Browsing by Author "Forysiak, Marianna"

Now showing 1 - 1 of 1
  • Item
    Podwójne życie Dziadów. Zapoznane motywy, nierozpoznane znaczenia
    (Wydawnictwo KUL, 2022) Forysiak, Marianna
    Praca poświęcona jest nie opisanym dotychczas w sposób wyczerpujący lub pomijanym w dyskursie literaturoznawczym motywom, które w kolejnych częściach Dziadów Adama Mickiewicza ulegają przekształceniom i współtworzą tkankę cyklu dramatycznego pojętego jako organiczna całość. Rozdział pierwszy ukazuje relację między tożsamością głównego bohatera a miejscem, które staje się metaforą i wizualizuje duchową i psychiczną kondycję kluczowych postaci. Przestrzeń została tu potraktowana stosunkowo szeroko: chodzi zarówno o konkretne miejsca, jak i o przestrzeń rozważaną w kontekście drogi będącej realizacją chrześcijańskiego modelu linearnego (zorientowanego na osiągnięcie celu) oraz tragicznego modelu cyklicznego (pogańskiego, ostatecznie schrystianizowanego przez Mickiewicza). Tematem następnego rozdziału są negatywne aspekty muzyki, muzyczności i dźwięku. Ważnym środkiem wyrazu stosowanym w celu odsłonięcia tego, co w muzyce niepokojące, będzie fałsz – zwłaszcza w przypadku Pieśni wampirycznej, śpiewanej na melodię arii Non più andrai. Warto również zwrócić uwagę na podobieństwa między Pieśnią Wampiryczną a Pieśnią Strzelca z części I. W obu przypadkach piosenka nabiera niepokojącej autonomii, zaczyna wypowiadać się przeciwko śpiewającemu, oszukuje go i nadaje kierunek jego myślom. Rozdział trzeci koncentruje się na rozpadzie tożsamości związanym z szaleństwem i opętaniem. Jest to stan, którego przyczyn należy upatrywać m.in. w gustach czytelniczych głównego bohatera. Utrata tożsamości lub jej specyficzna fragmentacja jest w części IV pokłosiem szaleństwa, a w części III – opętania. Jak już wielokrotnie zauważano, to właśnie książki w dużej mierze przyczyniły się do śmierci Gustawa i zagubiły jego prywatny głos wśród licznych głosów obcych. Co jednak ciekawe, z nieco podobną sytuacją będziemy mieć do czynienia w części III. W omawianym rozdziale autorka porusza problem szaleństwa i opętania m.in. w kontekście cielesności, obrazów maladycznych i biblijnej wizji poznania. Rozdział czwarty skupia się na bohaterkach dramatu i ich sprawczości. Postacie kobiece są w pewnym sensie zarówno czytelniczkami, jak i autorami – przyjmują jednak różne strategie czytelnicze i stawiają sobie odmienne cele. Jak zauważył już Jarosław Ławski, w przypadku obydwu bohaterek istotny będzie również aspekt mariologiczny. Motyw ogrodu i kwiatów, zintegrowany z ideą kobiecości, niesie ze sobą wiele znaczeń; w części trzeciej temat ten wzbogaca się o zupełnie nową treść i podlega resakralizacji. Autorka interpretuje wizję ogrodu-kosmosu i ogrodu dusz, bazując na symbolice biblijnej. Bada motywy kwiatowe zarówno w kontekście ofelizmu i subwersywnego ofelizmu, jak i mistyki chrześcijańskiej. Gest założenia ogrodu jest figurą kreacji i zyskuje rangę kosmiczną, zaś koncepcja imitatio Christi pomaga zrozumieć pojawiającą się w części III scenę IV, która wchodzi w relacje zarówno z teorią idei Platona, jak i symboliką eucharystyczną. Wspólną myślą tekstów składających się na niniejszą pracę jest przekonanie, że we wszystkich częściach cyklu powracają pewne motywy, które z czasem podlegają rewaloryzacji, przewartościowaniu, aktualizacji – ale często zachowują również istotę swojej semantycznej tożsamości.