Norwida (zwłaszcza prozy artystycznej) m.in. przez Irenę Sławińską oraz Zdzisława Łapińskiego – tu zaś skupiających się na określonym utworze, poemacie opowiadającym o narodzinach chrześcijaństwa. Pomysły te wychodzące od semantyki gestu i obrazu, odnajdują tu swoistą integrację w formule „żywych obrazów” – jako strukturze i konstrukcji genologicznej (dotąd niedostrzeżonej w badaniach), będącej podstawą misteryjnego charakteru utworu, który nawet w rekonstrukcji rzymskiego procesu sądowego i jego detalicznych elementów nie tylko odwołuje się do ewangelicznego układu odniesienia – co nie stanowi specjalnej rewelacji badawczej w przypadku tego poematu – ale odczytuje opisane wydarzenia (włączając w to narratora i jego świat) na prawach misteryjnej aktualności.