Browsing by Author "Kozyrski, Robert"

Now showing 1 - 1 of 1
  • Item
    Wobec kościołów i religii. Stanowisko szlachty województwa lubelskiego w kwestiach wyznaniowych w latach 1572-1648
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Kozyrski, Robert
    Artykuł omawia relacje łączące szlachtę lubelską obradującą na zwyczajowych zjazdach politycznych (sejmikach) z Kościołami różnych wyznań, obrządkami i duchowieństwem. Ze względu na aktywność polityczną i obecność w ruchu egzekucyjnym głównie szlachty innowierczej prezentuje konflikty hierarchów kościelnych z pozywanymi przed sądy kościelne przedstawicielami protestantów. Podstawę tych antagonizmów stanowiła walka na forum lokalnym, jak i państwowym o kompozycje (compositio inter status), czyli o wspomnianą wyżej ochronę przed pozywaniem świeckich przed sądy kościelne, dziesięciny i możliwość nabywania przez kler dóbr ziemskich. Przedstawia również krytyczne stanowisko lublinian w kwestii wszelkiego rodzaju konfliktów na tle religijnym, a także ich punkt widzenia związany z królewską polityką nominacyjną biskupów. W tym kontekście istotnym zagadnieniem są też przekazy dokumentujące bliskie kontakty szlachty lubelskiej z hierarchami kościelnymi, przede wszystkim ubiegającymi się o uzyskanie dobrze uposażonego biskupstwa, prymasami, a także nieufność wobec przedstawicieli Stolicy Apostolskiej w Rzeczypospolitej. Tylko w niewielkim zakresie odnosi się do spraw związanych z funkcjonowaniem Kościoła unickiego, jego rywalizacji o świątynie i dobra ziemskie z Kościołem prawosławnym. W dalszej części artykułu niemałą uwagę poświęcono także obecności zakonów w świecie szlacheckim, przede wszystkim dominikanów i brygidek. Do istotnych problemów wielokrotnie omawianych przez szlachtę lubelską podczas zgromadzeń sejmikowych należał również udział duchowieństwa w wojnach prowadzonych przez państwo polsko-litewskie. Ważną częścią całej pracy jest także zagadnienie dotyczące zabezpieczenia dóbr duchownych przed szkodami i przestępstwami popełnianymi przez formacje wojskowe. The article discusses the relations linking Lublin’s nobility sitting in customary political assemblies (sejmiki) with churches of various denominations, rites and the clergy. Due to political activity and the presence of mainly dissenter nobility in the executionist movement, it presents conflicts between church hierarchs and Protestants sued in church courts. The foundation of these antagonisms was the struggle in both the local and state forums over compositions (compositio inter status), i.e. the aforementioned protection from suing the laity in church courts, tithes and the ability of the clergy to acquire landed property. It also presents the critical stance of Lubliners on all kinds of religious conflicts, as well as their point of view related to the king’s policy of appointing bishops. Also relevant in this context are the materials documenting the close contacts of the Lublin nobility with the Church hierarchy, primarily those seeking to obtain a well-endowed bishopric, the Primates, as well as distrust towards the representatives of the Holy See in the Commonwealth. It only marginally addresses issues related to the functioning of the Uniate Church, and its rivalry for temples and landed property with the Orthodox Church. The rest of the article also focuses on the presence of religious orders in the noble world, primarily the Dominicans and Bridgettines. The participation of the clergy in the wars waged by the Polish-Lithuanian state was also among the important issues repeatedly discussed by the Lublin nobility at sejmik assemblies. An important part of the entire work also covers the securing of clergy property from damage and crimes committed by military formations.