Vox Patrum, 2021, Vol. 79: Księga Jubileuszowa ku czci pana Wojciecha Stawiszyńskiego
Permanent URI for this collection
Browse
Browsing Vox Patrum, 2021, Vol. 79: Księga Jubileuszowa ku czci pana Wojciecha Stawiszyńskiego by browse.metadata.rights "Attribution-NoDerivatives 4.0 International"
Now showing 1 - 20 of 31
Results Per Page
Sort Options
- ItemAfrahat, Mowa XXI: O prześladowaniu (Demonstratio XXI: De Persecutione, PSyr 1, 931-990) ܬܚܘܝܬܐ ܕܪܕܘܦܝܐ(Wydawnictwo KUL, 2021) Uciecha, AndrzejAfrahat redagował swoje Demonstrationes w czasie krwawych prześladowań Kościoła w Persji w latach 337-379 za panowania Szapura II (309–379). Wykład De Persecutione został w całości poświęcony zagadnieniu martyrologii perskich chrześcijan. W polemicznej argumentacji Afrahat odpiera ataki żydowskich przeciwników i dowodzi błędu ich wywodów: cierpienia Jezusa i trudną sytuację chrześcijan interpretowali oni jako dowód na kłamstwo chrystianizmu i Jego założyciela. Centralnym komponentem wykładu jest bogato udokumentowana sekcja skonstruowana na bazie wyselekcjonowanych biblijnych bohaterów, którzy byli prześladowani: Józef Egipski, Mojżesz, Jozue, Jefte, Dawid, Eliasz, Elizeusz, Ezechiasz, Jozjasz, Daniel, Chananiasz i Mardocheusz. Wszyscy oni są typami i zapowiadają Jezusa, który był prześladowany. Tworzą oni osobowe modele aplikowanej w doczesności Bożej sprawiedliwości; są wzorem ludzi sprawiedliwych, czyli tych, którzy wiernie zachowywali prawo Boże, i których to Bóg nie opuścił.
- ItemArrianae sectae subiecți? Czy wszyscy? Kilka uwag o okolicznościach chrztu Burgundów(Wydawnictwo KUL, 2021) Wilczyński, MarekNajwcześniejsze świadectwa źródłowe o przyjęciu chrztu przez Burgundów zaprzeczają twierdzeniu Grzegorza z Tours o oddaniu całego plemienia Burgundów herezji ariańskiej. Informacje Orozjusza i Sokratesa Scholastyka o wczesnym przyjęciu przez przynajmniej część plemienia Burgundów chrztu katolickiego były i są krytykowane przez część historyków. Mimo to nie można odrzucić wiarygodności zawartych z nich informacji, przynajmniej w zakresie stwierdzenia prawdziwości samego chrztu. Późniejsza różnorodność wyznaniowa dworów Burgundów oraz przykłady z historii innych państw germańskich V wieku wykazują, że zakładana na ogół jednolitość etniczna i wyznaniowa grup plemiennych nie zawsze istniała, a w społecznościach plemiennych funkcjonować mogły też różne heterogeniczne grupy. Założenie to powinno być podstawą nowoczesnych badań nad okresem transformacji 4 - 6 wieku.
- ItemBibliografia prac Wojciecha Stawiszyńskiego(Wydawnictwo KUL, 2021) Wysocki, MarcinBibliografia prac Wojciecha Stawiszyńskiego
- ItemCuda św. Menasa (wg rękopisu IFAO copte inv. 315-322)(Wydawnictwo KUL, 2021) Piwowarczyk, PrzemysławPierwsze kolekcje cudów św. Menasa zostały zebrane przez kler sanktuarium świętego w Abu Mina. Dysponujemy bardzo różnorodnym zbiorami zachowanymi w kilku językach, jednak to zbiory koptyjskie najwierniej przekazują pierwotną zawartość cudów wraz z ich kontekstem historycznym. Istnieją trzy koptyjskie rękopisy cudów, z nich zaś rękopis IFAO, choć nie jest kompletny, zawiera tekst nieuszkodzony. Zamieszczone w nim cuda ukazują interwencje świętego na rzecz bardzo zróżnicowanych petentów, które łączy nacisk położony na dobroczynność względem sanktuarium.
- ItemDe vita et studiis viri septuagenarii Adalberti Stawiszyński commentatio cum versibus elegiacis in honorem eius adnexis(Wydawnictwo KUL, 2021) Gacia, TadeuszThe article, written in Latin, contains a biography of Wojciech Stawiszyński, a prominent underground activist during the Solidarity period, and a presentation of the publishing and scientific achievements of the creator of patristic bibliographies, indexes and reviews. The evaluation content is present in the acquis briefs. The study takes the form of a laudation on the occasion of the 70th birthday of the jubilarian. The study ends with a 22-line Latin poem in elegiac meter, written by the author in honor of the jubilarian, dedicated to him.
- ItemFilon z Aleksandrii, O Cherubinach (1-39)(Wydawnictwo KUL, 2021) Bednarek, TomaszNiniejszy artykuł stanowi przekład rozdziałów 1-39 dzieła Filona z Aleksandrii, „De Cherubim”. „De Cherubim” jest jednym z dzieł wchodzących w skład tzw. Komentarza alegorycznego. Rozdziały 1-39 zawierają alegoryczną interpretację Rdz 3,24. Przekład opatrzony jest wstępem, wyjaśniającym sposób komentowania Starego Testamentu przez Filona, a także przypisami.
- ItemGog – eschatologiczny i realny wróg z Północy w literaturze patrystycznej i średniowiecznej(Wydawnictwo KUL, 2021) Kochanek, PiotrCelem tego artykułu jest przedstawienie rozumienia trzech pojęć: Gog (Ez 38-39), Magog (Rdz 10, 2) oraz Gog i Magog (Ap. 20, 7-10). Chodzi tutaj zarówno o ich aspekt eschatologiczny i historyczny, jak również o ich etymologię. Analizując pisma wielu autorów chrześcijańskich, można stwierdzić, że Gog z Księgi Ezechiela był przedstawiany zwykle jako eschatologiczny wróg z Północy. Z kolei Magog syn Jafeta z Księgi Rodzaju był uważany za protoplastę Scytów. Natomiast Gog i Magog z Apokalipsy św. Jana to synonim szatana – eschatologicznego wroga wyznawców Chrystusa. Praktycznie tylko Ambroży z Mediolanu utożsamił Goga Ezechiela z konkretnych ludem, a mianowicie z Gotami, odwołując się do współczesnej mu sytuacji geopolitycznej cesarstwa po bitwie pod Adrianopolem. Jednak interpretację tę przejęło niewielu autorów łacińskich i greckich. Większość pisarzy kościelnych opowiedziała się po stronie Hieronima i Augustyna – krytyków historycznej interpretacji tekstu Ezechiela. Z kolei identyfikacja Magoga z Księgi Rodzaju ze Scytami, znana przynajmniej od czasów Józefa Flawiusza, spotkała się niemal z powszechną akceptacją. Różnica między autorami greckimi a łacińskimi polega tutaj na tym, że ci pierwsi powtarzali wiernie tę identyfikację, a tym samym przekazywali potomnym archaizujący obraz Północy. W konsekwencji Scytami nazywali oni nie tylko Gotów, czy Hunów, lecz także Awarów, Pieczyngów, Węgrów i Mongołów. Niektórzy pisarze łacińscy starali się ten obraz aktualizować. Generalnie jednak wszystkie ludy przybywające z północnego wschodu nosiły piętno biblijnego wroga z Północy, ponieważ to właśnie Biblia była dla ówczesnych autorów kościelnych autorytetem również w zakresie geografii i etnografii.
- ItemGłówne powody wprowadzania obostrzeń w zawieraniu małżeństw mieszanych u wybranych autorów starożytnych i w kościelnych Kanonach Synodalnych(Wydawnictwo KUL, 2021) Strękowski, StanisławMałżeństwo i rodzina jako instytucje należą do porządku naturalnego w każdej kulturze, albowiem stanowiły podstawę funkcjonowania społeczeństwa w wielu najistotniejszych wymiarach jego funkcjonowania. Należy zaznaczyć, że w starożytnym świecie przenikało się wiele kultur i środowisk dzięki ogromnym obszarom pozostających pod władaniem Imperatorów i instytucji im podległych. Przemieszczanie się osób wolnych oraz kontakt z odmiennymi obyczajowo i wyznaniowo osobami nie napotykał trudności. Zrodził się więc problem zachowania tożsamości religijnej, społecznej i ekonomicznej. Różne motywy powodowały wprowadzenie obostrzeń z zawieraniu małżeństwa mieszanych. Można je podzielić zasadniczo na kilka grup: w sposób szczególny z dezaprobatą środowiska spotykała się zagrożenia związane z wyznawaną wiarą, co można zauważyć w tradycji judaistycznej oraz chrześcijańskiej, w starożytnej Grecji i Rzymie natomiast zauważalne są obostrzenia związane ze statusem społecznym i ekonomicznym. W chrześcijaństwie szczególną rolę odgrywała troska o czystość życia moralnego ochrzczonych, a w pierwszych wiekach w sposób szczególny promowana było w różnych środowiskach koncepcja jednego i jedynego małżeństwa, dlatego osoby, które zawarły ponowny związek nie mogły wypełniać obowiązków duchownych.
- ItemHabent sua fata libelli. Losy dzieła "De cardinalibus operibus Christi"(Wydawnictwo KUL, 2021) Dziuba, AgnieszkaArtykuł stanowi próbę rekonstrukcji losów dzieła De cardinalibus operibus Christi, popularnego w szesnastowiecznej dyskusji polemicznej z reformacją. Początkowo, przez kilka dziesięcioleci uznawano je za dzieło św. Cypriana, biskupa Kartaginy, i pod imieniem tego autora funkcjonowało w polskich dialogach Marcina Kromera. Także wybitni humaniści tego stulecia, jak Paweł Manucjusz, zaliczyli De cardinalibus operibus do prac biskupa z Kartaginy. Dopiero Jakub Pameliusz i Robert Bellarmin poddali w wątpliwość jego autorstwo. Nazwisko autentycznego twórcy 12 mów o najważniejszych wydarzeniach z dziejów Chrystusa ustalili niezależnie od siebie Philippus Labbe i John Owen, którzy dotarli do manuskryptu z biblioteki All Souls College w Oksfordzie, zawierającego w adresie zarówno właściwego adresata dzieła, jak i jego autora. Koleje recepcji De cardinalibus operibus Christi pokazują ciekawe losy książek, odsłaniają warsztat dawnego badacza, a także mogą zainspirować do dalszych studiów w tym zakresie, gdyż wiele jeszcze dawnych tekstów nie ma ustalonych autorów, jak chociażby te z pism, dawniej przypisywanych św. Cyprianowi, a dzisiaj uznanych za nieautentyczne.
- Item[Hermes Trismegistos], O tym, że żaden z bytów nie ginie, lecz w błędzie są ci, którzy mówią, że przemiany są „zniszczeniem” i „śmiercią” (Corpus Hermeticum VIII)(Wydawnictwo KUL, 2021) Sowińska, Agata EwaArtykuł zawiera przekład na język polski ósmego dialogu ze zbioru Corpus Hermeticum. Translacja opatrzona jest wstępem i komentarzem zawierającym również łacińską wersję tekstu pochodzącą z piętnastego wieku. Treść Corpus Hermeticum VIII nawiązuje do kwestii pojmowania śmierci. Tekst zawiera w sobie komponenty zarówno proweniencji platońskiej, jak i stoickiej, wskazując jednocześnie, że żaden byt nie podlega anihilacji.
- ItemInterpretacja Przemienienia Jezusa w epoce patrystycznej. Część 1: Okres przednicejski(Wydawnictwo KUL, 2021) Mejzner, MirosławCelem artykułu jest analiza rozważań o Przemienieniu Jezusa w okresie przednicejskim. Przedmiotem badań są nie tylko elementy treściowe ewangelicznych perykop u wybranych autorów (teksty gnostyckie i apokryficzne, Ireneusz, Klemens Aleksandryjski, Orygenes, Metody z Olimpu), ale również wykazanie ścisłego związku pomiędzy problemami teologicznymi poszczególnych środowisk a sposobami interpretacji tekstu biblijnego. Do najważniejszych kwestii teologicznych wyprowadzanych z egzegezy perykop ewangelicznych w kontekście polemiki z gnostycyzmem zaliczyć należy: jedność Starego i Nowego Testamentu, zmartwychwstanie ciała, niezmienność natury Chrystusa.
- ItemKoncepcja jałmużny w "Quaestiones et responsiones" Anastazego Synaity(Wydawnictwo KUL, 2021) Drzyżdżyk, Szymon; Gilski, MarekArtykuł prezentuje zawartą w Quaestiones et responsiones myśl Anastazego Synaity odnoszącą się do jałmużny. Składa się z trzech części, które dotyczą: przyjmowania jałmużny, jej wielkości i częstotliwości, a także jej dawcy. Mnich z Góry Synaj szczególnie podkreśla konieczność zachowania ostrożności w przyjmowaniu jałmużny, ponieważ wiążą się z tym poważne zobowiązania. Przyjmujący jałmużnę ma się troszczyć o zbawienie dawcy, co oznacza zaniedbanie troski o pokonanie własnych grzechów. W ten sposób zbawienie innych jest w jakiś sposób przeciwstawione trosce o własne zbawienie. Jest to jeden z najbardziej zaskakujących poglądów Anastazego. Jego nowatorstwo w prezentowaniu jałmużny polega na przedstawieniu jej w kontekście wiary i niewiary, życia i śmierci, dawcy i biorcy, instytucji i jednostki.
- ItemKontakty mnichów ze światem pozaklasztornym wedle Wczesnych Reguł Monastycznych z Galii(Wydawnictwo KUL, 2021) Bekus, Ewelina; Majewski, ŁukaszTematem artykułu są kontakty mnichów ze światem pozaklasztornym według Wczesnych Reguł Monastycznych z Galii. W swojej pracy odnosimy się zatem do Reguły Czterech Ojców, Drugiej Reguły Ojców, Reguły św. Makarego, Reguły Wschodniej i Trzeciej Reguły Ojców. Reguły te zawierają zasady, które określają organizację życia zakonnego, w tym również sprawy związane z kontaktami ze światem poza jego murami. Analizujemy zatem kwestie dotyczące przyjmowania nowych mnichów do wspólnoty, kontaktów z pielgrzymami, przyjmowania gości ze stanu duchownego, przenoszenia się braci pomiędzy klasztorami, wyjść mnichów poza mury klasztoru czy kontaktów z kobietami. Według Wczesnych Reguł Monastycznych z Galii takie kontakty mogły być niebezpieczne dla duchowości braci, a także mogły przeszkadzać w osiągnięciu przez nich nadrzędnych celów – służeniu Bogu i dążeniu do zbawienia.
- ItemKształtowanie się idei ubóstwa dobrowolnego w Kościele patrystycznym: kluczowe kwestie(Wydawnictwo KUL, 2021) Kasprzak, Dariusz AntoniAnaliza tekstów patrystycznych pozwala wyciągnąć wniosek, iż dla Ojców Kościoła rozważających zagadnienia ubóstwa najważniejsze było przekonanie, że jedynie Bóg jest panem wszystkiego i wszystkich. Wynikają z tego dwie zasadnicze konsekwencje teologiczne. Po pierwsze – przynależność do Królestwa Bożego nie jest równoznaczna z posiadaniem bogactw na ziemi. Z czasem coraz częściej podkreśla się w teologii chrześcijańskiej właściwe użytkowanie dóbr. Po drugie – jeśli Bóg jest absolutnym właścicielem materii, to dla chrześcijan będących braćmi w Chrystusie właściwa jest jedynie wspólnota dóbr. Od powstania pierwszych wspólnot cenobickich w Kościele, tj. od IV wieku propaguje się formę ascetycznego wyrzeczenia się prawa do posiadania własności prywatnej. Od VI wieku naczelną cnotą cenobityzmu stało się posłuszeństwo, któremu zostało podporządkowane dobrowolne ubóstwo.
- ItemObmowa, osądzanie, narzekanie czy milczenie? Rozważania Ojców Pustyni(Wydawnictwo KUL, 2021) Łeńska-Bąk, Katarzyna Ewa; Dąsal, MateuszPod koniec III wieku rozpoczyna się ruch monastyczny zainicjowany przez św. Antoniego, Powstała w ten sposób nowa forma ascezy charakteryzująca się zerwaniem ze światem, społeczeństwem: anachoreza, czyli pustelnictwo. Odtąd życie pustelników ma być pełne wyrzeczeń, na które składają się post, wstrzemięźliwość seksualna, modlitwa i praca, ale też milczenie. Wierzono bowiem, że tylko w ciszy brat otrzyma szansę na spotkanie Boga, usłyszenia Jego Słowa i tym samym wkroczy w Jego tajemnicę, a potem będzie mógł innych do tej tajemnicy doprowadzić, dzięki potędze swej miłości i pokory. Milczenie, zachowanie ciszy, powstrzymywanie się przed uwolnieniem słów były niezwykle ważnymi i częstymi tematami podejmowanymi przez Ojców Pustyni w ich apoftegmatach. Celem niniejszych rozważań jest zwrócenie uwagi na pewien rodzaj napięcia między milczeniem a mową, a właściwie konkretnymi przypadkami wypowiadanych słów, przez Ojców Pustyni nazywanych „złym słowem”, którego należało się wystrzegać nade wszystko, a za które każdorazowo uznawano m.in. obmowę, osądzanie i narzekanie. Zostaną wskazane różne rozumienia zachowania milczenia w kontekście powstrzymania się od ww. nadużyć oraz w celu zbudowania duchowego młodszego pokolenia mnichów.
- ItemOd prostoty do szaleństwa dla Chrystusa. Spojrzenie na jeden z nurtów wczesnego monastycyzmu(Wydawnictwo KUL, 2021) Paczkowski, MieczysławWśród chrześcijańskich ascetów nie brakowało takich, którzy uchodzili za prostych, nieuczonych, a przede wszystkim „głupich dla Boga”. W ten sposób wyłonił się nurt „szalonych dla Chrystusa” (saloi), zakorzeniony w nauce apostoła Pawła (l Kor 3,18; 4,10). Ten rodzaj ascezy był szczególnie rozpowszechniony w starożytnej Syrii, Egipcie i Bizancjum. „Święty głupiec” prowadził odmienny styl życia, jawiąc się jako ktoś niespełna rozumu, by narazić się na drwiny i lekceważenie bliźnich. Jednak oburzające i prowokacyjne zachowania maskowały głęboką świętość. Formy tej radykalnej formy ascetyzmu były różne: ekscentryczne zachowanie, narzucanie sobie ubóstwa, nieskrępowana prostota, wyobcowanie i prowokowanie publicznego upokorzenia. „Święty głupiec” – salos przyjmował taką postawę, aby skuteczniej głosić Ewangelię i o niej świadczyć.
- ItemOn Frankincense-scented Soaps, Peelings and Cleansers or on Cosmetics and Commotics in Antiquity and Early Byzantium(Wydawnictwo KUL, 2021) Kokoszko, Maciej; Rzeźnicka, ZofiaCosmetology (τέχνη κοσμητική), i.e. a resource of means aimed at maintaining natural beauty of a human, was not frowned upon by the pagans nor by the Christians. What they disapproved of was commotic (κομμωτικὴ τέχνη), defined (by Galen, Clement of Alexandria, Gregory of Nyssa and Theodoret of Cyrus ) as an art of changing the outward appearance to the detriment of nature and one’s health. The present study has been designed to discuss select information, extant in Book VIII of Iatricorum libri by Aëtius of Amida, on what preparations were at disposal of the people of the Mediterranean who cared for their physical cleanliness (as well as health), regardless of their religious proclivities. It is focused on a number of prescriptions for face and body cleansers, though the analysed inventory has been limited to the ones including frankincense. The research material has turned out to be ample enough to draw conclusions on the ingredients used in such agents, their effectiveness, the form of the preparations, their application mode as well as on the addressees of the recipes. It has been also suggested that the formulas were compiled from the body of medical knowledge, akin to what was collected by Titus Statilius Crito in his work On cosmetics.
- ItemPastoralne wskazania Anastazego Synaity na podstawie wygłoszonej homilii "Oratio de Sacra Synaxi"(Wydawnictwo KUL, 2021) Piasecki, DariuszArtykuł prezentuje spostrzeżenia Anastazego Synaickiego, dotyczące obecności i zachowania wiernych, jemu współczesnych podczas nabożeństw. Niegodne zachowanie w miejscu świętym skłaniają mnicha do pogłębionej refleksji nad stanem ducha i wzajemnych relacji wierzących w Chrystusa. Ukazując niemoralne postawy, rozluźnienie obyczajów oraz brak pogłębionej wiedzy religijnej Synaita, odwołując się do Biblii i przykładów z życia wziętych, stara się uleczyć duchową chorobę swoich wiernych. Homilia posiada charakter upominający, moralno – dydaktyczny oraz hortatywny.
- ItemPatrystyczne podstawy personalistyczno-znakowej koncepcji cudu Mariana Ruseckiego(Wydawnictwo KUL, 2021) Mastej, JacentyCelem studium jest ukazanie patrystycznych podstaw personalistyczno-znakowej koncepcji cudu ks. profesora Mariana Ruseckiego (1942-2012), najwybitniejszego znawcy tej problematyki w Polsce na przełomie XX i XXI wieku. Teolog z Lublina budowanie holistycznej teologii cudu rozpoczął od wnikliwej analizy źródeł biblijnych oraz patrystycznych. W artykule przedstawiono syntezę trzech głównych kwestie patrystycznych podejmowanych przez Ruseckiego, a mianowicie: funkcji cudu w apologii wczesnego Kościoła, koncepcji cudu św. Augustyna oraz pedagogicznych funkcji cudu wskazanych przez św. Grzegorza I Wielkiego. Natomiast w ostatnim punkcje zaprezentowano główne elementy personalistyczno-znakowej koncepcji cudu profesora z Lublina: personalistyczne rozumienie cudu, znakowe jego ujmowanie oraz wyeksponowanie obok funkcji motywacyjnej, także funkcji objawieniowej, chrystologicznej, zbawczej, eklezjotwórczej i pisteologicznej. Przeprowadzone badania pozwalają stwierdzić, że Rusecki profesjonalnie rozwija oraz pogłębia teologiczną refleksję nad problematyką cudu, którą na bazie biblijnej zapoczątkowali pisarze pierwszych wieków chrześcijaństwa. Ze szczególną estymą korzysta on z twórczości św. Augustyna.
- ItemPerswazyjne, komunikacyjne i rekreacyjne elementy traktatu Izydora z Sewilli "De ortu et obitu Patrum"(Wydawnictwo KUL, 2021) Krynicka, TatianaTworząc "De ortu et obitu Patrum", Izydor nawiązuje do tradycji hagiograficznej, przejmując zarówno wypracowane przez nią wzorce kompozycyjne, jak i też cele. Ułożone przez niego żywoty wybitnych biblijnych postaci w pierwszej kolejności służą zbudowaniu czytelnika. Funkcje perswazyjna, komunikacyjna i rekreacyjna wraz ze służebną wobec nich funkcją poetycką są z różnym natężeniem realizowane w różnych częściach relacji, prowadząc – zgodnie z konwencją przyjętą w hagiografii – ku realizacji dzieła zbawienia w życiu czytelnika. Odstępując od wymogów gatunku, Izydor przekazuje również informacje nieprzydatne do charakteryzacji prezentowanych postaci. Ich obecność w tekście świadczy o jego ciekawości świata, uniwersalistycznym spojrzeniu na dzieje oraz zmyśle natury, stanowi też o dodatkowej atrakcyjności utworu dla czytelnika.