Roczniki Humanistyczne

Permanent URI for this community

https://hdl.handle.net/20.500.12153/4502

Roczniki Humanistyczne ('Annals of Arts') is an academic journal of the humanities published by the Learned Society of the John Paul II Catholic University of Lublin and the Faculty of Humanities of the John Paul II Catholic University of Lublin. It has appeared without interruption since 1949.
Roczniki Humanistyczne is a platform of exchange of ideas between scholars from Poland, East-Central and Eastern Europe, and other parts of the world in five areas of the humanities: literary studies, linguistics, history, art history, and musicology, as well as across these disciplines.  
Roczniki Humanistyczne publishes original research articles, review articles, reviews, and short communications. Contributions are accepted in Polish, English, German, Dutch, French, Spanish, Portuguese, Italian, Ukrainian, Belarusian, and Russian. The language of contribution may vary depending on fascicle.

Roczniki Humanistyczne is published yearly in 12 thematic fascicles as described in the section About the Journal – Focus and Scope.

Roczniki Humanistyczne są czasopismem naukowym wydawanym przez Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego od 1949 roku. Od roku 2009 współwydawcą jest Wydział Nauk Humanistycznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.

Roczniki Humanistyczne stanowią platformę wymiany idei pomiędzy uczonymi z Polski i regionu Europy Środkowo-Wschodniej i Wschodniej a uczonymi z innych części świata w zakresie czterech dyscyplin, określonych Ustawą 2.0: literaturoznawstwa, językoznawstwa, historii i nauk o sztuce, a także ujęć inter- i transdyscyplinarnych. 

W Rocznikach Humanistycznych publikujemy artykuły badawcze i przeglądowe, recenzje i sprawozdania. Zapraszamy do zgłaszania propozycji tekstów w języku polskim, angielskim, niemieckim, niderlandzkim, francuskim, hiszpańskim, portugalskim, włoskim, ukraińskim, białoruskim i rosyjskim, w zależności od zeszytu. 

Charakterystyka poszczególnych zeszytów zawarta jest w części Cel i zakres.

News

Kontakt
Roczniki Humanistyczne
Al. Racławickie 14
20-950 Lublin
Polska

Główna osoba do kontaktu
Monika Sidor
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Jana Pawła II
monika.sidor@kul.pl

Browse

Browsing Roczniki Humanistyczne by Title

Now showing 1 - 13 of 13
  • Item
    Architektura socmodernistyczna w Lublinie. Projekt nowego śródmieścia Lublina – studium przypadku
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024) Błotnicka-Mazur, Elżbieta
    Celem artykułu jest przedstawienie przemian koncepcji zabudowy tzw. nowego centrum Lublina w okresie 1967–1975. Jego ramy czasowe wyznaczają dwa wydarzenia: konkurs architektoniczny z 1967 r. oraz projekt Centrum Handlowo-Usługowego z 1975 r. Zainicjowany przez władze miejskie w 1967 r. konkurs nie był dotąd prezentowany w literaturze przedmiotu. Jego wyniki stanowią przykład koncepcji architektury socmodernistycznej, która miała znaleźć się w bezpośrednim sąsiedztwie historycznej zabudowy obszaru ograniczonego ulicami: Krakowskie Przedmieście, Kołłątaja, Hempla, Okopowa i Chopina. W efekcie konkursu wyłoniono zwycięski projekt, który jednak nie został zrealizowany. Nieco późniejszy projekt na nowe centrum z 1975 r. również pozostał w sferze niezrealizowanych zamierzeń. W omawianym kwartale, pod koniec lat 60. XX wieku wybudowano zaledwie jeden wieżowiec, przy ul. Karłowicza 4, niepowiązany z wyżej wymienionymi pracami konkursowymi. Planowana aktualnie gruntowna modernizacja tego biurowca, skłania do badawczej refleksji nie tylko nad odważnie zakrojonymi, niewykorzystanymi projektami sprzed około półwiecza, ale także nad aktualną kondycją wówczas realizowanych obiektów, ich statusem i rolą we współczesnej, choć zabytkowej tkance miasta. This article aims to present the evolution of the development concept of the so-called Lublin’s new centre for 1967–1975. Its timeframe is marked by two events: the 1967 architectural competition and the 1975 proposal of a shopping and service centre. Launched by the municipal authorities in 1967, the competition has not been discussed in the literature of the subject yet. Its results exemplify a concept of socialist-modernist architecture, which was intended for the immediate vicinity of the historic buildings in the area bounded by Krakowskie Przedmieście, Kołłątaja, Hempla, Okopowa and Chopina streets. The winning design was not executed. A slightly later proposal for a new centre (1975) also remained a paper design. In the area in question, only one high-rise building was erected in the late 1960s, at 4 Karłowicza Street, unrelated to the competition submissions mentioned above. The thorough modernisation of this office building, which is being planned, prompts a research reflection not only on the bold, unused projects of about half a century ago, but also on the current condition of the buildings built at that time, their status and role in the contemporary, albeit historic, fabric of the city.
  • Item
    “Clearly, Carefully and Precisely”: On Music in the Constitutions of the Order of Saint Paul the First Hermit from the 17th and 18th Centuries
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024-12-27) Jędrzejski, Michał
    From the very beginning of the Order of Saint Paul the First Hermit, music was the object of particular concern of the Pauline Fathers, which has been reflected in the monastic constitutions. Three of them are the title sources of the article, the aim of which is to present references to music contained in the Pauline constitutions from 1636, 1643 and 1725, compare them and draw conclusions on the codification of music in these constitutions. The text is divided into three main parts, respectively, to three editions of the constitutions. All the sources examined prove that the codification of music in the Pauline Order was characterized by detail and rigor in regulating singing, postures, participation in vocal exercises and the selection of the liturgical repertoire. Marian piety was a special principle that organized the liturgical and musical regulations contained in the Pauline constitutions. Muzyka od początku istnienia Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika była przedmiotem szczególnej troski ojców paulinów, co znalazło odzwierciedlenie w konstytucjach zakonnych. Trzy z nich stanowią tytułowe źródła artykułu, który ma na celu przedstawić odniesienia do muzyki zawarte w konstytucjach paulińskich z 1636, 1643 i 1725 r., ich porównanie oraz wyciągnięcie wniosków na temat kodyfikacji muzyki w tych konstytucjach. Tekst dzieli się na trzy główne części odpowiednio do trzech edycji konstytucji. Wszystkie przebadane źródła świadczą o tym, że kodyfikacja muzyki w zakonie paulinów odznaczała się szczegółowością i rygoryzmem w regulowaniu śpiewu, postaw, udziału w ćwiczeniach wokalnych i doborze repertuaru liturgicznego. Szczególną zasadą porządkującą przepisy liturgiczno-muzyczne zawarte w konstytucjach paulińskich była pobożność maryjna.
  • Item
    Destrukcyjna siła resentymentu – Byk Szczepana Twardocha
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Dąbrowska, Dorota
    Artykuł stanowi próbę analizy i interpretacji dramatu Byk Szczepana Twardocha oraz jego inscenizacji w reżyserii Roberta Talarczyka oraz Szczepana Twardocha (Teatr Studio, 2022). Zaprezentowana w artykule perspektywa badawcza jest skoncentrowana na refleksji nad ujawniającym się w utworze wątkiem śląskiej tożsamości oraz jego zależnością wobec problematyki resentymentu. Autorka artykułu odwołuje się do rozumienia tej kategorii zawartej w eseistyce Ewy Thomspon, a zatem do namysłu nad dwojakiego rodzaju rolami, przyjmowanymi przez członków społeczeństw krajów postkolonialnych. Analiza tekstu Twardocha w tej perspektywie pozwala na refleksję nad przenikaniem się wątków narodowych, klasowych i psychologicznych.
  • Item
    Labiryntowe disegni o poezji Jana Kochanowskiego (Rec.: Alina Nowicka Jeżowa. Spotkania w labiryncie. Szkice o poezji Jana Kochanowskiego)
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Chodyko, Maria
  • Item
  • Item
    „Music To Be Murdered By” – (nie)znane melodie i inne (pop)kulturowe elementy Bowiego w Warszawie Doroty Masłowskiej w perspektywie krytyki feministycznej
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Sadowska, Martyna
    Główne cele artykułu to: (1) próba uchwycenia, zdefiniowania i zinterpretowania relacji popkultury i krytyki feministycznej w Bowiem w Warszawie Doroty Małowskiej, (2) analiza sposobów realizacji modelów genderowych w kulturze popularnej, tu zwłaszcza na podstawie piosenek bigbitowych zawartych w dramacie, i (3) refleksja nad możliwym oporem względem opresyjnych schematów tożsamościowych zaprezentowanych w dramacie Masłowskiej. Ponadto w kontekście Bowiego w Warszawie refleksji poddaje się dwa pojęcia: „znanych” (hegemonicznych) oraz „zwariowanych” (subwersywnych) melodii (looney tunes). Artykuł podkreśla też dwoisty stosunek Masłowskiej do „popkultury” w perspektywie krytyki feministycznej.
  • Item
    Obowiązek pamięci, obowiązek prawdy – Grzegorz Kwiatkowski Karl-Heinz M.
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Jakubowska-Ożóg, Alicja
    Przedmiotem uwagi są wiersze z wydanego w 2019 r. zbioru Grzegorza Kwiatkowskiego Karl-Heinz M. Poeta powraca do tematów zagłady, śmierci, odpowiedzialności. Bohaterami wierszy, podobnie jak w poprzednich zbiorach, pozostają ofiary hitlerowskich zbrodni, ale także ich sprawcy. Autor wykorzystuje strzępy wspomnień, sięga po dokumenty, przywołuje fragmenty zeznań ofiar i zbrodniarzy. Interesujący w tych poetyckich przedstawieniach pozostaje sposób budowania obrazu, operowanie skrótem, kondensacja znaczeń. Utwory Kwiatkowskiego sposobem obrazowania nawiązują do tekstów Edgara Lee Mastersa, zwłaszcza tomu Umarli ze Spoon River (ang. Spoon River Anthology), a także książki Georges’a Didi-Hubermana Obrazy mimo wszystko (fr. Images malgré tout, 2004).
  • Item
    Poeta Wilna. Edycja krytyczna poezji okolicznościowej Walentego Bartoszewskiego (Rec.: Walenty Bartoszewski. Utwory poetyckie, wydała Monika Kardasz)
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Jarczykowa, Mariola
  • Item
    Politicus vates – kreacja podmiotu wieszczącego w wybranych staropolskich przepowiedniach elekcyjnych
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Trościński, Grzegorz
    Tematem artykułu jest omówienie kategorii podmiotu wieszczącego w wybranych przepowiedniach elekcyjnych oraz wprowadzenie terminu politicus vates do opisu staropolskiej okolicznościowej poezji politycznej. Na wybór stylizacji profetycznej w tej poezji wpłynęła niezwykła popularność konwencji prorockiej i wieszczej, wypracowane w jej obrębie komunikacyjne schematy, rodzaj retoryczny – genus propheticum – wykorzystywany w kaznodziejstwie kościelnym oraz autorytet prorockich ksiąg biblijnych, wizyjnych tekstów chrześcijańskich i antycznych modeli apollińskich, sybillińskich i kasandrycznych. Omówione zostały teksty elekcyjnych przepowiedni powstałych w okresie bezkrólewia po śmierci Jana III Sobieskiego. Duża grupa utworów stanowi późniejszą recepcję proroctwa Jerzego Joachima Retyka i opiera się na przepowiedni o różnobarwności przyszłego monarchy (diversicolor). Mianem politicus vates (polityczny wieszcz) został określony twórca przepowiedni i wykreowany przez niego podmiot wieszczący przyszłość, interpretator proroctwa i jego adaptator do określonej sytuacji politycznej. Interpretacji poddane zostały teksty, w których dokonana została stylizacja na proroctwo. Omówione zostały modele profetyczne i ich funkcja perswazyjna. Pokazano również komunikacyjny aspekt gry z odbiorcą, kiedy podniosły ton proroctwa zastosowany został w celu politycznej agitacji.
  • Item
    Poradnik dyplomatyczny Tadeusza Morskiego na tle europejskich poprzedników
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Nowakowski, Michał E.
    Celem artykułu jest rekonstrukcja refleksji dyplomatycznej Tadeusza Morskiego zawartej w Myślach o potrzebie i sposobach przysposobienia młodzieży do służby dyplomatycznej w Polszcze (1792) oraz osadzenie jej w kontekście europejskim. Podczas analizy skupiono się na poglądach autora dotyczących stosunków międzynarodowych, dyplomacji oraz sylwetki ambasadora doskonałego (jego przygotowania, cech, obowiązków). Wizja Morskiego została ukazana na tle innych europejskich poradników dyplomatycznych, które wywarły przemożny wpływ na osiemnastowieczną teorię dyplomacji, autorstwa Abrahama de Wicqueforta, François de Callières’a oraz Gabriela Bonnot de Mably’ego.
  • Item
    Smok, Maja, Kali i Śmierć. Histoire croisée i omnipotentni narratorzy w twórczości Szczepana Twardocha
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Lemann, Natalia
    Celem artykułu jest analiza trzech powieści Szczepana Twardocha: Wieczny Grunwald. Powieść zza krańca czasów, Morfina i Drach, które wydają się szczególnie istotne dla zrozumienia sposobu pojmowania przez tego pisarza kategorii etniczności, pamięci historycznej, tożsamości kulturowej i historii. Proponuję rozpoznanie tych kategorii poprzez koncepcję „historii splątanej” (histoire croisée/etangled history) Wernera i Zimmeramanna oraz „pamięci wielokierunkowej” Rothberga. W celu ukazania splątania historycznego i etnicznego Twardoch we wszystkich trzech analizowanych powieściach posługuje się figurą pozaludzkiego, wszechwiedzącego, omnipotentnego narratora. W odniesieniu do wszystkich trzech powieści śledzę leżące u podstaw kreacji narratora nadrzędnego koncepcje filozoficzne i postaci bogów wywiedzione ze spuścizny kultur Wschodu (buddyzm, lamaizm, hinduizm, taoizm). W powieści Wieczny Grunwald koncepcja esencjalizmu etnicznego ulega ironicznej czy wręcz absurdalnej hiperbolizacji. Narratorem jest znajdujący się w stanie bardo bękart Paszko. W Morfinie tożsamość narodowa staje się dziełem wyboru i przygodności dziejowej, funkcję zaś nadrzędnego narratora pełni „czarna bogini”, będąca – jak dowodzę – literacką reprezentacją bogini Kali/Mai. W Drachu dokonuje się zmiana perspektywy, zmierzająca do ukazania sztuczności wszelkich koncepcji narodu czy ludzkich dziejów. Twardoch dokonuje zrównania dziejów ludzkich z losami zwierząt i unieważnia ludzkie pojmowanie przyczynowości i jednotorowości czasów oraz wydarzeń historycznych i procesu historycznego. Umożliwia to figura narratora, którym jest smok, Drach. W celach interpretacji sposobu pojmowania przez Dracha historii sięgam do greckiej etymologii słowa „smok” – gr. δράκων, gen. δράκοντος [drakōn, gen. drakontos] z czasownika δέρκομαι [derkomai] („widzieć wyraźnie”) – i taoistycznej zasady wu wei.
  • Item
    Walor źródłowy wspomnień ks. Henryka Peszki
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024) Kwaśniewski, Andrzej
    Wspomnienia ks. Henryka Peszki to realistyczny opis własnego życia. Wspomnienia obejmują dzieje z lat 1910-1955. Autor opisał dzieciństwo spędzone w chłopskiej rodzinie na terenie Galicji, kształtowanie się powołania kapłańskiego, studia teologiczne w Seminarium Kieleckim, pracę duszpasterską w parafiach diecezji kieleckiej oraz posługę kapelana Armii Krajowej. Po drugiej wojnie światowej uchwycił pierwsze momenty konfrontacji komunizmu z Kościołem katolickim. Unikatowy charakter ma opis zajść antyżydowskich w Kielcach oraz relacja z pobytu w więzieniu w Warszawie na Mokotowie. Narracja stworzona przez ks. Henryka Peszkę jest rzeczowa i krytyczna. Autor relacjonował wydarzenia ostrożnie i nie przydawał swojemu przekazowi warstwy ideologicznej. Dzięki tak konstruowanym wspomnieniom stworzył wartościowe źródło historyczne, którego walory ukazuje porównanie z pamiętnikarstwem innych księży. Dzięki pracy edytorskiej Ryszarda Gryza i Karoliny Święcich cenne źródło zostało wydane drukiem i opatrzone aparatem krytycznym. The memoirs of Fr. Henryk Peszka are a realistic description of his own life. The memoirs cover the history of the years 1910-1955. The author described his childhood spent in a peasant family in Galicia, the formation of his priestly vocation, his theological studies at the Kielce Seminary, his pastoral work in the parishes of the Kielce diocese and his ministry as a chaplain of the Home Army. After World War II, he recorded the first moments of confrontation between communism and the Catholic Church. His description of anti-Jewish incidents in Kielce and his account of his imprisonment in Warsaw's Mokotow prison are unique. The narrative created by Fr. Henryk Peszko is factual and critical. The author reported the events carefully and did not add an ideological layer to his account. Thanks to the memoirs constructed in this way, he created a valuable historical source, the qualities of which are shown by comparison with the memoirs of other priests. Thanks to the editorial work of Ryszard Gryz and Karolina Swiecich, the valuable source has been published in print and provided with a critical apparatus.
  • Item
    Wyszyński i literatura. Książka o pisarstwie Prymasa Tysiąclecia (Rec.: Ks. Jerzy Sikora. Pisarstwo Prymasa Tysiąclecia)
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Karcz, Andrzej