Religijna terminologia Jeznika z Kolb w dziele „Przeciwko sektom”. Wybrane zagadnienia

Abstract

Artykuł analizuje problem terminologii teologicznej w traktacie Jeznika z Kolb Przeciwko sektom, koncentrując się na etymologii kluczowych pojęć oraz ich znaczeniu w kształtowaniu wczesnochrześcijańskiej myśli Armenii. Struktura analizy obejmuje omówienie historycznego kontekstu dzieła, podział traktatu na cztery części oraz szczegółowe przedstawienie wybranych terminów. Autor bada ich źródła, zakres semantyczny i funkcję w polemice z dualistycznymi oraz pogańskimi systemami religijnymi. Metodologia opiera się na analizie źródłowej, etymologicznej oraz teologicznej, uwzględniając wpływy greckie, syryjskie i irańskie. Głównym wnioskiem jest stwierdzenie, że Jeznik stworzył nową warstwę terminologiczną, dostosowując pojęcia filozoficzne do chrześcijańskiej doktryny monoteizmu. Źródła antyczne obejmują pisma Ojców Kościoła i Biblię, które Jeznik adaptował na potrzeby ormiańskiej teologii. Wkład pracy polega na ukazaniu jego roli jako pioniera ormiańskiej terminologii teologicznej oraz jej znaczenia dla dalszego rozwoju myśli chrześcijańskiej w Armenii. Artykuł wnosi istotny wkład w badania nad językiem i teologią antycznego chrześcijaństwa.

The article analyzes the issue of theological terminology in the treatise by Yeznik of Kolb Against the Sects, focusing on the etymology of key concepts and their significance in shaping early Christian thought in Armenia. The structure of the analysis includes a discussion of the historical context of the work, the division of the treatise into four parts, and a detailed presentation of selected terms. The author examines their sources, semantic range, and function in the polemics against dualistic and pagan religious systems. The methodology is based on source analysis, etymology, and theology, considering Greek, Syrian, and Iranian influences. The main conclusion is that Yeznik created a new layer of terminology, adapting philosophical concepts to the Christian doctrine of monotheism. Ancient sources include the writings of the Church Fathers and the Bible, which Yeznik adapted for the needs of Armenian theology. The contribution of this work lies in demonstrating Yeznik’s role as a pioneer of Armenian theological terminology and its significance for the further development of Christian thought in Armenia. The article makes an important contribution to the study of the language and theology of ancient Christianity.