„Ja N.N. przysięgam przez Boga Wszechmogącego, Najjaśniejszemu naszemu carowi i panu…” – aspekt religijny w Kodeksie Wojskowym Piotra I z 1716 roku
Loading...
Date
2024
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Wydawnictwo KUL
Abstract
W 1716 roku dobiegły końca wieloletnie prace ustawodawcze nad jedną całościową organizacyjno-karną regulacją prawną przeznaczoną dla armii rosyjskiej, którą był Kodeks wojskowy Piotra I z 1716 roku. Car Piotr I mógł mieć powód do satysfakcji, albowiem jego żołnierze otrzymywali bardzo klarowny dokument, dzielący się na trzy zespolone ze sobą księgi, który w bardzo czytelny sposób regulował wszystkie kwestie związane z organizacją służby oraz codziennym życiem żołnierskim w obozie lub garnizonie. Należy podkreślić, że Piotrowa regulacja, podobnie jak inne ówczesne tego typu europejskie akty prawne, pomimo swego bardzo klarownego wojskowego przeznaczenia, skonstruowana była w odniesieniu do podstawowych aspektów religii chrześcijańskiej i w kwestiach prawnych oprócz żołnierzy dotyczyła także ludności cywilnej. Natomiast wszyscy żołnierze, zarówno oficerowie, jak i szeregowcy, zobowiązani byli do złożenia przysięgi na imię Boże, pełnienia wiernej i ofiarnej służby carowi (nawet z poświęceniem własnego życia). Złamanie przysięgi, jak również popełnienie innych przestępstw, zagrożone było odpowiednimi sankcjami określonymi w Artykułach wojskowych z krótkim komentarzem, będących wojskowym kodeksem karnym, zamieszczonym w pierwszej części księgi II kodeksu (w drugiej części tej księgi – Krótkim przedstawieniu procesów lub spraw sądowych, został opisany tryb rozprawy odbywającej się w sądzie wojskowym, gdzie procedowano także w odniesieniu do sfery religijnej). Zgodnie z założeniami ustawodawcy, żołnierze powinni na co dzień prowadzić życie uczciwe i pobożne, spójne z obowiązującymi normami religii chrześcijańskiej, przy czym czuwanie nad ich przestrzeganiem pozostawiono w gestii oficerów oraz duchownych prawosławnych, a także protestanckich, pełniących służbę w szeregach armii. Tym sposobem sankcjami karnymi, zapisanymi w 209 artykułach, zagrożeni byli wszyscy, zarówno żołnierze, jak i osoby cywilne, dopuszczający się jakiegokolwiek łamania prawa państwowego oraz prawa Bożego. Równie istotne były przepisy księgi I, gdzie ujęto kwestie związane z organizacją służby duszpasterskiej i zakresem obowiązków duchownych znajdujących się w poszczególnych pułkach armii carskiej. Na uwagę zasługuje fakt, że określone w Kodeksie wojskowym Piotra I z 1716 roku założenia dotyczące organizacji armii oraz szkolenia żołnierzy, pomimo ich wielokrotnych modyfikacji, przetrwały przez całe XVIII stulecie i były wykorzystywane w regulacjach wojskowych wprowadzanych przez następców Piotra I. Znacznie dłużej, gdyż do połowy XIX wieku, obowiązywał Piotrowy wojskowy kodeks karny, czyli Artykuły wojskowe z krótkim komentarzem.
In 1716, the years-long legislative work on a single comprehensive organizational and penal legal regulation designed for the Russian army came to an end, crowned with the title The Military Code of Peter I of 1716. Tsar Peter I may have had reason to be satisfied, for his soldiers received a very clear document, divided into three books combined with one another, which very clearly regulated all issues related to the organization of service and daily soldier life in the camp or garrison. It should be noted that the Petrine regulation, like other such European legislation at the time, despite its very clear military purpose, was constructed with reference to fundamental aspects of the Christian religion, and in legal matters, in addition to soldiers, it also applied to the civilian population. Nevertheless, all soldiers, both officers and privates, were required to take an oath in God’s name, to serve the tsar faithfully and sacrificially (even sacrificing their own lives). Breaking the oath, as well as committing other offences, was punishable by the appropriate sanctions set forth in the Military articles with a brief commentary, which is the military penal code, contained in the first part of Book II of the code (in the second part of this book, namely the Brief presentation of trials or cases, the mode of trial held in a court-martial was described, where the proceedings were also held in relation to the sphere of religion). According to the lawmaker’s assumptions, soldiers should live an honest and pious life on a daily basis in accordance with the prevailing norms of the Christian religion, with oversight left to officers and Orthodox, as well as Protestant, clergy serving in the ranks of the army. Thus, criminal sanctions, enshrined in 209 articles, were imposed on all, both soldiers and civilians, committing any violation of state law and God’s law. Equally important were the provisions of Book I, where issues related to the organization of the pastoral service and the responsibilities of the clergy located in the various regiments of the tsarist army were covered. It is noteworthy that the assumptions set forth in The Military Code of Peter I of 1716 regarding the organization of the army and the training of soldiers, despite their repeated modifications, survived throughout the 18th century and were used in the military regulations introduced by Peter I’s successors. Much longer, as until the mid-19th century, Peter’s military penal code, the Military articles with a brief commentary, remained in force.
Description
Keywords
Piotr I, kodeks wojskowy, ustawodawstwo wojskowe, armia rosyjska w XVIII wieku, duchowieństwo wojskowe, religia, prawosławie, Peter I, military code, military legislation, Russian army in the 18th century, military clergy, religion, Eastern Orthodoxy
Citation
"Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne", 2024, Vol. 123, s. 141-160