Vox Patrum, 2021, Vol. 77: Bizantyńska teologia polityczna

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/2831

Browse

Browsing Vox Patrum, 2021, Vol. 77: Bizantyńska teologia polityczna by browse.metadata.rights "Attribution-NoDerivatives 4.0 International"

Now showing 1 - 14 of 14
  • Item
    Afrahat, Mowa XX: O trosce o biednych (Demonstratio XX: De sustentatione egenorum, PSyr 1, 893-930)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Uciecha, Andrzej
    Mowa O pomocy biednym jest dwudziestym wykładem w całej kolekcji Demonstrationes Afrahata. Mędrzec perski kontynuuje i dyskretnie rozwija polemikę z nauczaniem judaizmu i rabinów babilońskiej diaspory. Właściwe odczytanie przesłania zawartego w De sustentatione egenorum wymaga znajomości kontekstu społeczno-religijnego w jakim rozwijało się życie Kościoła w Persji w połowie IV wieku. Wykład może świadczyć o trudnej sytuacji chrześcijan babilońskich, którzy w czasie prześladowań Szapura II, nie rozumiejąc istotnych różnic między chrześcijaństwem a judaizmem, prawdopodobnie odwiedzali synagogi i korzystali z dobroczynności Żydów. Jak nauczyciel swoich uczniów Mędrzec Perski stara się zachęcić słuchaczy do podjęcia dzieła caritas christiana i umocnić tych chrześcijan, którzy już wspierają ubogich.
  • Item
    Anonim, Hermetica Oxoniensia I-V (Codex Clarkianus 11 Oxoniensis, ff. 81r-82r)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Sowińska, Agata Ewa
    Studium prezentuje polski przekład ze wstępem i komentarzem pięciu greckich wyimków hermetycznych, tzw. Hermetica Oxoniensia, znajdujących się w Codex Clarkianus 11 Oxoniensis (ff. 81r-82r).
  • Item
    Bibliografia Paulina z Noli
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Wysocki, Marcin
  • Item
    Bizantyńscy intelektualiści o wojnie i pokoju (Mikołaj Mistyk i Teodor Dafnopates)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Leszka, Mirosław J.
    Listy Mikołaja Mistyka i Teodora Dafnopatesa/Romana Lekapena do Symeona, władcy bułgarskiego obracają się wokół spraw wojny i pokoju. Stosunek do wojny, który można w nich odnaleźć, jest jednak schematyczny. Wojna jest złem i wiąże się z przelewem krwi, okrucieństwami i grabieżą. Szczególnego znaczenia w tym niezbyt wyraźnym szkicu nabierają odwołania do cierpień, które dotykają mnichów i mniszki. Ten wątek, jak się wydaje, był eksploatowany ze względu na monastyczny etap w życiu bułgarskiego władcy. Odwołując się do osobistych sentymentów Symeona, chciano wstrząsnąć nim i w końcu przekonać do zawarcia pokoju. Dla Mikołaja Mistyka i Teodora Dafnopatesa/Romana Lekapena pokój jest dobrem najwyższym i w celu jego zachowania można iść na znaczne ustępstwa. Istnieje jednak granica, której przekraczać nie należy. Tą granicą w przypadku Mikołaja Mistyka jest zachowanie suwerenności. Teodor Dafnopates wskazuje, że tę granicę trzeba postawić w innym miejscu. Musi nią być zachowanie integralności terytorialnej państwa Romajów.
  • Item
    Cesarska epifania. Ernst H. Kantorowicz jako badacz bizantyńskiej teologii politycznej
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Pawlik, Robert
    Kantorowicz nie jest znany jako badacz bizantyńskiego Wschodu. Faktem jest jednak, że przez większą część swej naukowej kariery intensywnie zajmował się Bizancjum. Od 1940 r., czyli od początku swej pracy na Uniwersytecie w Berkeley, regularnie brał udział w konferencjach bizantynologicznych; od roku 1950 tych organizowanych przez ośrodek Dumbarton Oaks. W ostatnich latach życia przygotowywał do druku książkę zbierającą swe dokonania na tym polu. Ich wspólnym mianownikiem miała być teologia polityczna w cesarstwie bizantyńskim. Książkę tę postrzegał jako kontynuację „Dwóch ciał króla”, które stanowiły zwieńczenie jego badań nad teologią polityczną w świecie zachodnim. Śmierć uniemożliwiła dokończenie tego projektu, jednak niepublikowane wykłady konferencyjne oraz studia ogłoszone na łamach „Dubarton Oaks Papers” pozwalają wyrobić sobie pojęcie na temat Kantorowiczowskiego ujęcia teologii politycznej w Bizancjum. W artykule podejmuję próbę wstępnej rekonstrukcji wkładu Kantorowicza w rozumienie teologii politycznej, czy raczej politycznej chrystologii, w Cesarstwie Bizantyńskim.
  • Item
  • Item
    Izaak I Komnen (1007-1060). Wódz, buntownik, cesarz - w poszukiwaniu jego doktryny wojennej?
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Böhm, Marcin
    Izaak Komnen (1007–1060) był pierwszym przedstawicielem swojej rodziny, który zasiadł na tronie cesarskim w Konstantynopolu. Ten wychowany przez cesarza Bazylego II (976–1025) człowiek, podczas niezwykle krótkiego panowania, próbował naprawić błędy swoich poprzedników, którzy pod koniec dynastii macedońskiej osłabili kraj Rzymian pod względem militarnym. Nie byłoby to możliwe bez edukacji wojskowej, rozszerzonej poprzez doświadczenie empiryczne, które Izaak nabył podczas lat służby na różnych poziomach armii cesarstwa. Czy jest zatem możliwe nakreślenie doktryny wojennej, która kierowała tym człowiekiem na różnych etapach jego służby wojskowej, a której końcem była imperialna purpura? Monety i pieczęcie pozostałe po panowaniu tego basileusa są wyraźnym dowodem na próbę odbudowy prestiżu bizantyńskiej broni i majestatu władzy cesarskiej. Izaak odniósł się w nich do pamięci swojego wielkiego poprzednika i wychowawcy Bazylego II, który w stylu podobnym do wykorzystanego przez Komnena na monetach, jest przedstawiony w stworzonym dla niego menologium. Odzwierciedla to również doktrynę wojenną, której był wierny Izaak Komnen przez całe swoje dorosłe życie. Nie był w żaden sposób twórcą nowego punktu widzenia na bizantyńską armię tamtego okresu, ale raczej kontynuował dzieło Bazylego II, Jana Tzimiskesa i Nicefora II Fokasa. Było to trudne zadanie wobec geopolitycznej pozycji Bizancjum na początku drugiej połowy XI wieku, zwłaszcza z powodu parcia różnego rodzaju koczowników na granice imperium w Europie oraz Azji. Niestety Izaak nie miał dość czasu, aby się wywiązać z założonego sobie zadania.
  • Item
  • Item
    Kitab Futuh el-Sham (Pseudo-) Muhammada ibn Umar al-Waqidi’ego jako źródło do studium bitwy nad rzeką Jarmuk (636)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Matvieiev, Andrii
    Artykuł przedstawia przebieg bitwy nad rzeką Jarmuk, do której doszło 20 sierpnia 636 roku pomiędzy wojskami bizantyńskimi pod dowództwem Vahana i siłami kalifatu, którymi dowodził Khalіd іbn al-Walid. Podstawę źródłową niniejszych analiz stanowi kitab, którego autorem jest (Pseudo-) al-Waqidi. Nie chodzi o analizę czysto wojskowego aspektu tego starcia, lecz o jego interpretację w tradycji islamskiej na początku IX w. Jednym z nosicieli tej tradycji jest właśnie (Pseudo-) al-Waqidi. Starcie nad Jarmuk było nie tylko klęską militarną Cesarstwa Bizantyńskiego, lecz przegraną, która przesądziła o dalszych losach Syrii i Palestyny. Przeszły one bowiem pod panowanie kalifatu i już nigdy nie powróciły do cesarstwa. (Pseudo-) al-Waqidi interpretując to wydarzenie, podkreśla, że był to przełom w tworzeniu nowego porządku w tej części świata. Co więcej, ów nowy ład powstał dzięki męstwu muzułmańskich wojowników i ich żon. Podkreślenie roli kobiet w tym zwycięstwie jest szczególnie godne uwagi, ponieważ w islamie nie eksponuje się zwykle ich znaczenia. (Pseudo-) al-Waqidi podkreśla również, że w bitwie nad Jarmuk Bóg chrześcijan nie wsparł skutecznie swych wyznawców. Uczynił to natomiast Allah, czego efektem była klęska wojsk cesarskich. Walka nad Jarmuk toczyła się więc zdaniem (Pseudo-) al-Waqidi’ego na dwóch płaszczyznach: ludzkiej i nadprzyrodzonej. Wyznawcy Allaha odnieśli w niej zwycięstwo, które było nie tylko zwycięstwem nad chrześcijanami, lecz także nad ich wiarą. W tym sensie analizowane tutaj dzieło jest ważnym świadkiem powstania imperialnej tradycji muzułmańskiej, która łączy w sobie interpretację historyczną i religijną.
  • Item
    Metropolici Dyrrachion wobec naturalnych katastrof i kryzysu Bizancjum w XIII w.
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Dudek, Jarosław
    W XIII w. biskupi Dyrrachion (Dyrrachion) stanęli wobec wielu problemów politycznych i religijnych. Musieli również stawić czoło spowodowanej siłami natury katastrofy (trzęsienie ziemi i tsunami), jaka dotknęła miasto w 1271 r., potem porzucone przez biskupa Niketasa (Niketas) i zdobyte przez łacinników. Historyk Jerzy Pachymeres (Georgios Pachymeres) opisał przebieg kataklizmu i jego następstwa uwzględniając krytykę polityki kościelnej cesarza Michała VIII Paleologa (Michael VIII Paleologos). Z kolei dla św. Serapiona (Serapion) z dalekiej Rusi los mieszkańców Dyrrachion, podobnie jak pogranicznego Przemyśla był konsekwencją moralnego upadku wywołanego bliskimi kontaktami z łacinnikami. Mimo opinii o wpływie katolików w Dyrrachion poparcie cesarza z Konstantynopola zapewniało ochronę prawosławnej organizacji kościelnej w tej części zachodnich Bałkanów.
  • Item
    Ody Salomona 29, 36, 40, 41
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Jutkiewicz, Piotr
    Artykuł podaje przekład na język polski z języka syryjskiego czterech Ód Salomona (29, 36, 40, 41) do tej pory nigdy niepublikowanych po polsku. Przekład jest poprzedzony krótkim wstępem oraz zaopatrzony w podstawowy komentarz językowo-teologiczny.
  • Item
  • Item
  • Item