Browsing by Author "Roskal, Zenon E."

Now showing 1 - 1 of 1
  • Item
    Planetoidy w świetle współczesnych koncepcji filozoficznych. Studia z epistemologii historycznej
    (Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2020) Roskal, Zenon E.
    Planetoidy to jeden z głównych celów badawczych astronomii planetarnej, ale zarazem terra incognita w filozofii. Poznaniu naukowemu tych obiektów praktycznie nie towarzyszy refleksja filozoficzna. Tymczasem jest wiele problemów, które z powodzeniem mogłyby być eksplorowane nie tylko przez filozofię nauki czy metodologię poznania naukowego, ale także przez filozofię języka czy ontologię przyrodniczą. W niniejszej pracy, z pespektywy poznawczej epistemologii historycznej, podejmowane są takie zadania jak precyzacja pojęcia śmiałej hipotezy, egzemplifikowanie dystynkcji pojęciowej pomiędzy atrybutywnym i referencyjnym użyciem deskrypcji określonych, czy poszukiwanie adekwatnego ujęcia klasycznej problematyki indywiduów na gruncie praktyki badawczej astronomii planetarnej. Głównym problemem analizowanym w niniejszej pracy jest zagadnienie synchronicznej i diachronicznej identyczności planetoid. Nadrzędnym celem było jednak ukazanie (potencjalnej) roli filozofii w lepszym (rozumiejącym) uchwyceniu historycznego i współczesnego poznania naukowego, ale także w dostarczaniu nauce narzędzi służących do precyzacji stosowanego w nauce aparatu konceptualnego. W pierwszym rozdziale pracy popperowskie pojęcie śmiałej hipotezy jest analizowane w kontekście akceptacji w astronomii drugiej połowy XX wieku hipotezy istnienia księżyca planetoidy (532) Herculina. Chociaż teza o istnieniu tego obiektu została ostatecznie odrzucona, to jednak hipoteza o istnieniu księżyców planetoid została zaakceptowana. Sądzę, że do wprowadzonych przez Poppera warunków 1) bogatej treści empirycznej i 2) względnego sukcesu empirycznego, które miały charakteryzować śmiałą hipotezę należy dodać trzeci warunek minimalizowania błędu drugiego rodzaju (w ujęciu zaproponowanym przez Neymana i Pearsona). W drugim rozdziale pracy planetoidy były analizowane jako indywidua czasoprzestrzenne. W nawiązaniu do klasycznych prac Strawsona, ale także do nowszej tradycji rozwijanej w ramach współczesnej filozofii analitycznej została udzielona odpowiedź na pytanie, czy nazwy własne planetoid można interpretować jako derywaty deskrypcji, czy jako tzw. sztywne desygnatory? W trzecim rozdziale został ukazany historyczno-filozoficzny kontekst wypracowanego jeszcze w ramach XVII-wiecznej astronomii kryterium identyczności genetycznej dla komet. Kryterium to polega na wykorzystaniu parametrów keplerowskich orbity komety jako czynników identyfikujących dany obiekt. Sześć parametrów określanych symbolicznie jako: T, e, i , q, ω, Ω można zinterpretować jako elementy konstytuujące identyczność genetyczną planetoid.