Browsing by Author "Gilski, Marek"

Now showing 1 - 8 of 8
  • Item
    A Positive Side to Apophaticism: Prolegomena
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Gilski, Marek
    The article synthetically presents positive aspects of apophaticism. It discusses its apologetic role, its importance in defending against magical thinking, its focus on experience, its openness to pluralism, and its inspirational role for a variety of disciplines in delimiting their cognitive boundaries. Some of the most important conclusions are: a) apophaticism played an important role in the early days of Christianity in polemics against both pagan cults and magical tendencies; b) already in ancient Greece apophaticism influenced the search not only for symbolic interpretations of Homer’s poems but also for religious experience; c) the limits of cognition discovered by theology are becoming a contemporary experience of other sciences (mathematics, physics).
  • Item
    Anastazego Synaity teologia klimatu
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Gilski, Marek; Wąsek, Damian
    Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, jakie miejsce w refleksji teologicznej Anastazego Synaity zajmuje kwestia klimatyczna. Artykuł składa się z dwóch części: pierwsza prezentuje obraz Boga wyłaniający się z analiz Synaity, druga natomiast koncentruje się na odpowiedzialności człowieka, którego decyzje uwarunkowane są wieloma czynnikami, także klimatem. Do najważniejszych wniosków należą: 1. Anastazy w dziele Quaestiones et responsiones ponad dwadzieścia razy odwołuje się do kwestii związanych z klimatem. Wspomina o zmianach klimatycznych, o cechach klimatów, o różnych ich rodzajach oraz o ich wpływie na człowieka. 2. Długość życia, choroby, epidemie w zdecydowanej większości przypadków są - w przekonaniu Anastazego z Synaju - związane z klimatem i dietą a nie moralnością czy wyznawaniem poprawnej religii. 3. Refleksja teologiczna Synaity może być rozwijana w przynajmniej trzech kierunkach. Po pierwsze, pozwala na powiązanie zagadnień ekologicznych z budowaniem poprawnego obrazu Boga. Po drugie, uwrażliwia na związek między dewastacją środowiska naturalnego a cierpieniem człowieka, co stanowi ważny obszar teologii miłosierdzia rozumianej jako „leczenie ran”. Po trzecie, buduje szeroki kontekst dla inkulturacji nauczania Kościoła, ponieważ wskazuje rolę różnych czynników klimatycznych dla postaw i zachowań ludzkich. Wydaje się, że myśl Anastazego dostarcza również poważnych argumentów współczesnej teologii ewolucyjnej. Pozwala ona bowiem na umiejscowienie w starożytnej tradycji jej kluczowego twierdzenia o autonomii praw przyrody. This article aims to answer the question of what place the climate issue has in Anastasius Sinaita's theological reflection. It consists of two parts: the first presents the image of God emerging from the Sinaita's analyses, while the second focuses on man's responsibility, whose decisions are conditioned by many factors, including climate. The main conclusions include: 1. In his work Quaestiones et responsiones, Anastasius refers to climate-related issues more than twenty times. He mentions climate change, the characteristics of climates, the different types of climates and their effects on humans. 2. Life expectancy, diseases, and epidemics in the vast majority of cases are, in the view of Anastasius the Sinaite, related to climate and diet and not to morality or adherence to the correct religion. 3 Sinaitic theological reflection can be developed in at least three directions. First, it allows linking ecological issues to construct a correct image of God. Second, it sensitizes the connection between environmental devastation and human suffering, an essential area of mercy theology understood as "healing wounds." Third, it builds a broad context for the inculturation of the Church's teaching, as it points out the role of various climatic factors on human attitudes and behaviour. Anastasius' thought also seems to provide serious arguments for modern evolutionary theology. This is because it makes it possible to locate its crucial claim about the autonomy of the laws of nature in the ancient tradition.
  • Item
    Autorytet Piotra Apostoła w aktach soborów pierwszego tysiąclecia
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Gilski, Marek; Wąsek, Damian
    Artykuł podejmuje problem miejsca Piotra apostoła w aktach soborów pierwszego tysiąclecia. Piotr okazuje się być autorytetem w obszarze doktryny, moralności, wzorem reagowania na zło i promotorem duszpasterstwa kierującego się wolnością religijną. Cesarze widzą w nim wzór obrony wiary, papieże autorytet doktrynalny, a niejednokrotnie jurysdykcyjny, uczestnicy debat soborowych postrzegają go jako przykład postępowania w przypadku złożenia niegodziwej przysięgi. Powoływanie się na autorytet Piotra uwarunkowane jest sprawowaną funkcją i okolicznościami. The paper discusses the issue of Peter the Apostle’s authority as it emerges from the acts of the first millennium councils. Peter is portrayed as an authority on doctrine and morality, a model for dealing with wrongdoing, and a promoter of a pastoral ministry based on religious freedom. The emperors regarded him as a model of the defender of the faith; the popes perceived him as a doctrinal and, on occasion, jurisdictional authority; and the conciliar debate participants looked at Peter as an example of how to deal with wicked oaths. The reference to Peter's authority is determined by the function held and the circumstances.
  • Item
    Epiphanius of Salamis' Polemic with Angelological Heresies
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Drzyżdżyk, Szymon; Gilski, Marek
    The article presents the polemic of Epiphanius of Salamis with angelological heresies. Its purpose is therefore not only to present errors but is also an apology of correct faith. The article consists of four parts: the first concerns the existence of angels, the second focuses on their origins, the third deals with the question of their operation, and the fourth analyzes the role of angels in the afterlife of man. The most important conclusions from the analysis include: 1. Angelology was of interest not only in pre-Christian heresies (derived from Judaism) but also in heresies that emerged from Christianity. However, this topic does not appear when discussing the Greek schools of philosophy. 2. The author of Panarion does not always clearly present errors related to angelology. He himself points out that it was often not easy for him to precisely indicate the nature of a given heresy. 3. Epiphanius criticizes the angelological heresies on the basis of biblical and rational arguments, undermining their sources and reducing some theses to absurdity. He also uses the argument from authority, referring to the fathers (Clement, Irenaeus, Hippolytus). Artykuł prezentuje polemikę Epifaniusza z Salaminy z herezjami angelologicznymi. Jego celem nie jest więc tylko prezentowanie błędów, ale i apologia poprawnej wiary. Artykuł składa się z czterech części: pierwsza dotyczy istnienia aniołów, druga koncentruje się na ich pochodzeniu, trzecia podejmuje kwestię ich działania, a czwarta analizuje rolę aniołów w pośmiertnym życiu człowieka. Do najważniejszych wniosków płynących z analiz należą. 1. Angelologia była przedmiotem zainteresowania nie tylko herezji przedchrześcijańskich (wywodzących się z judaizmu), ale i herezji, które wyłoniły się z chrześcijaństwa. Ta tematyka nie pojawia się natomiast przy okazji omawiania greckich szkół filozoficznych. 2. Autor Panarionu nie zawsze jasno prezentuje błędy związane z angelologią. Sam bowiem zaznacza, że niejednokrotnie nie było mu łatwo precyzyjnie wskazać naturę danej herezji. 3. Epifaniusz poddaje herezje angelologiczne krytyce w oparciu o argumenty biblijne, rozumowe, podważając ich źródła, sprowadzając niektóre tezy do absurdu. Odwołuje się także do argumentu z autorytetu, powołując się na ojców (Klemens, Ireneusz, Hipolit).
  • Item
    Extraordinary Stories Involving Children in the Apophthegmata of Anastasius of Sin
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Drzyżdżyk, Szymon; Gilski, Marek
    The article is devoted to the problem of the child in the apophthegmata of Anastasius of Sinai. They present a wide panorama of life and behavior of children and youth in the context of a specific era and place. The structure of the article is determined by five contexts in which the subjective role of the child is shown as a victim, debtor, dissenter, experiencing spiritual revelations and experiencing possession and healing. The analyses made it possible to formulate specific conclusions, the most significant of which concern Anastasius’ belief that faith is such a great value that it justifies depriving even one’s children of their lives in order to protect them from apostasy, and that the teenager is capable of an independent act of faith for which he is willing to suffer martyrdom. Moreover, in the mind of the monk from Sinai, childhood is a period when one can experience extraordinary religious experiences. This applies to both "private revelations" and healings. This article also poses an important question that can be an inspiration for further research, namely what happened in the Church that in the era of the desert fathers and the strong development of monastic life in which references to the Old Testament practices - the sacrifices of Abraham and Jephthah - were so strongly voiced, and there was no reference to Jesus and his relationship with children? This sets a completely new horizon in their treatment.
  • Item
    "Homerocentony" jako najbardziej skrajna próba hellenizacji chrześcijaństwa
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Gilski, Marek
    Artykuł prezentuje i ocenia jedną z prób hellenizacji chrześcijaństwa. Chodzi o Homerocentony, powstające w kręgach chrześcijańskich od IV wieku utwory, przekazujące przesłanie Ewangelii niemal wyłącznie za pomocą słownictwa Iliady i Odysei. Tekst zawiera omówienie techniki tworzenia tych dzieł, ich treść, formę i teologię. Analiza Homerocentonów prowadzi do następujących wniosków: a) nie da się zrozumieć i właściwie zinterpretować chrześcijaństwa bez znajomości poematów homeryckich; b) Ewangelia jest tylko nową interpretacją Iliady i Odysei; c) chrześcijaństwo nie wnosi nowych treści, a jedynie porządkuje to, co dostępne w kulturze.
  • Item
    Koncepcja jałmużny w "Quaestiones et responsiones" Anastazego Synaity
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Drzyżdżyk, Szymon; Gilski, Marek
    Artykuł prezentuje zawartą w Quaestiones et responsiones myśl Anastazego Synaity odnoszącą się do jałmużny. Składa się z trzech części, które dotyczą: przyjmowania jałmużny, jej wielkości i częstotliwości, a także jej dawcy. Mnich z Góry Synaj szczególnie podkreśla konieczność zachowania ostrożności w przyjmowaniu jałmużny, ponieważ wiążą się z tym poważne zobowiązania. Przyjmujący jałmużnę ma się troszczyć o zbawienie dawcy, co oznacza zaniedbanie troski o pokonanie własnych grzechów. W ten sposób zbawienie innych jest w jakiś sposób przeciwstawione trosce o własne zbawienie. Jest to jeden z najbardziej zaskakujących poglądów Anastazego. Jego nowatorstwo w prezentowaniu jałmużny polega na przedstawieniu jej w kontekście wiary i niewiary, życia i śmierci, dawcy i biorcy, instytucji i jednostki.
  • Item
    Ortodoksja jako droga twórczego rozwoju dziecka w Panarionie Epifaniusza z Salaminy
    (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Wysocki, Marcin; Gilski, Marek
    Artykuł podejmuje problematykę dziecka w Panarionie Epifaniusza z Salaminy. Składa się z trzech części: pierwsza ukazuje znaczenie dzieciństwa, w drugiej prezentowane są negatywne postawy sekt wobec dzieci, w ostatniej analizie poddano dzieciństwo Zbawiciela. Do najważniejszych wniosków płynących z analiz należą. (1) Dzieciństwo jest ważnym etapem w życiu pojedynczego człowieka i całej ludzkości, który należy twórczo rozwinąć. Błędem są próby odcinania się od wartości otrzymanych w dzieciństwie. (2) Brak jest w Panarionie, poza nielicznymi wyjątkami, szczegółów na temat dzieciństwa herezjarchów. (3) Z kart katalogu herezji wyłania się obraz dziecka ściśle związany z poprawną teologią. Negatywne postawy względem dzieci są związane z działalnością sekt. (4) Panarion jest dowodem na to, że w pierwszych wiekach, w epoce prześladowań i powstawania wielu herezji, wiele chrześcijańskich rodzin poniosło wychowawczą porażkę. Ich dzieci nie wytrwały w wierze, w której zostały wychowane.