Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2015, T. 103

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/7799

Browse

Browsing Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2015, T. 103 by Title

Now showing 1 - 20 of 33
  • Item
  • Item
  • Item
    Biblioteka Opactwa św. Wojciecha Mniszek Benedyktynek w Staniątkach
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Dudziak-Kowalska, Małgorzata; Janczak, Barbara
    The article is devoted to the history and present state of the library of The Abbey of Benedictine Nuns in Staniątki, one of the oldest monasteries in Poland. Development of the library throughout centuries has been outlined an the contents of the book collection have been described. Special attention has been paid to the musical collections originating from XVI-XVIII cc., which currenty can be accessed by the digital library. The study is an attempt to present the isssue from a librarian’s point of view. The problems discussed in the article refl ect diffi culties and challenges that have to be faced by numerous Polish monastery libraries.
  • Item
    Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego w aspekcie prawnym
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Adamczyk, Jerzy
    Niniejszy artykuł poświęcony jest bibliotece wyższego seminarium duchownego w aspekcie kanonicznym. Biblioteka seminarium duchownego jest instytucją gromadzącą, opracowującą i udostępniającą czytelnikom księgozbiory, będąca własnością seminarium duchownego. W pierwszej części tego artykułu ukazano konieczność istnienia biblioteki seminaryjnej. Następnie omówiono kwestię zasobu biblioteki seminaryjnej, w której powinny znajdować się przede wszystkim dzieła z zakresu filozofii chrześcijańskiej, psychologii, nauk teologicznych oraz materiały konieczne do nauki języków obcych. Podkreślono, że biblioteka seminaryjna to nie tylko księgozbiór, ale również cała infrastruktura mająca służyć funkcjonowaniu biblioteki. Wiele miejsca poświęcono także sprawie odpowiedzialnych za bibliotekę seminarium, jakimi są: biskup diecezjalny, rektor seminarium i bibliotekarz, jak i innych pracowników biblioteki, zarówno etatowych, jak i wolontariuszy. This article presents the library of the theological seminary in canonical terms. The library of the seminary is an institution which collects, processes and offers readers the collections owned by the seminary. The first part of this article shows the necessity for the seminary library. It then describes the collection of the seminary library, which should contain primarily works in the field of Christian philosophy, psychology, theological sciences and materials necessary for learning foreign languages. It is emphasized that the seminary library is not only a book collection, but also the entire infrastructure, the aim of which is to serve the functioning of the library. The paper also presents those people who are in charge of the seminary library: a diocesan bishop, the rector of the seminary and a librarian, as well as other library staff, both full-time ones and volunteers.
  • Item
    Catalogus librorum – biblioteka karmelitów bosych w Krakowie w świetle rękopiśmiennego katalogu z roku 1702
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Fluda-Krokos, Agnieszka
    W artykule przedstawiono wstępną analizę zawartości biblioteki pierwszego klasztoru zakonu karmelitów bosych w Polsce. Na podstawie rękopisu Catalogus librorum Conventus Immacula: Conceptionis B.V.M. F.F. Carmelitarum Discalceatorum Cracoviae. Factus. Anno Domini 1702 ustalono, że księgozbiór klasztoru pw. NMP w Krakowie podzielony był na 20 działów, z czego najliczniej reprezentowane były działy Spirituales i Theologi morales. Z obliczeń wynika, że w inwentarzu zanotowano 1768 opisów książek w ok. 2150 woluminach. Obecnie 190 ocalonych woluminów znajduje się w bibliotece klasztornej w Czernej. This paper presents a preliminary analysis of the contents of the first monastic library of the Carmelite Order in Poland. On the basis of the manuscript Catalogus librorumConventus Immacula: Conceptionis B.V.M. F.F. Carmelitarum Discalceatorum Cracoviae. Factus. Anno Domini 1702 it was discovered that the library of the monastery church devoted to the Holy Virgin Mary in Cracow was divided into 20 sections, and the most numerous ones were the Spirituales and Theologi morales sections. Calculations show that the inventory includes 1768 descriptions of books in approx. 2150 volumes. Currently, 190 survived volumes are located in the monastic library in Czerna.
  • Item
    Darowizny, legaty testamentowe i inne sposoby nabywania ksiąg do biblioteki cystersów w Szczyrzycu w okresie staropolskim
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Marszalska, Jolanta M.
    Spuścizny po donatorach klasztoru, legaty testamentowe oraz dary stanowiły podstawową formę zaopatrywania biblioteki szczyrzyckiej w książki, zarówno w początkach istnienia klasztoru, jak i na przestrzeni kilkuset lat jego trwania i działalności. Było to zjawisko dość powszechne dla znakomitej większości bibliotek klasztornych w dawnych wiekach. W świetle zachowanego materiału archiwalnego, a przede wszystkim samych książek biblioteki szczyrzyckiej, można uznać, że było to jedno z najważniejszych źródeł powiększania zasobu bibliotecznego klasztoru. Stwierdzenie to odnosi się do całego okresu funkcjonowania tej biblioteki szczególnie jednak do początków jej kształtowania, kiedy podstawę zbiorów stanowiły księgi rękopiśmienne i kodeksy liturgiczne. Na podstawie wpisów proweniencyjnych, można wyodrębnić trzy grupy ofiarodawców na rzecz biblioteki szczyrzyckiej: zakonnicy szczyrzyccy (opaci i przeorzy), duchowieństwo świeckie i przedstawiciele innych zakonów oraz osoby świeckie. Wśród ofiarowywanych ksiąg przeważały dzieła o treści teologicznej, liturgicznej, a także zbiory kazań niezbędne do skutecznego sprawowania duszpasterstwa parafialnego. Legacies from the donors of the monastery, testamentary depositions and gifts were the main form of supply of books to the library of Szczyrzyc, both in the early days of the monastery as well as over several hundred years of its existence and operation. It was a quite common phenomenon for the vast majority of monastic libraries in the past centuries. In the light of the preserved archival material, and above all the books from the library of Szczyrzyc, it can be concluded that it was one of the most important sources of enlargement of the monastic library. This statement applies to the entire period of the functioning of this library, but especially to the beginning of its formation when the collections mainly included manuscripts and liturgical codes.On the basis of the information about provenance, it is possible to identify three groups of donors to the library of Szczyrzyc: monks (abbots and priors) from Szczyrzyc, secular clergy, representatives of other religious orders and lay people. Among the donated books are primarily theological and liturgical works as well as the collections of sermons necessary for the effective pastoral care of the parish.
  • Item
    Działalność charytatywna zakonów żeńskich w Polsce do końca XVIII wieku
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Surdacki, Marian
    Rozwój szpitalnictwa w państwie polskim związany był z przyjęciem chrztu, rozwojem chrześcijaństwa i organizacji kościelnej, przede wszystkim zaś przybyciem zakonów. Ogromną rolę w działalności charytatywnej, zwłaszcza w średniowieczu odegrały przede wszystkim zakony męskie, z kolei w czasach nowożytnych ogromne znaczenie w tym względzie posiadały żeńskie zgromadzenia charytatywno-szpitalne. Gdy chodzi o zakony kobiece w średniowieczu najwcześniej w prowadzenie szpitali i dzieło miłosierdzia angażowały się mniszki benedyktyńskie i cysterskie, choć nie była to ich główna misja i charyzmat. Czasami szpitale prowadziły też siostry klaryski z II zakonu franciszkańskiego, magdalenki i brygidki, w dużo zaś większym stopniu beginki, luźne grupy kobiet trzymające się najczęściej kościołów dominikańskich czy franciszkańskich oraz reguł życia wspólnotowego, czyli tzw. trzeciego zakonu. Najważniejszym jednak okazało się zgromadzenie sióstr kanoniczek św. Ducha (duchaczki), które od początku XIII w. prowadziło wraz z męską gałęzią tego zakonu wielki, największy i najważniejszy aż do Oświecenia na ziemiach polskich, szpital św. Ducha w Krakowie, specjalizujący się w opiece nad dziećmi porzuconymi. Wielki rozwój żeńskich dobroczynnych zgromadzeń zakonnych nastąpił po zakończeniu Soboru Trydenckiego (1545-1563). Niewątpliwie najważniejszym z nich były założone w przez Wincentego a Paulo w Paryżu w 1633 r. siostry miłosierdzia tzw. szarytki. W Polsce posiadały one aż 29 domów, przy których prowadziły szpitale, sierocińce i szkoły dla dziewcząt, także biednych. Podobną aktywność, choć w nieco mniejszej skali wykazywały powstałe w Braniewie siostry katarzynki, założone w 1571 r. przez Reginę Protman. Działalnością charytatywną w Rzeczypospolitej zajmowały się ponadto siostry prezentki (utworzone w Krakowie w latach dwudziestych XVII w. przez Zofię Czeską), wizytki (od św. Franciszka Salezego –1601 r., Genewa,) oraz mariawitki założone w 1737 r. w Wilnie przez Stefana Turczynowicza. Oprócz wymienionych, dzieło miłosierdzia rozwijało, na marginesie swojej zasadniczej misji, większość niecharytatywnych żeńskich zgromadzeń zakonnych istniejących na terenach państwa polskiego w okresie przedrozbiorowym. The development of hospital services in the Polish State was associated with baptism, the development of Christianity and church organization, and above all, the arrival of religious orders. In the Middle Ages, male religious orders played a huge role in charitable activities, while in modern times female congregations dealing with charity and hospital services were of great importance in that regard. As for female religious orders in the Middle Ages, the Benedictine and Cistercian nuns were the first ones who were engaged in running hospitals and charity work, although it was not their primary mission and charisma. Sometimes hospitals were also run by the Poor Clare Sisters of the Second Franciscan Order, the Magdalene Sisters, the Bridgettine Sisters, and primarily by the Beguines, loose groups of women who were close mostly to Dominican and Franciscan churches and the rules of community life, that is the Third Order. The most important congregation, however, turned out to be the Sisters Canonesses of the Holy Spirit (duchaczki in Polish), who from the beginning of the thirteenth century run, along with the male branch of the Order, Holy Spirit hospital in Cracow, which specialized in the care of abandoned children and was the largest and the most important one in Poland until the Enlightenment. The great development of charitable female religious congregations occurred after the Council of Trent (1545-1563). Undoubtedly, the most significant of which were the Sisters of Charity (so-called szarytki in Polish) founded by St. Vincent de Paul in Paris in 1633. In Poland, they had 29 houses, where they ran hospitals, orphanages and schools for girls, including the poor. Similar activities, although at a smaller scale, were done by the Sisters of St. Catherine from Braniewo, founded in 1571 by Regina Protman. In addition, charitable activities were undertaken by the Congregation of the Virgins of the Presentation of the Blessed Virgin Mary (founded in Cracow in the 1620s by Zofia Czeska), the Visitation Sisters (founded by St. Francis de Sales -1601, Geneva,) and the Mariavites founded in 1737 by Stefan Turczynowicz in Vilnius. Apart from the above mentioned orders, the work of mercy was developed, on the margins of its core mission, by most non-charitable female religious congregations existing in Poland in the period before the partitions.
  • Item
    Działalność kinematograficzna i rekolekcyjna księdza Bronisława Szymańskiego
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Żurek, Waldemar Witold
    Rev. Bronislaw Szymański, a Salesian priest, following the indications of the Second Vatican Council, screened religious films in Polish parishes in the years 1965-1988. He was a complete amateur in that area. In the case of foreign films (Italian or English-speaking), it was necessary to translate the texts into Polish. Within 23 years, he presented 11 religious films in over 2.5 thousand projections, which were watched by nearly two million viewers. Those projections were performed mainly in parishes, monasteries and nunneries, seminaries, and for the communities of other faiths. Rev. Szymański was also an experienced and sought-after preacher. In the years 1959-2002 he conducted a 19 one-week retreats for the Salesians and 92 parish retreats for the faithful.
  • Item
    Działalność wydawnicza Związku Księży Abstynentów (1903-1914)
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Krasińska, Izabela
    Jedną z form działalności istniejącego od 1902 r. Związku Księży Abstynentów było zwalczanie alkoholizmu poprzez publikowanie stosownej literatury skierowanej do szerokiego kręgu odbiorców. Pierwsze publikacje wydawane nakładem Związku ukazały się już w 1903 r. Związek Księży Abstynentów do wybuchu pierwszej wojny wydał sześć druków zwartych (broszur i niewielkich objętościowo książeczek). Nadto ukazało się kilkadziesiąt rodzajów druków ulotnych, wśród których warto wymienić: obrazki kolędowe i komunijne, widokówki, odezwy, tablice poglądowo-statystyczne, grafikony oraz wkładki do książeczek do nabożeństwa. Na uwagę zasługują również wydawane nakładem Związku Księży Abstynentów na archidiecezję gnieźnieńską i poznańską periodyki. W działalność naukową, publicystyczną i redakcyjną włączyło się wielu kapłanów – członków Związku Księży Abstynentów. Wśród nich na szczególne wyróżnienie zasługują: ks. Kazimierz Niesiołowski, ks. Józef Janiszewski, ks. Henryk Antoni Szuman, ks. Maksymilian Mrugas oraz ks. Onufry Śpikowski. Kolportażem wydawnictw Związku Księży Abstynentów zajmowały się głównie sekretariaty (składnice) abstynenckie mieszczące się w Poznaniu i we Lwowie. Warte odnotowania jest, iż członkowie Związku opłacający systematycznie składki, wszelkie związkowe publikacje otrzymywali bezpłatnie. One of the aims of the Association of Teetotal Priests was to combat alcoholism by publishing relevant literature addressed to a wide audience. The first publications released by the Association appeared in 1903. The Association of Teetotal Priests published six books (brochures and books of small size) to the outbreak of the First World War. Moreover, there were dozens types of ephemeral prints, among which worth mentioning are: carol and communion pictures, postcards, appeals, pictorial and statistical charts, graphs and inserts for prayer books. Another thing worth noting is the fact that the Association of Teetotal Priests in the Archdiocese of Gniezno and Poznań also published periodicals. A number of priests from the Association were engaged in scientific, journalistic and editorial activity. Among them special mention should be drawn to: Rev. Kazimierz Niesiołowski, Rev. Józef Janiszewski, Rev. Henryk Antoni Szuman, Rev. Maksymilian Mrugas and Rev. Onufry Śpikowski. The publications of the Association were distributed mainly by the abstinence secretariats (depots) located in Poznań and Lviv. It is noteworthy that those members of the Association who paid regular fees received all publications free of charge.
  • Item
    Historia rozwoju katolickiej sieci parafialnej w diecezji tyraspolskiej w XIX w. na podstawie materiałów Państwowego Archiwum Obwodu Odeskiego
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Dianowa, Natalia
    W artykule przedstawione są dokumenty dotyczące katolickiej sieci parafialnej i życia religijnego znajdujące się w Państwowym Archiwum Obwodu Odeskiego. W kilku zespołach zachowały się archiwalia dotyczące budowy kościołów w Odessie, zapraszaniu duchownych do pracy wśród niemieckich osadników oraz księgi metrykalne niektórych parafii. Te ostatnie stanowią cenne źródło pozwalające na ustalenie pochodzenia społecznego oraz krajów z których przybywali osiedleńcy. Część materiałów dotyczy także relacji z Cerkwią prawosławną, posiadającą w Imperium Rosyjskim dominującą pozycję. Materiały archiwalne wypełniają luki już znanych badaczom źródeł i publikacji na temat parafii katolickich na południowym wybrzeżu Morza Czarnego. The article presents the documents found in the National Archive of the Odessa District. The documents concern a network of Catholic parishes and religious life. Several fonds contain archival materials referring to churches built in Odessa and clergy encouraged to work among the German settlers, and registry books of some parishes. The last ones are a valuable source for determining social origin and the countries from which the settlers arrived. Some of the materials also concern relations with the Orthodox Church, which has a dominant position in the Russian Empire. Archival materials fill in the gaps in already known sources and publications on Catholic parishes on the south coast of the Black Sea.
  • Item
    Instrukcja kancelaryjna KUL a instrukcje Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej i Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Porównanie normatywów kancelaryjnych
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Nowicki, Tomasz
    Współczesna kancelaria akt spraw jest prowadzona w oparciu o bezdziennikowy system kancelaryjny. Podstawą funkcjonowania tego systemu są trzy ważne normatywy kancelaryjno-archiwalne, do których zaliczamy instrukcję kancelaryjną, jednolity rzeczowy wykaz akt (będący często załącznikiem do instrukcji kancelaryjnej) oraz instrukcję archiwalną. Bez tych regulacji sprawne funkcjonowanie nowoczesnej kancelarii i archiwum zakładowego (składnicy akt) jest niemal niemożliwe. Szczególnie istotna rola przypada instrukcji kancelaryjnej, której podstawową funkcją jest określenie zasad i trybu wykonywania czynności kancelaryjnych w danej instytucji oraz znormalizowanie postępowania z powstającą w jednostce dokumentacją. Prawidłowa budowa tego normatywu sprzyja bez wątpienia poprawie działania instytucji, optymalizuje procesy zarządzania dokumentacją, przyczynia się do racjonalizacji i udoskonalenia obiegu dokumentacji wewnątrz jednostki organizacyjnej oraz usprawnia i przyspiesza proces załatwiania spraw. Normatyw ten jest niezbędny także w szkołach wyższych, w tym zwłaszcza w uniwersytetach. Kancelaria uniwersytetu (rozumiana jako całość komórek organizacyjnych wykonujących czynności kancelaryjne formalne i merytoryczne), z racji rozbudowanej struktury takiej instytucji, jest mocno rozproszona. Posiadanie prawidłowo skonstruowanej instrukcji kancelaryjnej (ale także i pozostałych normatywów) w przypadku uniwersytetów państwowych jest wymogiem ustawowym. W przypadku Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II nie ma przymusu prawnego, lecz z pewnością zalety stosowania tego normatywu były podstawą wprowadzenia go zarządzeniem Rektora KUL z 21 grudnia 2001 r. W artykule zostaje porównana wprowadzona wówczas instrukcja kancelaryjna z podobnymi normatywami obowiązującymi na dwóch polskich uniwersytetach, a mianowicie Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej oraz Uniwersytecie Śląskim. Najważniejszym wnioskiem wynikającym z tego porównania jest wykazanie konieczności wprowadzenia nowej regulacji kancelaryjnej na KUL. Modern chancery of case records is run using the chancery system based on registering particular cases. This system is built on three important chancery-archive norms, which include chancery instructions, a uniform list of records (which is often the annex to chancery instructions) and archival instructions. Without these regulations the smooth functioning of a modern chancery and an institutional archive (records repository) is almost impossible. Chancery instructions are the ones which play an important role, as their primary function is to establish the rules and procedures for performing chancery tasks in the institution and to standardize the handling of documentation produced by the institution. The proper design of this normative undoubtedly improves the functioning of institutions, optimizes document management processes, contributes to rationalization and improvement of documents flow within the organization, and streamlines and accelerates the process of performing things. This norm is also needed in higher education, especially at universities. Chancery of the university (understood as a whole organizational unit performing formal and substantive chancery tasks), due to extensive structure of such an institution, is heavily fragmented. It is a legal requirement to have properly constructed chancery instructions (but also other norms) in the case of state universities. In the case of the Catholic University of Lublin John Paul II there is no legal coercion, but certainly the advantages of using these norms were the basis for its introduction by the Rector of the Catholic University 21 December 2001. The article presents the comparison of the introduced chancery instructions with similar norms in two Polish universities, namely Maria Curie-Skłodowska University, and the University of Silesia. The most important finding of this comparison is recognition of the necessity of issuing new chancery regulations at the Catholic University of Lublin.
  • Item
  • Item
  • Item
    Korespondencja między kardynałem Mieczysławem Halką Ledóchowskim a księciem Adamem Stanisławem Sapiehą dotycząca stanu metropolii lwowskiej obrządku greckokatolickiego
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Bober, Sabina
    Adam Stanisław Sapieha magnat i polityk galicyjski należał do działaczy katolickich mocno zatroskanych o agendy Kościoła greckokatolickiego w Galicji, zagrożonego propagandą prawosławia szerzoną przez część rusofilsko usposobionego duchowieństwa cerkwi greckokatolickiej. Istotny problem polegał tu na wzmocnieniu tamtejszego episkopatu oraz należyte wychowanie w seminarium duchownym. Sapieha nie do końca miał zaufanie do stopnia zorientowania w tych sprawach Stolicy Apostolskiej, toteż z własnej inicjatywy śledził wydarzenia zachodzące w Cerkwi i postępowanie grekokatolików, chcąc we właściwy obraz tych stosunków komunikować Stolicy Apostolskiej, gdzie osoba jego dobrze była znana z troski o sprawy grekokatolików w Galicji. Sapieha wielokrotnie komunikował informacje na ten temat różnym dykasteriom rzymskim. W niniejszej publikacji udostępniono wymianę listów między nim a kardynałem Mieczysławem Ledóchowskim, podówczas zatrudnionym w Kurii rzymskiej i jeszcze jako arcybiskup gnieźnieński i poznański, podobnie, jak po jego osiedleniu się w Rzymie w 1876 r., żywo był zainteresowanym sprawą unitów w Królestwie Polskim po likwidacji tam Unii w 1875 r. Ledóchowski, który wkrótce po wyborze Leona XIII zainteresowanego położeniem kresu kulturkampfu w Prusach, nie znajdował dostatecznego posłuchu u papieża, ponieważ osoba arcybiskupa gnieźnieńskiego i poznańskiego była jedną z ważnych przeszkód na drodze do porozumienia między Bismarckiem a papieżem, bardzo ostrożnie podszedł do problemów przedstawionych przez Sapiehę. Z publikowanej tu korespondencji można wnioskować, że kardynał Ledóchowski nie był w tym czasie najlepszym mediatorem w sprawach, o które zabiegał Sapieha. Stanisław Adam Sapieha, a Galician magnate and politician was one of the Catholic activists who were concerned about the Greek Catholic Church organizations in Galicia endangered by the Orthodox propaganda spread by some Russophile-minded Greek Catholic clergy. A significant issue was to strengthen the local episcopate and provide sound education in the seminary. Sapieha was not really confident to what extent the Holy See was aware of the situation, and so on his own initiative he observed the events taking place in the Orthodox and Greek Catholics proceedings in order to properly show those relations to the Holy See, where he was well known for his concern for the affairs of the Greek Catholics in Galicia. Sapieha repeatedly provided information for different Roman dicasteries. The following publication presents the letters between Sapieha and Cardinal Mieczysław Ledóchowski, then employed in the Roman Curia, who as the archbishop of Gniezno and Poznań, just like after settling in Rome in 1876, was vividly interested in the Greek Catholics in the Kingdom of Poland after the liquidation of the Union there in 1875. Ledóchowski, soon after the election of Pope Leo XIII (interested in ending the Kulturkampf in Prussia), was not welcomed by the Pope, because the Archbishop of Gniezno and Poznań was one of the major obstacles to an agreement between Bismarck and the Pope. He was very careful about the problems presented by Sapieha. From the correspondence published here it can be concluded that Cardinal Ledóchowski was not at that time a good mediator in the cases which Sapieha was involved with.
  • Item
    Metody finansowania Kościoła katolickiego w Rosji w XIX wieku. Przyczynek archiwalny
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Radwan, Marian; Wodzianowska, Irena
    Polityka wyznaniowa państwa rosyjskiego była inspirowana przez dwa nurty ideologiczne, sięgające korzeniami tradycji Piotra I i Katarzyny II – cezaropapizmu i słowianofilstwa. Władcy rosyjscy dążyli do podporządkowania sobie wyznań religijnych, a ponadto do zbudowania imperium wszechsłowiańskiego z językiem rosyjskim. W odniesieniu do Kościoła katolickiego postulaty te okazały się wyjątkowo aktualne kiedy 60% ziem Rzeczpospolitej po rozbiorach znalazło się w granicach Rosji. Władze carskie starały się uniezależnić katolików od Stolicy Apostolskiej i narzucić im stopniowo język i kulturę rosyjską. Świeckiej władzy podporządkowały instytucje kościelne – diecezje, seminaria, parafie, klasztory. W tym celu powołano Kolegium Rzymsko-katolickie (1801), podporządkowując je bezpośrednio MSW. Obydwie organizacje sprawowały pełny nadzór nad instytucjami kościelnymi. Świeccy prokuratorzy w obu wymienionych urzędach odgrywali decydującą rolę. Na polecenie caratu przejęto stopniowo wszystkie majątki zakonne, diecezjalne i parafialne, w zamian samowolnie przyznając im określone pensje (1832,1843). Z drugiej strony z inicjatywy metropolity S. Siestrzeńcewicza (1820) utworzono tzw. fundusz pomocowy celem finansowania wydatków nadzwyczajnych – biednych parafii, seminariów, Akademii Duchownej, chorych i emerytowanych duchownych, zesłanych biskupów. Dysponując tym funduszem pomocowym zarówno MSW jak i Kolegium dopuszczało się wielu nadużyć, często finansując nawet antykościelne posunięcia lub znanych wrogów polskiego społeczeństwa (K. E. Sievers). Rząd A. Kiereńskiego przygotował nie zrealizowany projekt reform w tej dziedzinie, storpedowany przez rewolucję z 1917 r. The religious policy of the Russian State was inspired by two ideological trends, which were rooted in the tradition of Peter I and Catherine II - Caesaropapism and Slavophilism. Russian rulers sought to subjugate the religious denominations, and also to build a Pan-Slavic empire with the Russian language. With regard to the Catholic Church, those demands proved to be extremely valid as 60% of the lands of the Polish Republic became part of Russia after the partitions. The tsarist authorities tried to separate Catholics from the Holy See and impose gradually the Russian language and culture on them. Secular authorities wanted to gain control over church institutions - dioceses, seminaries, parishes, monasteries. To achieve that aim, the authorities established the Roman-Catholic College (1801), and subordinated it directly to the Ministry of the Interior. Both organizations exercised full control over ecclesiastical institutions. Lay prosecutors in both of those offices played a decisive role. At the command of the tsarist regime all the monastic, diocesan and parish properties were gradually taken over, in return certain salaries (1832.1843) were granted to them. On the other hand, at the initiative of Metropolitan Bishop Siestrzeńcewicz S. (1820) so-called assistance fund was created, the aim of which was to finance the special expenses - poor parishes, seminars, Theological Academy, sick and retired priests, deported bishops. Having the assistance fund at their disposal, both the Ministry of the Interior and the College misappropriated funds, often financing even anti-Church actions or well-known enemies of Polish society (K.E. Sievers). A. Kerensky’s government prepared a draft reform in this field. However, it was not implemented as it was torpedoed by the revolution of 1917.
  • Item
    O pracach rzeźbiarskich Antoniego Popiela dla jasielskich franciszkanów
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Laskowski, Andrzej
    Artykuł omawia kilka elementów dekoracji i wyposażenia zburzonego w czasie II wojny światowej kościoła Franciszkanów w Jaśle, zaprojektowanego przez lwowskiego architekta Michała Łużeckiego. Elementy te łączy postać ich twórcy, znanego lwowskiego rzeźbiarza Antoniego Popiela. Są nimi kamienne elementy dekoracji fasady kościoła (figura Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej i płaskorzeźbione godło zakonu franciszkanów) oraz drewniane rzeźby zdobiące ołtarz główny świątyni, przedstawiające świętych: Antoniego Padewskiego, Alfonsa i Franciszka Salezego. Wszystkie powstały w latach 1904-1905. W ich kontekście pojawiają się nazwiska związanych ze Lwowem współpracowników rzeźbiarza: kamieniarza Albrychta (wykonawcy godła), architekta Michała Łużeckiego (projektanta ołtarza) oraz snycerza Tadeusza Sokulskiego (wykonawcy ołtarza). Z zaprezentowanych prac Antoniego Popiela dla jasielskich Franciszkanów do dnia dzisiejszego zachowała się jedynie figura św. Antoniego, zajmująca pierwotnie centralne miejsce w strukturze głównego ołtarza zniszczonej świątyni, a dzisiaj umieszczona w kaplicy bocznej nowego, zbudowanego po wojnie na nowym miejscu, kościoła Franciszkanów. Figura ta, cudownie ocalona z zagłady samej świątyni, od dawna otoczona jest w Jaśle żywym kultem, co w 1996 roku skłoniło Radę Miejską w Jaśle do uznania św. Antoniego Padewskiego patronem miasta. 27 grudnia 2014 roku mija równo sto lat od momentu sprowadzenia tej figury do Jasła. Autor artykułu zwraca uwagę na walory artystyczne zachowanej rzeźby, porównując ją z innymi przedstawieniami świętego z tego czasu, powstałymi na obszarze oddziaływania lwowskiego środowiska artystycznego. Wnioskuje z tego, iż jasielska rzeźba jest dziełem wartościowym artystycznie, będącym indywidualną interpretacją tematu zaproponowaną przez rzeźbiarza. Wskazuje przy tym, iż jasielskie prace Antoniego Popiela stanowią ciekawe, dotąd nieznane historykom sztuki, uzupełnienie jego dorobku artystycznego oraz istotny przyczynek do relacji łączących rzeźbiarza z innymi twórcami związanymi ze Lwowem. Artykuł uzupełnia odpis listu Antoniego Popiela do prowincjała Franciszkanów o. Peregryna Haczeli z 15 stycznia 1906 roku, zawierający rozliczenie kosztów wykonania trzech figur do głównego ołtarza dawnej jasielskiej świątyni franciszkańskiej, przechowywany w archiwum franciszkańskim w Krakowie. The article discusses several elements of decoration and equipment of the Franciscan church in Jasło, destroyed during the Second World War, which was designed by Michał Łużecki, an architect from Lviv. These elements were created by a known Lviv sculptor Antoni Popiel. They are stone elements of church facade decoration (the statue of Our Lady of the Immaculate Conception and the bas-relief emblem of the Franciscan order) and wooden sculptures adorning the altar of the church, depicting such saints as: St. Anthony of Padua, Alphonsus and St. Francis de Sales. All were created in 1904-1905. These decorations evoke the names of the above mentioned sculptor’s collaborators from Lviv: Albrycht, a stonemason (the emblem creator); Michał Łużecki, an architect (the designer of the altar) and Tadeusz Sokulski, a woodcarver (the altar creator). Only one of Anthony Popiel’s works made for the Franciscans in Jasło survived to the present day- the statue of St. Anthony. It was originally placed in the central place in the structure of the main altar of the destroyed church. Today it is in the side chapel of the new Franciscan church, built after the war at a new site. This figure, miraculously saved from destruction, has long been worshiped in Jasło, which in 1996 led to the recognition of St. Anthony of Padua as the patron saint of the town by the Town Council in Jasło. December 27, 2014 marks exactly a century since bringing the figure to Jasło. The article draws attention to the artistic values of the preserved sculpture, comparing it with other representations of this saint of that time created in the area of influence of the artistic community of Lviv. It can be concluded that the sculpture from Jasło is the work of an artistic value, the work which is an individual interpretation of the theme proposed by the sculptor. It can also be noted that Anthony Popiel’s works from Jasło, hitherto unknown to historians of art, are an interesting complement to his artistic achievements and significant contribution to the relationships between the sculptor and other artists associated with Lviv. The article is supplemented with the copy of Anthony Popiel’s letter of January 15, 1906 to the Franciscan Provincial, Father Peregrine Haczela, containing the estimate of three figures for the main altar of the former Franciscan church in Jasło. The letter is stored in the Franciscan archive in Cracow.
  • Item
    Przegląd bibliograficzny
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Hamryszczak, Artur Paweł; Kiper, Daniel
  • Item
  • Item
  • Item