Wydział Filozofii / Faculty of Philosophy

Permanent URI for this community

https://hdl.handle.net/20.500.12153/1
* Instytut Filozofii * Kolegium Międzyobszarowych Indywidualnych Studiów Humanistyczno-Społecznych * Ośrodek Badań nad Myślą Jana Pawła II - Instytut Jana Pawła II * Ośrodek Historii Kultury w Średniowieczu

Browse

Browsing Wydział Filozofii / Faculty of Philosophy by Author "Duma, Tomasz"

Now showing 1 - 3 of 3
  • Item
    The Foundations of the Human Person’s Dynamism in Karol Wojtyła’s Anthropology. A Study in Light of “The Acting Person”
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Duma, Tomasz
    In traditional anthropology, the problem of the dynamism of the human being was explained by means of human faculties that were seen as distinct from one another on the basis of the activities of man. Having accepted that the traditional approach is well-known and thoroughly elaborated, Karol Wojtyła proposed a complementary approach, enhancing the classical explanation of human dynamism by following the basic intuition of the person who reveals himself in action. In this article, through several steps, the author presents the framework of the basic thesis of Karol Wojtyła's anthropology, which claims that the action performed by man includes the truth about not only his personal dynamism, but also the very subject of that dynamism itself, that is, the human person. The author shows Wojtyła's stance beginning with the distinction of personal action made against the background of other forms of human dynamism. Then, he describes Wojtyła’s methods of explanation in reference to the Aristotelian theory of act and potency. Continuing, he analyzes the problem of causativeness of action, which will turn out to be crucial for understanding man as a person. Finally, he sketches Wojtyla's conception of the fulfillment of man through his action.
  • Item
    Kultura a poznanie
    (Wydawnictwo KUL, 2014) Duma, Tomasz
    Artykuł podejmuje problem relacji między kulturą a poznaniem. Autor ukazuje najważniejsze przejawy kryzysu współczesnej kultury, zaliczając do nich technicyzację życia, depersonalizację człowieka oraz relatywizację kultury. Głównej przyczyny takiego stanu rzeczy upatruje w oderwaniu kultury od natury, a zwłaszcza od naturalnych dyspozycji bytu ludzkiego, pośród których naczelne miejsce zajmuje rozum. Chodzi przede wszystkim o autonomizację kultury względem poznania, które w ostatnich czasach znacznie uległo relatywizmowi, tak iż jedyną sferą dostępną poznawczo człowiekowi pozostała jego własna twórczość. Konsekwencją tego jest zamknięcie się rozumu w sobie samym, skazujące kulturę na wyczerpanie. Jako powód autonomizacji kultury względem poznania autor wskazuje zagubienie trzech podstawowych aspektów poznania, wyróżnionych już przez Arystotelesa – teoretycznego, praktycznego i pojetycznego. Powrót do tego rozróżnienia uważa za konieczny warunek przywrócenia racjonalności zarówno samemu poznaniu, jak i kulturze. Analizując poszczególne aspekty poznania, wykazuje, iż poznanie teoretyczne jest realną podstawą wszelkiej racjonalnej aktywności człowieka, bez której nie może powstać żadna kultura. W poznaniu praktycznym natomiast podkreśla przyporządkowanie działania ludzkiego dobru, będącego jego jedynym i ostatecznym motywem, z czego wynika, że kulturotwórcze są przede wszystkim te działania, które motywowane są realnym, a nie pozornym dobrem. Odnotowuje również, że poznanie pojetyczne nie może sprowadzać się do dowolnego realizowania się wyobraźni i siły twórczej człowieka, gdyż jest ono rezultatem poznania teoretycznego i praktycznego, wyrażającym się w doskonaleniu świata natury poprzez narzucanie nań praw ducha. W świetle tego, co powiedziano, podstawowym celem tworzonej przez człowieka kultury jest doskonalenie się jego samego w wyżej wymienionych aspektach. The article deals with the problem of relation between culture and cognition. The author presents the most important manifestations of the crisis of contemporary culture, counting among them the technicization of life, the depersonalization of man and the relativization of value. The main cause of such situation sees in the separateness of culture from nature, and especially from human being’s natural dispositions, among them the principal place has the mind. It concerns first of all the autonomization of culture in respect to cognition, which in recent times significantly has been undergo to relativism, so that the only sphere available to man’s cognition remained his own creativeness. The consequence of it is a closing up of the mind in itself, convicting the culture to exhaustion. As a reason of the culture’s autonomization in relation to cognition author points out the loss of three basic aspects of knowledge, distinguished already by Aristotle – theoretical, practical, and pojetical. A return to this distinction regards as necessary condition to restore the rationality both alone cognition and culture as well. Analysing various aspects of knowledge shows that theoretical cognition is a real basis of all rational human activity, without which any culture cannot arise. In the practical cognition whereas emphasizes an assignment of human action to good, which is its one and ultimate motive, whereof implies that culture-creative are first of all those activities that are motivated by real and not by seeming good. He also notes that pojetical knowledge cannot be reduced to a freely realization of human imagination or creative powers of man, because it is the result of theoretical and practical cognition, expressing in perfecting of the world of nature by imposing upon it the laws of spirit. In the light of what has been said the fundamental purpose of the created by man culture is perfecting of himself in the above-mentioned aspects.
  • Item
    Natura miarą sensu kultury
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Duma, Tomasz
    W artykule autor porusza problem korelacji kultury i natury, warunkujący uzasadnienie racjonalności pierwszej z wymienionych dziedzin. W punkcie pierwszym przeprowadza analizę stanowiska naturalistycznego, w świetle którego kultura redukowana jest do świata natury, zaś fenomeny niedające się wyrazić w języku naukowym stanowią tylko pewnego rodzaju „nadwyżkę pojęciową”. Następnie omawia sytuację odwrotną, kiedy interpretacja natury traktowana jest wyłącznie jako twór kulturowy, natomiast jedynym czynnikiem decydującym zarówno o naturze, jak i kulturze są „praktyki społeczne”. Konsekwencją wspomnianych stanowisk jest całkowita relatywizacja kultury. W drugiej części przedstawia realistyczne wyjaśnienie związków między kulturą i naturą, wypracowane na gruncie filozofii Arystotelesa i św. Tomasza z Akwinu przez polskiego filozofa, M.A. Krąpca, który odwołując się do metafizycznego rozumienia natury bytu, jako zasady istotnie determinującej od wewnątrz byt do właściwego mu działania, sformułował filozoficzną koncepcję kultury, zgodnie z którą cała kultura jest racjonalna i sensowna, ponieważ jest eksterioryzacją ludzkiego poznania. In this article the author discusses the problem of correlation between culture and nature as a condition in the justification of rationality of the former domain. The first section presents the analyses of a naturalistic position, according to which culture is reduced to the natural world, meanwhile the phenomena that could not be expressed in the language of science are only a kind of “conceptual surplus.” Afterwards the author focuses on the opposite situation, according to which the world of nature is treated nothing but as a product of culture, while the only factor determining both nature and culture is “social practices.” The consequence of these positions is the total relativization of culture. In the second part, the author provides a realistic explanation of the relationship between culture and nature, developed on the basis of the philosophy of Aristotle and St. Thomas Aquinas by a Polish philosopher Mieczysław A. Krąpiec, who referring to the metaphysical understanding of the nature of being as a principle basically determining the being to its proper action from within, has formulated the philosophical conception of culture, according to which the whole culture is rational and meaningful as exteriorizing human cognition.