Browsing by Author "Morta, Krzysztof"

Now showing 1 - 3 of 3
  • Item
    Lista czystych przeżuwaczy w Pwt 14,5 w przekładzie Septuaginty
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Morta, Krzysztof
    W artykule zostaje poruszona kwestia przekładu w Septuagincie listy zwierząt czystych, dziko żyjących kopytnych przeżuwaczy, zamieszczonej w Pwt 14,5. Zauważalny jest fakt, że tłumacze, podając ekwiwalenty dla hebrajskich nazw roślinożerców występujących w Palestynie, posłużyli się tak egzotycznymi przedstawicielami fauny jak żyrafa. W związku z tym nasuwa się pytanie, czym kierowali się aleksandryjscy tłumacze, wprowadzając do swego przekładu słabo bądź w ogóle nieidentyfikowalne w egipskim środowisku zwierzęta. W artykule podjęto próbę wyjaśnienia tego zamierzenia. Na podstawie przekładu listy czystych przeżuwaczy poruszono także kwestie związane ze starożytną tradycją datacji powstania Septuaginty.
  • Item
    Palący oddechem wąż („serpens flatu adurens”) św. Hieronima
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Morta, Krzysztof
    Przedmiotem artykułu jest pojawiający się w starym Testamencie w tłumaczeniu św. Hieronima wzmianka o „wężu palącym oddechem” serpens flatu adurens (Pwt 8,14). Wąż ten obok innych wymienionych jadowitych stworzeń miał zagrażać Izraelitom podczas wędrówki po pustyni. W artykule podjęto próbę odpowiedzi w oparciu o realia świata starożytnego (literaturę z tego okresu), jaki konkretnie wąż kryje się pod tym niezwykłym opisem. Św. Hieronim w swym przekładzie wymienia różne gatunki węży znanych w świecie grecko- rzymskim jako ekwiwalenty hebrajskich nazw. Okazuje się, że analizowane w artykule określenie węża, Hieronim zaczerpnął z Symmacha. Sam Symmach opierał się na komentarzu rabinackim i popełnił błąd przy tłumaczeniu tekstu hebrajskiego. Pomyłka ta jednak była do zaakceptowania przez Hieronima w odniesieniu do bazyliszka W przekonaniu starożytnych wąż ten oprócz innych śmiercionośnych właściwości miał moc palenia wszystkiego dookoła. Hieronim wprowadził do Biblii bazyliszka z nazwy 7 razy (w Septuagincie wąż ten pojawia się tylko 2 razy). Omawiany przypadek byłby 8 miejscem przywołania bazyliszka w Hieronimowym tłumaczeniu Biblii. The article is about a mention of serpens flatu adurens - ‘a serpent burning with its breath’ (Deut 8:14) found in St. Jerome’s translation of the Old Testament. The snake is listed among other venomous animals that threatened the Israelites during their journey through the desert. The article intends to answer – basing on the ancient historicity and literature – what kind of actual snake is behind this extraordinary description. In his translation St. Jerome mentions different snake species known in the Graeco-Roman world, as equivalents to their Hebrew names. As is turns out, Jerome took the discussed in the article term from Symmachus. And Symmachus, in turn, drew on rabbinic commentary and made a mistake of mistranslating the Hebrew text. The mistake was, however, acceptable for Jerome in relation to the basilisk. In the ancients’ belief this serpent – along with its deadly abilities – had a power of burning everything around. St. Jerome introduced the name of the basilisk to the Bible seven times (in Septuagint the snake appears only twice). The discussed case would be the 8th mention of the basilisk in Jerome’s translation of the Bible.
  • Item
    Węże-syreny św. Izydora z Sewilli. Problem atrybucji nazwy
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Morta, Krzysztof
    Tematem artykułu jest kwestia nazwy latających węży Arabii, które wg świadectwa Izydora z Sewilli miały być nazywane Syrenami. Opowieści o uskrzydlonych wężach miały wielowiekową tradycję przed Izydorem w literaturze greckiej i łacińskiej; pojawiły się już w V w. przed Chr. za sprawą Herodota (Dzieje II 75-76). Jednak ich określenie jako Syreny zostaje poświadczone po raz pierwszy dopiero w Etymologiach XIV 3,7 biskupa Sewilli. Autor artykułu śledzi zachowane informacje zarówno u autorów pogańskich, jak i chrześcijańskich, starając się odpowiedzieć, co było źródłem tej informacji Izydora. W rezultacie tych eksploracji wskazuje na pewną zagadkową wzmiankę w Komentarzu do Księgi Izajasza św. Hieronima. Po jej analizie w oparciu o inne teksty Hieronima autor wyjaśnia, w jaki sposób nazwa Syren, pierwotnie niezwiązana z opowieścią o skrzydlatych wężach Arabii została przez Izydora włączona do ich opisu. The topic of the article is the question of the name of Arabia’s flying serpents that, according to Isidore of Seville’s account, were to be called by the name of sirens. Tales about winged serpents had had a centuries-old tradition even before Isidore, in the Greek and Latin literatures. They appeared for the first time in the 5th century BC thanks to Herodotus and his Histories II 75-76. However, not until Isidore of Seville and his Etymologiae XIV 3,7 were those serpents specifically referred to as sirens. The author of the article traces back the surviving texts by both the pagan and Christian authors. He tries to find out what the Isidore’s source of this piece of information was. As a result of his research, the author points to a mysterious mention found in St. Jerome’s Commentary on Isaiah. After its thorough analysis, based on other texts by Jerome, the author explains how the name of sirens – previously not related to the tale about Arabia’s winged serpents – has been incorporated into their description created by Isidore.