Browsing by Author "Nadbrzeżny, Antoni"

Now showing 1 - 5 of 5
  • Item
    Anxiety and Salvation. A Soteriological Miniature
    (Wydawnictwo KUL, 2022) Nadbrzeżny, Antoni
    Inspired both by the phenomenological thought of Karol Tarnowski and Józef Tischner and the personalist theology of Czeslaw Bartnik, the article fits into contextual soteriology which deliberately uses the method of correlation. The aim of this article is to present the Christian meaning of salvation in the context of one of the most moving existential experiences, that is the experience of anxiety (Angst). The indelible phenomenon of anxiety raises important soteriological questions: Who or what can bring the fullness of salvation to men and women? In what circumstances is the experience of salvation possible to the human being who is called an “anxious existence”? The first part of the article shows the essential difference between anxiety and fear (in contrast to fear, the matter of anxiety is real but indeterminate). The second part presents an ambivalent character of anxiety (anxiety can lead to despair or to salvation) and human attempts to overcome anxiety through falling into an inauthentic existence (a utopia of “salvation by fashion”). The third part characterizes an “eschatological conscience” (a conscience filled with anxiety of tragic finality) and its antithesis in the form of a “soteriological conscience” (a conscience which is open to the possibility of salvation coming from God). The last part of the article argues that the phenomenon of authentic interpersonal encounter is a necessary condition to experience the salvation coming from God in Christ.
  • Item
    Diakonia i charyzmat. Fenomen macierzyństwa Maryi w ujęciu Edwarda Schillebeeckxa i Czesława Bartnika
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Nadbrzeżny, Antoni
    Celem niniejszego artykułu jest porównanie poglądów Edwarda Schillebeeckxa (1914 -2009) i Czesława Bartnika (1929-2020) na istotę Bożego macierzyństwa Maryi. Obaj są wybitnymi i oryginalnymi teologami europejskimi. Flamandzki dominikanin reprezentuje bardziej „oddolną” mariologię typu fenomenologicznego i egzystencjalistycznego. Z kolei polski profesor znany jest jako zwolennik mariologii personalistycznej. W artykule zastosowano metodę teologii porównawczej. Przeprowadzone badania pokazują, że Schillebeeckx i Bartnik zaproponowali różne interpretacje mariologiczne. Według Schillebeeckxa macierzyństwo Maryi ma charakter sakramentalny, epifaniczny i diakoniczny. Bartnik uważa, że jest ono przede wszystkim personalistyczne, relacyjne i charyzmatyczne. Pomimo wyraźnych różnic, obie koncepcje można uznać za w dużej mierze komplementarne. W ostatniej części autor proponuje własną koncepcję, którą nazywa aksjologiczno-symboliczną. Ukazuje on macierzyństwo Maryi jako wydarzenie-symbol, które należy właściwie odczytywać w świetle współczesnych znaków czasu. The purpose of this article is to compare the views of Edward Schillebeeckx (1914-2009) and Czesław Bartnik (1929-2020) on the essence of Mary’s divine motherhood. Both are prominent and original European theologians. The Flemish Dominican represents a more ‘bottom-up’ Mariology of the phenomenological and existentialist approaches. The Polish professor, on the other hand, is known as a proponent of personalistic Mariology. The article uses a comparative theological method. The results of the analysis show that Schillebeeckx and Bartnik proposed different Mariological interpretations. According to Schillebeeckx, Mary’s motherhood has a sacramental, epiphanic and diakonia character. Bartnik, on the other hand, believes it to be primarily personalistic, relational and charismatic. Despite their clear differences, the two concepts can be considered largely complementary. In the final section, the author proposes his own conception, which he calls axiological-symbolic. He portrays Mary’s motherhood as an event-symbol to be properly read in the light of the contemporary signs of the times.
  • Item
    Kościół i egzystencja. Ku eklezjologii pretekstowej
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Nadbrzeżny, Antoni
    Celem artykułu jest ukazanie znaczenia, sensu i potrzeby nowego typu myślenia o Kościele, określonego przez autora mianem „eklezjologii pretekstowej”. Należy ona do nurtu teologii „oddolnej” i stanowi próbę odpowiedzi na egzystencjalne i religijne aspiracje współczesnego człowieka, żyjącego w kulturze, którą charakteryzują dwa zasadnicze zjawiska: globalna „logorea” i powszechny „nomadyzm”. Fenomeny te współokreślają swoisty styl życia dzisiejszych ludzi, którzy w swojej egzystencji doświadczają bolesnego połączenia nadmiaru słów z presją hipermobilności. Dotychczasowa posoborowa eklezjologia (ad extra) wychodziła naprzeciw tym zjawiskom, tworząc opracowania eklezjologiczne o charakterze kontekstualnym przy zastosowaniu zaczerpniętej od Paula Tillicha metody korelacji. Jednak z powodu akceleracji społecznych, kulturowych i religijnych kontekstów ludzkiej egzystencji tradycyjne propozycje ze strony eklezjologii kontekstualnej okazują się niewystarczające. Szybkie tempo „ucieczki kontekstów” praktycznie uniemożliwia ich gruntowną analizę. Powstaje więc pilna potrzeba metodycznego wypracowania mniejszych i bardziej operatywnych form eklezjologicznych. W związku z tym powstające mikroeklezjologie – oparte na abdukcyjnym sposobie rozumowania – doceniają znaczenie kategorii egzystencjalnego pretekstu. Stanowi on spontaniczną i niepowtarzalną okazję do sformułowania krótkiej, treściwej i profetycznie prowokującej wypowiedzi teologicznej, skierowanej do współczesnych odbiorców zmagających się zarówno z kulturową obsesją mobilności, jak i z inflacją słowa pisanego i mówionego.
  • Item
    O duszy wczoraj i dziś. Panorama wybranych poglądów filozoficznych i teologicznych
    (Wydawnictwo KUL, 2022) Nadbrzeżny, Antoni
    Artykuł w sposób syntetyczny omawia wybrane filozoficzne i teologiczne interpretacje duszy, które pojawiły się w historii myśli ludzkiej od starożytności aż do czasów najnowszych. Artykuł z założenia ma charakter przeglądowy i stanowi wprowadzenie do szczegółowych opracowań dotyczących istnienia, genezy i natury duszy. W prezentacji kolejnych ujęć zastosowano kryterium chronologiczne: (1) Prehistoryczne i starożytne pozabiblijne ujęcia duszy, (2) Biblijne rozumienie duszy, (3) Patrystyczne koncepcje duszy, (4) Średniowieczne koncepcje duszy, (5) Nowożytne ujęcia duszy, (6) Współczesne ujęcia duszy, (7) Reinterpretacje duszy we współczesnej teologii katolickiej. Artykuł ukazuje historyczny rozwój poglądów o duszy, podkreśla zachodzące między nimi różnice i podobieństwa oraz opisuje nowe trendy w myśleniu o duszy.
  • Item
    Od katolicyzmu do katolickości. W poszukiwaniu adekwatnej eklezjologii dialogicznej
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Nadbrzeżny, Antoni
    Celem artykułu jest ukazanie znaczenia, sensu i potrzeby nowego typu myślenia o Kościele, które zostało określone mianem „eklezjologii dialogicznej”. Stanowi ona odpowiedź na wezwanie Soboru Watykańskiego II do budowania relacji między Kościołem i światem współczesnym opartej na kategorii dialogu. Zawarte w tytule sformułowanie „od katolicyzmu do katolickości” sugeruje konieczność odejścia od defensywnej wizji Eklezji (określanej mianem katolicyzmu) na rzecz afirmacji otwartej i dialogicznie rozumianej katolickości Kościoła. Wypracowanie adekwatnej, spójnej i wiarygodnej eklezjologii dialogicznej wymaga głębszego przemyślenia znaczenia dialogicznej istoty Kościoła, precyzyjnego określenia adresatów, płaszczyzn i celów eklezjalnego dialogu ad extra. Artykuł, ukazując Kościół jako dialogiczny sakrament zbawienia w historii, łączy perspektywę teologiczną (dogmatyczną) z egzystencjalną, uwzględnia wrażliwość współczesnych ludzi na trudny do akceptacji fenomen cierpienia, który z racji swego uniwersalizmu może jednak stanowić płaszczyznę twórczego spotkania ludzi wierzących z ateistami/agnostykami. W swym teologicznym przekazie artykuł jest wyrazem chrześcijańskiej nadziei, objawiającej swą siłę również we współczesnej, zsekularyzowanej „kulturze tymczasowości”. Ukazuje wartość autentycznego spotkania ludzi reprezentujących różne religie i światopoglądy, którzy w ramach uczciwie prowadzonego dialogu mogą odkryć głębszy sens swojej wiary, egzystencji i współpracy w obronie zagrożonego człowieczeństwa, obiektywnie stanowiącego imago Dei.