Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2020, T. 114

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/1968

Browse

Browsing Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2020, T. 114 by Title

Now showing 1 - 20 of 33
  • Item
    A French Page in the History of the Union of Brest: the Ruthenian Psalter of Jacques Davy Du Perron
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Tatarenko, Laurent
    Until now, the mission carried out in Rome by the Ruthenian bishops Hipacy Pociej and Cyryl Terlecki between November 1595 and March 1596 was main­ly known by a few scattered notes and reports left by the various members of the Curia, which were brought together in the second half of the 20th century in sources editions of Atanasij Velykyj. This is why the Ruthenian psalter found in the library of Évreux (Normandy) offers a new perspective on this founding stage of the Union of Brest. The book annotated by the hand of Pociej himself and offered to the French bishop Jacques Davy Du Perron, who was then in Rome, reflects both the ecclesiological conceptions of the Ruthenian bishop of Volodymyr and his desire to place the unionist polemic in a wider confes-sional context, well beyond the borders of the Polish-Lithuanian Common­wealth. The apparent failure of this initiative also comes as a testimony to the challenges faced by supporters of local Unions from the post-Tridentine period. Do dziś misja prowadzona w Rzymie przez biskupów ruskich Hipacego Po­cieja i Cyryla Terleckiego od listopada 1595 do marca 1596 roku, znana była głównie z nielicznych i rozproszonych notatek i relacji różnych członków Ku­rii, zgromadzonych w drugiej połowie XX wieku w źródłowych wydaniach Atanaziego Wełykiego. Z tego powodu, ruski psałterz znaleziony w bibliotece Évreux (Normandia) pozwala na nowe rozważanie tego założycielskiego eta­pu w historii unii brzeskiej. Starodruk, opatrzony adnotacjami samego Pocieja i ofiarowany przebywającemu wówczas w Rzymie francuskiemu biskupowi Jacques’owi Davy Du Perronowi, odzwierciedla zarówno koncepcje eklezjo­logiczne ruskiego biskupa włodzimierskiego i jego pragnienie wpisania unij­nej polemiki w szerszy kontekst wyznaniowy, daleko poza granicami Rzeczy­pospolitej. Widoczne niepowodzenie tej inicjatywy występuje również jako świadectwo wyzwań, przed którymi stali zwolennicy unii lokalnych w czasach potrydenckich.
  • Item
    „Ankieta duszpasterska z 1930 r.” oraz „Sprawozdanie duszpasterskie za rok 1930” i ich rola w planach odnowy życia społeczno-religijnego w diecezji kieleckiej w okresie międzywojennym
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Bujak, Grzegorz
    Tematem artykułu jest omówienie zachowanych fragmentów dwóch badań ankietowych przeprowadzonych w diecezji kieleckiej w latach 1930-1931, w kontekście wprowadzanej po I wojnie światowej odnowy życia religijne­go na jej terenie. Podejmowane w tym zakresie działania po 1918 r. znalazły najpełniejszy wyraz w postanowieniach synodu diecezjalnego z 1927 r. Jed­nym z jego elementów było prowadzenie systematycznych obserwacji zmian społeczno-religijnych poprzez powołanie w kurii Komisji wiary i obyczajów, która miała czuwać nad realizacją odnowy synodalnej w diecezji. Między in­nymi na podstawie prowadzonych badań ankietowych miała ona wskazywać potrzeby w zakresie duszpasterstwa na poziomie całej diecezji i poszczegól­nych parafii. Jednak wraz z rozwojem ogólnopolskiego programu odnowy życia religijnego opartego na ponaddiecezjalnej organizacji, jaką była Akcja Katolicka, wcześniejszy lokalny projekt nie był kontynuowany, a omawiane dwa badania ankietowe stanowią jego najobszerniejsze, choć nie w pełni za­chowane świadectwa.
  • Item
    Comment garder la foi et l’unité avec l’Église en Pologne en dehors du pays d’origine ? – à la lumière de la correspondance du Cardinal Wyszyński avec le Recteur de la Mission catholique polonaise en France
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Kłakus, Michał
    Après la Seconde Guerre mondiale, plus de 400 000 personnes d’origine polonaise vivaient en France. La plupart d’entre eux y est venue dans l’entre-deux-guerres à la recherche de travail. Ils considéraient leur séjour sur cette terre comme temporaire, par conséquent, en vue de retourner dans leur pays d’origine, ils cultivaient également les coutumes et les rituels polonais dans le doma­ine religieux. Leur présence était favorisée par l’existence de prêtres polonais dans les colonies ouvrières. Avec le temps, le lien de l’émigration polonaise en France avec le pays d’origine s’est affaibli. Les travailleurs polonais venant en France étaient en voie de disparition, le nombre d’associations polonaises a donc diminué. Dans les années 60 et 70 du XXe siècle, les troisième et qu­atrième générations d’émigrants polonais ne connaissaient leur pays d’origine que grâce aux histoires racontées par leurs parents et grands-parents. Comment préserver dans cette situation la tradition nationale et religieuse polonaise? Le Cardinal Wyszyński a tenté de répondre à cette question. Il voit un moyen de préserver l’identité religieuse des Polonais en France en maintenant la langue maternelle, l’adhésion au culte marial et la promotion du mouvement de pèlerinage. Afin de maintenir l’unité avec l’Eglise en Pologne, il a encouragé ses compatriotes à l’étranger à connaitre l’enseignement des évêques polonais et à participer à l’aide matérielle pour la Pologne.
  • Item
    Der Beginn der freisingischen Herrschaft in Groß-Enzersdorf im Hinblick auf die Entstehung des kirchlichen Lebens: von den Anfängen bis zu Bischof Berthold von Wehingen
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Borowski, Arkadiusz
    Der vorliegende Artikel beschäftigt sich mit der Gründung von Ort und Pfarre Groß-Enzersdorf (Enzersdorf im Text). Große Bedeutung erlangte dabei das Hochstift Freising mit seinen Bischöfen, die sowohl das kirchliche wie auch kommunale Leben prägten. In diesem Artikel befasst sich der Autor mit der Entstehung von Enzersdorf, beginnend mit der Schenkung Kaiser Heinrichs II. bis hin zu Bischof Berthold von Wehingen, der die Ortschaft bis heute prägt.
  • Item
    Ecclesiastical and theological aspects of the coronation acts of the Polish kings in the Middle Ages. An outline
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Bielak, Włodzimierz
    Ceremoniał koronacji królów polskich wpisuje się w średniowieczny związek Kościoła i państwa. Koronacja miała więc wydźwięk nie tylko państwowy, lecz także kościelny – była udzielana przez arcybiskupa w katedrze, wobec zgromadzonego Kościoła. W pewien sposób koronacja włączała nowego władcę w misję Kościoła. Używany podczas koronacji formularz zawierał podbudowę teologiczną dokonywanego aktu. Koronacja, czyniąca z króla pomazańca Bożego, dawała władcy szczególną pozycję w państwie i w Kościele.
  • Item
    „Informował, wprowadzając szczyptę rodzinności”. Omówienie czasopisma „Teologia w Polsce. Biuletyn informacyjny. Dokumenty, studia, informacje” (1983-2006)
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Byzdra-Kusz, Paulina
    Czasopismo „Teologia w Polsce. Biuletyn Informacyjny. Dokumenty, Studia, Informacje” – wydawane było w latach 1983-2006 z inicjatywy o. Stanisława Celestyna Napiórkowskiego OFMConv i Karola Klauzy. W tym czasie sta­nowiło forum informacyjne i rodzaj komunikatora, początkowo między ab­solwentami Wydziału Teologicznego KUL i ich wykładowcami, a następnie ogółem polskich teologów. W artykule podjęto próbę odtworzenia historii powstania i funkcjonowania pisma, opisania jego struktury oraz analizy treści jego numerów.
  • Item
    Inwentarz ruchomości z 1862 r. ks. Andrzeja Chylińskiego proboszcza parafii Męka w dekanacie sieradzkim
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Szkutnik, Piotr
    Ksiądz Andrzej Chyliński był proboszczem parafii we wsi Męka pod Siera­dzem, gdzie mieszkał razem z matką oraz zapewne ze służbą. Spisany po jego śmierci w 1862 r. inwentarz dzieli ruchomości na dwa tytuły, nie wyróżniając kategorii surowcowych. Ruchomości wymienione w spisie posiadały funkcje kancelaryjne, wy­poczynkowe, garderobiane, kulinarne, spiżarniane i gospodarcze. Mobiliów związanych z alkierzem było najwięcej. Mienie proboszcza z Męki liczyło łącznie 393, a po pominięciu ruchomości gospodarskich 366 sztuk zamiesz­czonych na 141 pozycjach inwentarza. Porównanie majątku osobistego plebana z Męki wykazuje znaczną prze­wagę ilościową w większości rodzajów ruchomości w stosunku do liczby rzeczy okolicznego dziekana z początku XIX wieku (łącznie 129 sztuk) oraz inwentarzy plebanów staropolskich (108 sztuk). Odwrotną zależność można zaobserwować porównując mobilia A. Chylińskiego z ruchomościami zamoż­nego miejskiego rzemieślnika z Zamościa z połowy XIX wieku (599 sztuk). Pleban z Męki posiadał też nieco mniej srebrnych łyżek niż porównywane zbiorowości. Najdroższe ruchomości w inwentarzu z 1862 r. stanowiły 15% rzeczy, a najtańsze 6% wszystkich. Rzeczy drogich było zatem ponad dwa razy więcej niż tanich. Przedmioty określone jako „stare” stanowiły 13% ogółu. Father Andrzej Chyliński was the parish priest in the village of Męka near Sieradz, where he lived with his mother and possibly with several servants. Compiled after his death in 1862, the inventory separates the movable property he had owned into two categories, without distinguishing the raw material. The movable property listed on the inventory were used for office, leisure, wardrobe, culinary, pantry and utility functions. The majority of the mobile property was situated in the alcove room. The property of the parish priest of Męka amounted to a total of 393 pieces. Upon excluding farm movables, these were 366 pieces listed as 141 inventory items. A comparison of the personal property of the Męka parish priest with the local dean from the beginning of the 19th century (129 pieces in total) and average Old Polish parish priests (108 pieces) demonstrates a significant quantitative advantage in most types of movable property. However, the opposite can be observed when comparing A. Chyliński and his movables with a wealthy city craftsman from Zamość in the mid-19th century (599 pieces). The most expensive movables in the 1862 inventory accounted for 15% of items, where­as the cheapest constituted 6% of all items. Thus, Chyliński owned more than twice as many expensive items as cheap items. Items described as ‘old’ constituted 13% of the total amount.
  • Item
    Kasata klasztoru bazyliańskiego w Lublinie w latach 1864–1866
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Lorens, Beata
    Monaster bazyliański w Lublinie w połowie XIX w. był jednym z pięciu klasztorów w Królestwie Polskim. O jego kasacie zdecydował namiestnik Teodor Berg rozporządzeniem z 10 XII 1864 r. Przeprowadzono ją 30 I 1865 r. Nieruchomości klasztorne zostały przejęte na rzecz Skarbu Królestwa Polskiego. Cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego stała się świątynią parafialną, zaś dotychczasowy przełożony klasztoru został jej tymczasowym administratorem jako wikariusz. Zabudowania klasztorne przeznaczono na mieszkanie parocha oraz unicką szkołę elementarną. W 1875 r. ze względu na likwidację Cerkwi unickiej w Królestwie Polskim parafia stała się prawosławną.
  • Item
    Ks. Henryk Misztal (1936-2020)
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Hamryszczak, Artur Paweł
  • Item
    Ks. Leszek Grzegorz Wilczyński (1957-2020)
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Krucki, Łukasz
  • Item
  • Item
    Kultura intelektualna i duchowa dominikanów wileńskich w świetle inwentarza biblioteki z I połowy XVII wieku
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Juda, Maria
    Inwentarz biblioteki dominikanów wileńskich z 1. połowy XVII wieku re­jestruje 506 pozycji wydawniczych. Są wśród nich druki opublikowane w XV, XVI i w niewielkiej liczbie w XVII stuleciu. Wydrukowane zostały przede wszystkim przez oficyny zagraniczne: włoskie, francuskie, niemieckie, niderlandzkie i szwajcarskie. Pod względem treściowym reprezentują wszyst­kie ówczesne obszary wiedzy ludzkiej, a ich liczebność w poszczególnych działach odzwierciedla zapotrzebowanie przez dominikanów wileńskich na określone piśmiennictwo, które pozwalało im właściwie wypełniać zadania wobec własnego zgromadzenia, klasztoru i otoczenia zewnętrznego.
  • Item
    Maszynopis „Największa chwała” ze zbiorów Biblioteki Teologicznej Uniwersytetu Śląskiego, a nowela „Wigilia w kacecie” ks. Huberta Lacha
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Sadzikowska, Lucyna
    Celem artykułu jest zaprezentowanie maszynopisu noweli, zatytułowa­nego "Największa chwała", oraz jej wersji opublikowanej, która przyjęła tytuł "Wigilia w kacecie", autorstwa ks. Huberta Lacha, byłego więźnia obozów koncentracyjnych Auschwitz i Mauthausen. Na maszynopis oraz inne dokumenty ks. Huberta Lacha, które zostały w tekście omó­wione, autorka opracowania natrafiła przypadkowo, podczas kwerendy w Bibliotece Teologicznej Uniwersytetu Śląskiego w 2018 r. Zmody­fikowana, przede wszystkim zaś skrócona, wersja noweli została opu­blikowana w 2010 r. w zbiorze "Nowele obozowe". Autorka artykułu, uwzględniając kontekst historyczny, poddała analizie i interpretacji tekst noweli, stawiając tezę, że list, jako gatunek literatury użytko­wej, stał się dla ks. Huberta Lacha fundamentem, na którym budował narrację swoich licznych utworów. W artykule przybliżono biografię ks. Huberta Lacha oraz jego dorobek pisarski, który nie był naukowo oceniany. Szczególny namysł podjęto nad zagadnieniem związanym z sensem cierpienia i przedstawionymi w noweli mechanizmami obrony przed zniewoleniem totalnym. The aim of the article is to present the typescript of the novella entitled “Największa chwała” along its released version, published under the title “Wigilia w kacecie”. Its author, Fr. Hubert Lach, was a former inmate of the Auschwitz and Mauthausen concentration camps. The author of the study came upon the typescript and the other documents of Fr. Hubert Lach discussed in the text entirely by coincidence while searching the Theological Library of the Univer­sity of Silesia in 2018. The novella, modified and condensed, was published in the 2010 collection “Camp novellas”. Taking into account the historical con­text, the author of the article analysed and interpreted the text of the novella, arguing that Fr. Hubert Lach founded the narrative of his numerous works on the letter as a genre of applied literature. The article presents the biographical note of Fr. Hubert Lach and his accomplishments as a writer without providing a critical scientific appraisal of his literature. The focus was placed particularly on the meaning of suffering and the mechanisms of defence against total en­slavement as important themes explored in the novella.
  • Item
    Muzeum Lat Dziecięcych Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Zuzeli
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Hamryszczak, Artur Paweł
    Zuzela to wieś w diecezji łomżyńskiej, gdzie 3 sierpnia 1901 r. urodził się Stefan Wyszyński. Jego ojciec Stanisław był organistą w miejscowej parafii. Rodzina Wyszyńskich mieszkała w budynku organistówki naprzeciw kościoła parafialnego pw. Przemienienia Pańskiego. W 1910 r. przeniosła się do Andrzejewa, gdzie Stanisław Wyszyński otrzymał posadę organisty oraz lepsze warunki lokalowe dla rozrastającej się rodziny. Muzeum w Zuzeli powstało w 1990 r. w budynku dawnej szkoły powszechnej, do której uczęszczał Stefan Wyszyński. Instytucja jest prowadzona przez parafię w Zuzeli, a każdorazowy proboszcz jest kustoszem. Placówką przez ponad dwadzieścia lat opiekowały się bezhabitowe Siostry Służki NMP Niepokalanej. W budynku muzeum zrekonstruowano salę szkoły powszechnej z począt­ku XX wieku, do której uczęszczał Stefan Wyszyński oraz mieszkanie rodzi­ny organisty Stanisława Wyszyńskiego. W aranżacji wnętrz starano się o jak najwierniejsze ich odtworzenie, aby zwiedzający mógł poznać warunki życia i wzrostu religijno-intelektualnego przyszłego prymasa Polski. Do przestrze­ni wystawienniczej zalicza się również kościół parafialny pw. Przemienienia Pańskiego w którego budowie uczestniczył Stanisław Wyszyński. W świątyni znajduje się chrzcielnica, przy której przyjął chrzest Stefan Wyszyński oraz ołtarz Matki Bożej Częstochowskiej, przed którym modliła się rodzina Wyszyńskich, a Stefan służył do mszy św. W kościele zainstalowano również 14 witraży, które opisują koleje wydarzenia z życia kardynała Stefana Wyszyńskiego od narodzin do śmierci i pogrzebu. W otoczeniu kościoła znajduje się również kilka upamiętnień ważnych rocznic z życia Prymasa Tysiąclecia, np. urodzin czy przyjęcia święceń kapłańskich. Również jeden z dzwonów nosi imię kard. Stefana Wyszyńskiego. Na placu kościelnym, przed wejściem znajduje się duży spiżowy pomnik Prymasa jako Ojca Narodu. Muzeum Lat Dziecięcych Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Zuzeli jest przykładem palcówki muzealnej, która powstała jako owoc dumy miesz­kańców parafii ze swojego najbardziej znanego rodaka, ale stanowi też świadectwo zrozumienia wagi zachowania śladów przeszłości. Miejsce to umiejętnie łączy tradycyjne zwiedzanie muzeum z przeżyciami religijnymi, poprzez proponowaną przez kustosza kolejność poznawania Zuzeli: wizyta w kościele, modlitwa (msza św.), poznanie życia kard. Stefana Wyszyńskiego poprzez wi­traże w kościele oraz elementy pamiątkowe na placu kościelnym, by na końcu zwiedzić muzeum Lat Dziecięcych Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Zuzeli, czyli dawną szkołę i mieszkanie organisty Wyszyńskiego. To parafialne muzeum jest przykładem realizacji wskazań Papieskiej Komisji Dóbr Kultury czy też polskiego prawodawstwa kościelnego, dotyczących misji muzeów kościelnych. Wspomniana placówka realizuje nie tylko działalność kulturalną, ale i oddziałuje duszpastersko na wspólnotę Kościoła partykularnego.
  • Item
    Nauczanie i wychowanie religijne dzieci i młodzieży na łamach „Miesięcznika Katechetycznego i Wychowawczego” 1911-1914
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Bednarz-Grzybek, Renata
    Na przełomie XIX i XX wieku działalność katechetyczna prowadzona na ziemiach polskich napotykała na wiele trudności. Nie sprzyjała jej sytuacja polityczna, a władza zaborców, dążąc do ograniczenia wpływów Kościoła katolickiego jako ostoi polskości, utrudniała nauczanie religii w szkołach. Katechetów w trudnej sytuacji wspomagały informacje drukowane w specjalistycznych czasopismach religijnych, wśród których był „Miesięcznik Katechetyczny i Wychowawczy” (1911-1939). Na jego łamach prowadzono ożywioną dyskusję wokół zagadnień katechetycznych, odbywanych zjazdów i kursów katechetycznych, opracowania podręczników do nauczania religii. Celem artykułu jest ukazanie obrazu nauczania i wychowania religijnego, problemów merytorycznych i pedagogicznych z nimi związanych, omówie­nie roli, jaką w procesie wychowania przypisywano we wspomnianym wyżej czasopiśmie lekturze i muzyce kościelnej. Szczególną uwagę zwrócono na działania mające na celu kształtowanie charakteru młodego pokolenia poprzez proces wychowania religijnego i katechezę.
  • Item
    Opis parafii św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Czeladzi z 1791 roku (Fragment nieodnalezionej wizytacji dekanatu siewierskiego diecezji krakowskiej z lat 90. XVIII wieku)
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Trąba, Mariusz
    W 1846 r. proboszczem parafii św. Stanisława w Czeladzi został mianowany ks. Wojciech Janecki. Okazało się wówczas, że parafia nie posiada aktualne­go inwentarza dóbr i praw majątkowych. W poszukiwaniu tego dokumentu zwrócono się do Konsystorza Generalnego Diecezji Krakowskiej. Pomimo poszukiwań dokumentu takiego nie odnaleziono. W archiwum Konsystorza odkryto jedynie dokument opisujący miasto Czeladź oraz parafię czeladzką sporządzony w 1791 r. Jego odpis przesłano do Konsystorza Diecezji Kra­kowskiej w Kielcach. Ten właśnie dokument jest przedmiotem niniejszego opracowania. Prawdopodobnie dokument pod nazwą Opisanie Kościoła i Parafii Mia­steczka Czeladź z 1791 r. stanowi fragment większej całości; być może wi­zytacji dekanatu siewierskiego z tego okresu. Wskazuje na to jego treść oraz struktura będąca powtórzeniem tego typu dokumentów z końca XVIII wieku, np. wizytacji sąsiedniego dekanatu bytomskiego z lat 1792-1793. Dotychcza­sowe poszukiwania w archiwach kościelnych i państwowych nie przyniosły pozytywnych rezultatów w zakresie odszukania źródeł potwierdzających prze­prowadzenie owej wizytacji. Publikowany dokument stanowi jedno z najważniejszych źródeł doty­czących dziejów Czeladzi w końcowym okresie istnienia Rzeczypospolitej szlacheckiej. Jego autor podaje dokładne dane dotyczące parafii oraz kościoła w Czeladzi w ostatnich latach przed zaborami. Należy podkreślić, że doku­ment ten nie został wykorzystany w dotychczasowych badaniach nad dziejami miasta Czeladzi. In 1846, Fr. Wojciech Janecki was installed as the parish priest of St. Stanislaus in Czeladź, only to find out that the parish did not have an up-to-date inventory of property and property rights. In search of this document, the parish turned to the General Consistory of the Diocese of Krakow. Despite investigation, such a list was nowhere to be found. The only document discovered in the Consistory Archives was a description of the town of Czeladź and the parish of Czeladź compiled in 1791. A copy of this document was sent to the Consistory of the Krakow Diocese in Kielce. This document is the subject of this study. Entitled “Opisanie Kościoła i Parafii Miasteczka Czeladź” (“Description of the Church and Parish of the Town of Czeladź”), the 1791 record is a part of a larger file from that period – perhaps a visitation of the Siewierz deanery. This can be inferred from its content and structure, which resembles documents of this type from the end of the 18th century, e.g. visitation records of the ne­ighbouring Bytom deanery over the years 1792–1793. The thorough scrutiny of both church and state archives has not produced any positive results so far as to the sources confirming the said visitation. The published document is one of the most important sources on the histo­ry of Czeladź in the final period of the Republic of Nobles. Its author provides detailed data both on the parish and the church in Czeladź in the last years before the partitions of Poland. It should be emphasised that this document has never been used before in the research on the history of Czeladź.
  • Item
    Parafia pod wezwaniem Wszystkich Świętych i Niepokalanego Poczęcia NMP w Grocholicach w świetle wizytacji kanonicznych
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Piasta, Aleksy
    Parafia w Grocholicach należy do najstarszych w archidiecezji łódzkiej i star­szych w Polsce. Przyjmuje się, że parafia pw. Wszystkich Świętych i Niepoka­lanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny została erygowana ok. 1230 r. przez ówczesnego arcybiskupa gnieźnieńskiego Wincentego z Niałka herbu Jeleń. Najstarsze zachowane dokumenty z wizytacji parafii w Grocholicach przecho­wywane są w Archiwum Diecezjalnym we Włocławku i pochodzą z 1636 oraz 1683 r. W niniejszym opracowaniu wykorzystano materiały z XVII, XVIII i pierwszej połowy XIX w. Pierwotny kościół wybudowano z kamieni polnych i cegły ok. 1233 r. Zabytkowa świątynia został rozebrana na początku XX w., a na jej miejscu wzniesiono nowy obiekt w stylu neogotyckim.
  • Item
    Parafia w Meriden i jej duszpasterze na łamach „Dziennika Chicagoskiego” w latach 1893-1920
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Szymański, Józef
    Parafia w Meriden to najstarsza polska parafia w stanie Connecticut. Liczyła ok. 3500 wiernych. Została utworzona w 1892 r. przez ks. Antoniego Klawitera. Kolejno pełnili w niej posługę duszpasterską: ks. dr Tomasz Misicki, ks. Kazimierz Kucharski, ks. Lucjan Bójnowski, ks. Michał Miklaszewski, ks. Józef Cułkowski i ks. Jan Ceppa. Owoce ich posługi duszpasterskiej i narodowej znalazły swoje odzwierciedlenie na łamach „Dziennika Chicagoskiego”. W parafii swoją działalność prowadziły różne towarzystwa religijne, kulturalne i narodowe, mające na celu podtrzymanie polskiej świadomości na­rodowej wśród emigrantów oraz więzi ze starym krajem, a także pogłębianie życia religijnego. Obok pomocy duchowej, uroczystych nabożeństw, parafia polska w Meriden dostarczyła do błękitnej armii wielu rekrutów, a także świadczyła pomoc materialną staremu krajowi. Ogromną rolę odegrała przede wszystkim w sprawach odrodzenia poczucia narodowego i odrodzenia niepodległego państwa polskiego. Więź emigrantów polskich z Kościołem poza ojczystym krajem kształtowała poczucie tożsamości religijnej i narodowej. The Meriden Parish is the oldest Polish parish in Connecticut. It had about 3,500 believers. Established in 1892 by Fr. Antoni Klawiter, it was subsequ­ently run by Fr. Tomasz Misicki, PhD, Fr. Kazimierz Kucharski, Fr. Lucjan Bójnowski, Fr. Michał Miklaszewski, Fr. Józef Cułkowski and Fr. Jan Ceppa. Their pastoral and national ministry have been reflected in the “Dziennik Chi­cagoski” newspaper. Various religious, cultural and national associations have been active in the parish, aspiring to deepen and maintain the Polish national identity and the connection with the motherland among the immigrants as well as to develop their faith. In addition to spiritual help and ceremonial services, the Polish pa­rish in Meriden provided the Blue Army with numerous recruits and extended material aid to the old country. Most importantly, the Polish parish played a huge role in reviving the na­tional awareness and the independent Polish State. Outside their home country, the bond of Polish immigrants with the Church shaped their sense of religious and national identity.
  • Item
    Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kołkach w diecezji łuckiej w świetle inwentarza z 11 VI 1937 roku
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Żurek, Waldemar Witold
    Kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kołkach na Wołyniu pochodził z drugiej połowy XVII wieku. Był on fundacją Samuela Kazimierza Leszczyńskiego, urzędnika dworskiego. Uległ on pożarowi w czasie działań pierwszej wojny światowej. Odbudowany został w latach 1929-1930 przez proboszcza kołkowskiego ks. Edwarda Za­jączkowskiego i konsekrowany w lipcu 1930 roku przez sufragana łuckiego biskupa Stefana Walczykiewicza. Decyzją ordynariusza łuckiego biskupa Ad­olfa Szelążka w 1937 roku nastąpiła zmiana proboszcza w parafii Kołki. Stąd dotychczasowy proboszcz ks. Antoni Skrzypkowski sporządził 24 maja 1937 roku protokół zdawczo-odbiorczy parafii Kołki oraz dwa oddzielne protoko­ły: pierwszy dotyczył obliczenia ilości blachy cynkowej użytej do pokrycia dachu kościelnego przy budowie nowego kościoła i drugi zawierający dokład­ne zestawienia finansowe, które wyjaśniły szczegółowo zgłaszane pretensje wykonawców prac budowlanych wobec inwestora, jakim był ówczesny pro­boszcz – ks. Edward Zajączkowski. Do powyższych zostały dołączone dwa sporządzone inwentarze: kościoła parafialnego i domu plebańskiego, prze­kazane dnia 11 czerwca 1937 roku swemu następcy - ks. Konradowi Mosz­kowskiemu. Sprawował swoje obowiązki pastoralne w Kołkach jako ostatni proboszcz tej parafii. The parish church of the Assumption of the Blessed Virgin Mary in Kołki in Volhynia dates back to the second half of the 17th century. It was founded by Samuel Kazimierz Leszczyński, a court official. The church was burnt during the First World War and rebuilt in the years 1929-1930 by the parish priest of Kołki, Rev. Edward Zajączkowski, and then consecrated in July 1930 by the suffragan of Lutsk, Bishop Stefan Walczykiewicz. In 1937, the parish priest in the Kołki parish, Rev. Antoni Skrzypkowski, was dismissed by the decision of the bishop of Lutsk, Adolf Szelążek. The outgoing parish priest prepared, on 24 May 21937, the protocol of delivery and acceptance of the Kołki parish and two additional protocols: the one concerned the calculation of the quantity of zinced sheets used to cover the church roof during the construction of the new church, and the other contained detailed financial statements that explained the claims of the contractors of the construction works towards the investor, the then parish priest – Rev. Edward Zajączkowski. Additionally, two inventories, concerning the parish church and the presbytery, were attached to the protocols mentioned above. On 11 June 1937, the documents were given to Rev. Skrzyp­kowski’s successor – Rev. Konrad Moszkowski, who was the last parish priest in the Kołki parish.
  • Item
    Pierwsze czasopismo diecezji kieleckiej – „Maryawita”, następnie „Jutrzenka” (1903-1907)
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Kwaśniewski, Andrzej
    W latach 1903-1907 wydawane było czasopismo „Maryawita”. W ciągu 1906 r. czasopismo zmieniło nazwę na „Jutrzenka”. Zmiana była podyktowana potrze­bą odróżnienia się od mariawitów – odłamu religijnego potępionego w tym czasie przez papieża Piusa X. Redaktorem i wydawcą czasopisma był ks. Win­centy Bogacki. Stworzył on ogólnopolski zespół autorów. Bezpośrednią przy­czyną wydawania czasopisma były obchody jubileuszu 50-lecia ogłoszenia dogmatu Niepokalanego Poczęcia NMP. W roku 1906 wydawano „Jutrzenkę” wraz z dwoma dodatkami – „Czytelnia Niedzielna” i „Tygodnik Diecezjalny”. Czasopismo podejmowało w początkowych latach tematykę kultu maryjnego oraz treści związane z kultem Najświętszego Sakramentu. Po przemianach związanych z rokiem 1905 czasopismo zmieniło tematykę, wprowadzając treści społeczne, polityczne i narodowe. Pierwotnie odbiorcami treści czasopisma byli duchowni, ziemianie i inteligencja. Po wprowadzeniu tematyki społecznej zwiększyła się liczba odbiorców świeckich, w tym chłopów i robotników. Pre­numeratorzy czasopisma skupieni byli w zaborze rosyjskim, austriackim i pru­skim, ponadto w europejskiej i azjatyckiej części Rosji oraz w Stanach Zjedno­czonych. Czasopismo przyczyniło się do rozwoju piśmiennictwa duchownych, którym dało możliwość szerszego dotarcia do społeczeństwa z treściami teologicznymi, narodowymi, społecznymi i politycznymi.