Browsing by Author "Bralewski, Sławomir"

Now showing 1 - 6 of 6
  • Item
    Decreta caelestia versus princeps bonus w świetle "Res Gestae" Ammiana Marcellina
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Bralewski, Sławomir
    Ammian Marcellin w Res Gestae uczynił z cesarza Juliana wzór dobrego władcy, mimo że bogowie zadecydowali o klęsce jego wyprawy perskiej, w której on sam poniósł śmierć. Dokonując oceny jego charakteru, przypisał mu konkretny katalog cnót. Na ich czele znalazły się najpierw cztery cnoty kardynalne: temperantia, prudentia, iustitia i fortitudo, które zostały uzupełnione dodatkowo przez scientia rei militaris, auctoritas, felicitas i liberalitas. Zabrakło wśród nich pietas, należącej w przekonaniu Rzymian do zasadniczych cnót moralnych, która w epoce cesarstwa stała się kardynalną cnotą imperatorów. Kwestia ta nie znalazła dotychczas należytego wyjaśnienia. Analizując przekaz Ammiana Marcellina autor artykułu wykazał, że Ammian Marcellin zrezygnował z pietas, gdyż powszechnie była znana przesada, z jaką Julian celebrował kulty tradycyjne. Tym bardziej że tego typu nadużycia generowały oskarżenie o superstitio. Niewątpliwie Ammian był zafascynowany postacią cesarza, widząc w jego postępowaniu wzór do naśladowania dla innych panujących. Zależność felicitas od pietas stanowiła jednak dla niego poważny kłopot, wymagający rozwiązania. Postanowił więc zrezygnować z lansowania pobożności Juliana jako cnoty cesarskiej. Nie chciał wszelako jego klęski tłumaczyć bezbożnością. Znalazł więc wyjaśnienie, które cesarza nie obciążało, a był nim kapryśny charakter Fortuny. Ammianus Marcellinus in Res Gestae made Emperor Julian the model of a good ruler, even though the gods decided about the defeat of his Persian expedition, in which he himself died. In assessing his character, he assigned him a specific catalogue of virtues. They were headed first by four cardinal virtues: temperantia, prudentia, iustitia and fortitudo, which were additionally supplemented by scientia rei militaris, auctoritas, felicitas and liberalitas. There was no pietas among them, which, according to the Romans, belonged to the fundamental moral virtues, which in the era of the empire became the cardinal virtue of the emperors. This issue has not yet found a proper explanation in the literature on the subject. Analyzing the message of Ammianus Marcellinus, the author of the article showed that he gave up pietas, because the exaggeration with which Julian celebrated traditional cults was widely known. All the more so since this type of abuse generated accusations of superstitio. Undoubtedly, the Ammianus was fascinated by the figure of the emperor, seeing his conduct as a model for other rulers to follow. However, the dependence of felicitas on pietas was a serious problem for him that needed to be resolved. So he decided to abandon the promotion of Julian's piety as an imperial virtue. However, the historian did not want to explain Julian's defeat by impiety. So he found an explanation that did not burden the emperor, and it was the capricious nature of Fortune.
  • Item
    Empress Eudoxia through the Prism of Fifth Century Ecclesiastical Histories
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Bralewski, Sławomir
    In the dispute between John Chrysostom, bishop of Constantinople and the imperial court, the main role is often attributed to empress Eudoxia. It is alleged that it was the empress who proactively masterminded Chrysostom’s exile. How did the authors of the Ecclesiastical histories, who were writing in the first half of the 5th century, portray this empress? First came Philostorgius of Borissus who clearly suggested that although initially the status of Eudoxia at imperial court was not quite firm because of her barbarian origins, the empress, relying on her femininity, not only managed to fend for herself, but actually had strengthened her position in the court environment by maneuvering her opponents into utter powerlessness. As for Theodoret, this ecclesiastical historian (who was also a bishop), had refused to disclose the names of the culprits who were to his mind responsible of John Chrysostom’s downfall. Indeed, Theodoret, did not attach deliberate culpability to the imperial couple, considering their actions largely as the result of unawareness. Theodoret does suggest, however, that Eudoxia’s influence at the imperial court had grown to such an extent that had she so wished, she could have led to John’s return from his exile. In Socrates’s and Sozomen’s case, both ecclesiastical historians, despite essential differences in their respective assessments of John Chrysostom, do display a remarkable convergence of views in the case of empress Eudoxia. Both describe her with clear restraint, pointing to her great emotionality, yet in the main, both ecclesiastical historians put the blame for the imperial court’s conflict with John Chrysostom on his enemies, who incited the empress against the bishop of Constantinople.
  • Item
    Mądrość kontra ignorancja – spór o tytuł Theotokos w świetle "Historii kościelnej" Sokratesa z Konstantynopola
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Bralewski, Sławomir
    Konflikt o tytuł przysługujący Maryi, Matce Jezusa Chrystusa - Theotokos, w rzeczywistości spór chrystologiczny, dotyczył najważniejszych kwestii doktrynalnych rozpatrywanych w piątym wieku. Przekaz Sokratesa z Konstantynopola odnoszący się do genezy i przebiegu owej kontrowersji jest zaś najstarszym znanym nam źródłem zdającym relację na ten temat. Celem niniejszego artykułu jest analiza „Historii kościelnej” Sokratesa pod kątem punktu widzenia jej autora na bieg wydarzeń związanych ze sporem o Theotokos. Sokrates bardzo krytycznie oceniał działania podejmowane przez Nestoriusza od pierwszych dni jego pontyfikatu, widząc w nim wichrzyciela, którego spotkała na soborze w Efezie (431) słuszna kara. Aczkolwiek nie widział w Nestoriuszu heretyka, to wydawał się akceptować wyrok soboru w Efezie, który za takiego go uznał. W sprawie tytułu Theotokos przyjmował nauczanie Orygenesa. Zarzucał głównie Nestoriuszowi brak wykształcenia. Jak się wydaje, nie było w tym przypadku. Sokrates podkreślał wszak, że w opozycji do Nestoriusza stanęli też ludzie mądrzy, umiejący rozumować poprawnie, co pozwala łączyć ich ze środowiskiem Troilosa Sofisty, obdarzanego przez historyka wielką atencją.
  • Item
    Śp. prof. dr hab. Mirosław Jerzy Leszka (1963-2024)
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Bralewski, Sławomir
  • Item
    The Catalogue of Virtues in the "Ecclesiastical History" of Sozomen of Bethelia
    (Wydawnictwo KUL, 2022) Bralewski, Sławomir
    On the one hand, in his Ecclesiastical History, Sozomen presented the qualities of the ruler he held in high esteem – Theodosius II; on the other, he listed characteristics of the ascetics he admired, the new sages, living – in his view – according to the principles of the best philosophy. Interestingly, in this presentation, he applied an almost identical set of virtues that he attributed to both rulers and monks. In both cases he equated piety with wisdom and made them the most important, leading virtues. They were the ones that conditioned the subsequent qualities. Thus, in Sozomen’s account, one can trace the theory of the unity of virtues characteristic of Socrates of Athens. It claimed that one cannot possess a particle of virtue without possessing the whole, nor can one possess one specific virtue without possessing all of them. It seems that the order of virtues used by Sozomen in the catalogue of virtues ascribed to Theodosius II is not accidental, and reflects their hierarchy: εὐσέβεια-σοφία φιλανθρωπία, ἀνδρεία, σωφροσύνη, δικαιοσύνη, φιλοτιμία, and μεγαλοψυχία. This hierarchy stems from the Christian values adopted by Sozomen.
  • Item
    „Zwycięstwo podąża za Bogiem” - ideologia triumfu w „Historii Kościelnej” Teodoreta z Cyru
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Bralewski, Sławomir
    Ideologia zwycięstwa w Historii kościelnej Teodoreta ma, podobnie jak w dziele Euzebiusza z Cezarei, którego był kontynuatorem, trzy wymiary: militarny, męczeński i doktrynalny. Wszystkie trzy związane były z wojną prowadzoną przez złego ducha przeciwko Bogu i sprowadzały się do odnoszenia zwycięstw w imię Chrystusa. Dla chrześcijanina Teodoreta zwycięstwa militarne w konfrontacji z pogańskimi wrogami miały aspekt sakralny i dowodziły prawdziwości religii chrześcijańskiej i mocy Boga chrześcijan, sojusznika chrześcijańskich władców, a z drugiej strony fałszywości wierzeń wyznawców kultów tradycyjnych. Męczennicy natomiast, oddając swoje życie za Chrystusa, odnosili zwycięstwa na Jego wzór. Podobnie obrońcy ortodoksji, opowiadając się za zwycięską prawdą, sami stawali się zwycięzcami. Niesłychanie ciekawe są dywagacje Teodoreta na temat pokoju wyrażone w konkluzji jego Historii kościelnej. Dowodzi w niej, że wojna przynosi chrześcijanom większe korzyści od pokoju, który przecież wcześniej nazywał drogocennym. Pokój jednak, w przekonaniu Teodoreta, czynił chrześcijan ospałymi i gnuśnymi, podczas gdy wojna wyostrzała charaktery, uświadamiała kruchość życia doczesnego i uczyła pogardzania teraźniejszością, a zatem wprowadzała na właściwe tory eschatologii chrześcijańskiej. W świetle ideologii zwycięstwa głoszonej przez Teodoreta konfrontacja chrześcijan z przeciwnikami ich wiary stwarzała na różnych polach okazje do odnoszenia zwycięstw w Chrystusie. The ideology of victory in Theodoret's Ecclesiastical History, similarly in the work of Eusebius of Caesarea, of which he was a continuator, has three dimensions: military, martyrdom and doctrinal. All three were related to the war waged by the evil spirit against God and amounted to winning victories in the name of Christ. For the Christian Theodoret, military victories in the confrontation with pagan enemies had a sacred aspect and proved the truth of the Christian religion and the power of God of Christians, an ally of Christian rulers, and, on the other hand, the falsity of the beliefs of the followers of traditional cults. The martyrs, on the other hand, gave their lives for Christ and won victories following His example. Likewise, defenders of orthodoxy, by advocating the victorious truth, became winners themselves. Theodoret's speculations on peace expressed in the conclusion of his Ecclesiastical History are extremely interesting. He argues that war brings greater benefits to Christians than peace. This, in turn, makes them lethargic and lazy, while war sharpens their characters and makes them aware of the fragility of earthly life and teaches them to despise the present, and therefore puts them on the right track of Christian eschatology. In the light of the ideology of victory proclaimed by Theodoret, the confrontation of Christians with opponents of their faith created opportunities in various fields to achieve victories in Christ.