Verbum Vitae, 2021, T. 39, Nr 3: Filozofia grecka i hellenizacja w Biblii i teologii chrześcijańskiej

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/2604

Browse

Browsing Verbum Vitae, 2021, T. 39, Nr 3: Filozofia grecka i hellenizacja w Biblii i teologii chrześcijańskiej by Issue Date

Filter results by year or month
Now showing 1 - 20 of 25
  • Item
    „Τὸ πνεῦμα καὶ ἡ ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα” (1 Tes 5,23). Stoickie źródła rozumienia ducha w Pierwszym Liście do Tesaloniczan
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Pasterczyk, Piotr
    Przedmiotem artykułu jest interpretacja 1 Tes 5,23 z perspektywy filozofii stoickiej. Ta interpretacja chce dać odpowiedź na dwa następujące pytania: Po pierwsze, dlaczego Paweł z Tarsu odnosi się do trialistycznej konstytucji ludzkiego bytu złożonego z ducha, duszy i ciała, zamiast do dualistycznej konstytucji opartej o złożenie z duszy i z ciała. Po drugie, jakie jest znaczenie terminu „duch” (πνεῦμα) zastosowanego w 1 Tes 5,23. Dotychczasowa egzegeza tego fragmentu wyjaśnia ten termin przede wszystkim w odniesieniu do teologicznego opisu Ducha Świętego, który odzwierciedla hebrajski termin ruah. Taka egzegeza 1 Tes 5,23 wydaje się stać w konflikcie z dualistyczną antropologią (Platon, Arystoteles) stosowaną zwykle przez Pawła w jego listach (napięcie między duchem i ciałem). Ponadto taka interpretacja może być rozumiana jako panteistyczne i monistyczne wyjaśnienie ludzkiego bytu. Zaproponowana w tym artykule odpowiedź jest zakorzeniona w interpretacji terminu πνεῦμα w jego filozoficznych źródłach stoickich. Paweł z Tarsu był bowiem ukształtowany w hellenistycznym Tarsie i mógł mieć kontakt ze stoicką filozofią, która była tradycyjnie nauczana w tym mieście. Taka interpretacja wyjaśnia w wystarczający sposób sens formuły „duch wasz (τὸ πνεῦμα), dusza (ἡ ψυχὴ) i ciało (τὸ σῶμα)”, co jednak nie oznacza, że jej autor rozumiał ludzki byt w świetle materialistycznej interpretacji ducha i duszy filozofii stoickiej. Oznacza jedynie zastosowanie stoickiej formuły antropologicznej dla wyrażenia totalności ludzkiego bytu, która była Pawłowi potrzebna w teologicznym opisie końca (παρουσία) w Pierwszym Liście do Tesaloniczan.
  • Item
    Literatura mądrościowa a Boecjuszowe "O pocieszeniu jakie daje filozofia"
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Kijewska, Agnieszka
    W tym artykule starałam się zarysować liczne analogie pomiędzy myślą Boecjusza a tym, co zawiera Księga Mądrości. Punktem wyjścia tych rozważań jest fakt, że w Boecjuszowym O pocieszeniu, jakie daje filozofia znajduje się bezpośredni cytat z Księgi Mądrości (8,1). Wydobywane w toku analiz podobieństwa i analogie dotyczą przede wszystkim kwestii etycznych: problemu relacji człowieka do Boga, ludzkiego cierpienia oraz kwestii zła. W kontekście najbardziej palących zagadnień, jakie jawią się w studiach nad myślą Boecjusza, jak kwestia jego chrystianizmu czy miejsca jego edukacji, być może, na bazie tych analogii, będzie można przybliżyć się nieco do rozwiązania tych problemów.
  • Item
    Maryja jako grecko-rzymski ideał kobiety
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Zawadzki, Robert Krzysztof
    Artykuł stanowi omówienie moralnego, religijnego i literackiego podłoża kultury grecko­-rzymskiej, na którym przejawiał się i rozwijał kult Maryi. Tekst zawiera przegląd tytułów Maryi, takich jak: Matka Boża, Dziewica, Wspomożycielka, Matka Bolesna, Madonna z Dzieciątkiem, rozpatruje zwią­zek tych nazw z pewnymi aspektami grecko-rzymskiej kultury, analizuje reakcję pogan na ujawnienie się licznych godności Maryi, wskazuje, że miały one precedensy w kulturze Greków i Rzymian, którzy cechowali się swoistym przygotowaniem na przyjęcie kultu Maryi. Artykuł przedstawia najwcześniejszy etap rozwoju kultu maryjnego, ze szczególnym uwzględnieniem kontekstu kultury grecko-rzymskiej.
  • Item
    Wyobraźnia eschatologiczna. Dialog z antyczną tradycją w I księdze poematu "Crisias" Hilariona z Werony
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Janus, Katarzyna Joanna
    W artykule podjęto próbę filologicznej analizy i interpretacji I księgi eposu Crisias Hilariona z Werony. Wskazano liczne antyczne źródła zarówno z mitologii, jak i historii, które zostały wykorzystane przez pisarza w tworzeniu eschatologicznego imaginarium. Postawiono tezę o zamierzonym przez Hilariona z Werony intertekstualnym charakterze eposu jako swojego rodzaju wyzwaniu dla odbiorcy – kardynała Bessariona. Hilarion z Werony jest mało znanym pisarzem włoskiego quattrocenta, dlatego też w artykule przybliżono środowisko intelektualne, w którym tworzył autor Krysiady. Epos jest zupełnie nieznany w Polsce, prezentowany artykuł może stanowić prolegomena do jego lektury.
  • Item
    Polemiczny charakter wykorzystania greckiego słownictwa misteryjnego przez tłumaczy Septuaginty
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Lasek, Paweł Adam
    Celem artykułu jest analiza występowania słownictwa misteryjnego obecnego w tłumaczeniu Septuaginty. W czasie, kiedy to tłumaczenie powstawało, greckie kulty misteryjne były bardzo popularne. Pewna ich część pozostawała tajemnicą, ale słownictwo, symbolika i część ich ideologii były szeroko znane, także izraelskiej wspólnocie żyjącej w diasporze aleksandryjskiej. Nie jest zatem niczym dziwnym, że w tekście LXX spotykamy słowa związane z kultami misteryjnymi. Tym, co jest zaskakujące i co zachęca do podjęcia badań nad tym zagadnieniem, jest to, że w LXX są miejsca, gdzie greckie słowa związane z kultami misteryjnymi tłumaczą słowa hebrajskie w sposób niewłaściwy oraz zmieniają znaczenie i wymowę tłumaczonego tekstu. Z taką sytuacją mamy do czynienia np. w księdze Ozeasza, gdzie spotykamy misteryjne słowa „światło” i „wiedza”, podczas gdy tekst hebrajski przedstawia obrazy rolnicze, oraz w księdze Zachariasza, gdzie hebrajskie słowo „mirt” jest tłumaczone jako „góra”, a słowo „bocian” jako „dudek”. Artykuł podejmuje analizę takiego postępowania tłumaczy LXX oraz motywów ich działania. Możemy tu zaobserwować polemikę z kultami misteryjnymi, prowadzona na dwa sposoby: 1) przez prezentowanie kultów misteryjnych i ich uczestników w złym świetle; 2) przez unikanie możliwych skojarzeń kultu prawdziwego Boga z symboliką misteryjną.
  • Item
    O pojęciu hellenizacji
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Mrugalski, Damian
    Pojęcie hellenizacji odnosi się do rozprzestrzeniania się greckiej kultury i przejmowania jej przez ludy niebędące Grekami w czasach, które zapoczątkowują podboje Aleksandra Wielkiego (czyli od drugiej połowy IV w. p.n.e.). W taki lub podobny sposób termin ten zostaje zdefiniowany w wielu współczesnych słownikach i encyklopediach dotyczących starożytności. Pojęcie to stało się problematyczne, gdy w drugiej połowie XIX w. i pierwszej połowie XX w. historycy religii powiązali je z pewnego rodzaju sądami wartościującymi, a niekiedy nawet ideologicznymi. Dlatego też niektórzy współcześni uczeni proponują porzucenie pojęcia „hellenizacja” w badaniach nad antykiem bądź zastąpienie go innymi, które w sposób neutralny opisywałyby zjawiska zachodzące w epoce hellenistycznej. W niniejszym artykule przedstawiono przegląd wybranych stanowisk w odniesieniu do samego pojęcia „hellenizacja”, a także podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy we współczesnych badaniach dotyczących epoki hellenistycznej można uniknąć tego obciążonego ideologicznie terminu.
  • Item
    Symbolizm złotego pasa Chrystusa zmartwychwstałego (Ap 1,13) w świetle literatury greckiej
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Podeszwa, Paweł Adam
    Artykuł podejmuje zagadnienie symbolicznego znaczenia złotego pasa Jezusa (Ap 1,13) w inauguracyjnej wizji Apokalipsy (1,12-20). Źródłem tego symbolizmu chromatycznego jest najpierw Stary Testament, w którego świetle złoty kolor wskazuje na Jezusa jako Boga, Króla i Arcykapłana. W zaproponowanej refleksji poszukuje się także możliwych źródeł (inspiracji) w antycznej literaturze greckiej, zwłaszcza w opisach bóstw mitologicznych: Zeusa, Posejdona, Artemidy, Apollona, Kirke. Ana­liza wybranych fragmentów, zaczerpniętych z Iliady i Odysei Homera oraz Hymnów Kallimacha, pozwala stwierdzić, że złoto jest ich dominującym kolorem, a wiele elementów stroju, ekwipunku i sprzętów, którymi posługują się greccy bogowie, zostało wykonanych z tego szlachetnego i cennego materiału. Można zatem powiedzieć, że barwa złota jest „kolorem bogów”, a sam kruszec kojarzy się w sposób naturalny w bóstwem. Autor Apokalipsy mógł zatem wykorzystać obrazy i motywy zapożyczone z mi­tologii i symboliki greckiej, traktując je jako materiał literacki, wyrażający symbolicznie prawdę o tran­scendencji Jezusa.
  • Item
    Theologization of Greek Terms and Concepts in the Septuagint and New Testament
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Mickiewicz, Franciszek
    Hellenistic literature, having great achievements in the fields of philosophy, drama, and poetry, did not know the theological concepts and issues which underlie the texts contained in the Hebrew Bible. So when the creators of the Septuagint, and then also the authors of the New Testament, used the Greek language to convey God’s inspired truths to the world, they were forced to give secular terms a new theological meaning, frequently choosing neutral words for this purpose, not burdened with negative associations. With their translation work, they built a kind of bridge between Hellenic and Jewish cultures. On the one hand, the Septuagint allowed Jews reading the Bible in Greek to remain connected not only with the religious heritage of their fathers, but also with the cultural values that were closely related to that language and its world. In turn, for the Greeks, who after some time began to appreciate this work and gained knowledge of its content, it opened vast horizons of new religious and spiritual values, which until then were completely alien to them. The work of the authors of the Septuagint was continued and developed by the authors of the New Testament, which added to their theological output many new religious and moral values arising from the teaching of Jesus Christ. That way they contributed considerably to the development of the Koinē Greek and significantly transformed the spiritual life of the people speaking the language.
  • Item
    Λογικὴ λατρεία (Rom 12,1). The Pauline Idea of Worship between the Hebrew and Hellenistic Worlds
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Crimella, Matteo
    This essay focuses on a passage from the Letter to the Romans, better on a famous expression: λογικὴ λατρεία (Rom 12,1). After having studied its context in some depth, it shows how Paul operates in a dual direction: the apostle removes from the expression any kind of semantic link bound up with the cult; he also attributes to it a profane semantic. Paul does not intend to oppose the two cults, Jewish and Christian. His words imply that, like the ancient Israel before them, the Christian believers should also be distinguished for their cult. Christian worship is conceived in a different way. It is far from being a spiritualisation of the cult. Such a reduction is excluded by the object of the sacrifice, «your bodies». Paul operates in two directions: on the one hand, he avoids the trap of supersessionism with regard to the Jewish cult; on the other hand, he excludes a spiritualisation (or interiorisation) of Greek religious practices. Paul’s language is distinct both from the great tradition of Israel and from the Hellenistic world.
  • Item
    Filosofizzazione del cristianesimo
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Magris, Aldo
    Laddove la cultura ellenica nei suoi aspetti più importanti scomparve all’avvento della religione cristiana, solo la filosofia greca sopravvisse, anzi trovò nella nuova situazione culturale forme di sviluppo originali. Perciò noi dovremmo parlare di filosofizzazione, piuttosto che di ellenizzazione del cristianesimo. Inizialmente gli autori cristiani erano avversi alla filosofia, ma poi prevalse la linea di Giustino, di Clemente e di Origine secondo cui essa poteva rappresentare una propedeutica a una comprensione colta della fede: certo non tutta la filosofia greca ma soltanto il filone platonico e aristotelico. Da queste specifiche fonti i Padri della Chiesa trassero concetti e argomentazioni utili per due scopi: il primo, la dimostrazione del libero arbitrio a supporto dell’etica, e della provvidenza divina in funzione della teodicea; il secondo, la critica dei miti e culti pagani e delle contemporanee sette eretiche. In particolare la confutazione del manicheismo impiegò su larga scale le strutture formali dell’ontologia aristotelica. La filosofizzazione divenne parte integrante dell’identità e della visione cristiana del mondo.
  • Item
    Lista czystych przeżuwaczy w Pwt 14,5 w przekładzie Septuaginty
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Morta, Krzysztof
    W artykule zostaje poruszona kwestia przekładu w Septuagincie listy zwierząt czystych, dziko żyjących kopytnych przeżuwaczy, zamieszczonej w Pwt 14,5. Zauważalny jest fakt, że tłumacze, podając ekwiwalenty dla hebrajskich nazw roślinożerców występujących w Palestynie, posłużyli się tak egzotycznymi przedstawicielami fauny jak żyrafa. W związku z tym nasuwa się pytanie, czym kierowali się aleksandryjscy tłumacze, wprowadzając do swego przekładu słabo bądź w ogóle nieidentyfikowalne w egipskim środowisku zwierzęta. W artykule podjęto próbę wyjaśnienia tego zamierzenia. Na podstawie przekładu listy czystych przeżuwaczy poruszono także kwestie związane ze starożytną tradycją datacji powstania Septuaginty.
  • Item
    Kim są „psy” w Ap 22,15? Lektura terminu οἱ κύνες w greckim antycznym kontekście kulturowym
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Siemieniec, Tomasz Marcin
    Prezentowany artykuł zajmuje się analizą motywu psa w Ap 22,15 w kontekście kulturowym starożytnej Grecji. Analiza stanu badań pokazała, że egzegeci w interpretacji terminu οἱ κύνες odwołują się przede wszystkim do tekstów paralelnych znajdujących się w samej Biblii (oraz literaturze pozabiblijnej). Taka interpretacja nie wyczerpuje jednak bogactwa znaczeniowego metafory psa. Ten sam tekst czytany przez chrześcijan, którzy mieli za sobą doświadczenie kultury hellenistycznej otwiera się na nowe znaczenia. Zdaniem autora artykułu chrześcijanie wywodzący się z kultury hellenistycznej mogli widzieć motyw psa w powiązaniu z zalotami o charakterze pederastycznym, gdzie stanowił on uosobienie starszego partnera w tej relacji – tzw. erastesa. Takie rozumienie metafory psa ma u swoich fundamentów odwołanie się do polowania, które stanowiło ważny element życia antycznych Greków. W literaturze greckiej oraz w malarstwie wazowym, przedstawiając homoseksualne zaloty starszych – erastesów względem młodszych – eromenosów odwoływano się do idei polowania. Widoczne jest to w ikonografii, gdzie sceny ukazujące pederastię często zawierają motyw psa, oraz literaturze, gdzie wysiłki erastesa ukazane są na podobieństwo polowania. Autor Apokalipsy umieszczając „psy” pośród kategorii ludzi wykluczonych z udziału w Mieście Świętym, pokazał, że praktyki pederastyczne zamykają dostęp do wspólnoty nowego ludu Bożego.
  • Item
    Jesus Christ, Glory and Cognition. Is Eph 1:15–23 a Judaistic and/or Hellenistic Christian Text?
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Linke, Waldemar
    The paper is an interpretation of Eph 1:15-23, which is a consequence of the shorter version of Eph 1:15 (without the words: τὴν ἀγάπην). It is an attempt to answer the question of who the “saints” are in this verse and the entire pericope, what background (Hellenistic or Judaic) this concept has, and what was the character of the church community in this city in the post-Pauline period. The method used in this paper consists of historical and contextual analysis of lexicographical end ideological material used in the pericope. The first step is a study of the rhetorical structure of Eph as the instrument for interpretation of the role of the pericope in the meaning of the text. The second part of the paper is presented the binary way of exposition: in the language of Judaism and in the Hellenistic terms. From this perspective, the category of “saints” is described. From this analysis it is concluded: “saints” are the group belonging to the Judeo-Christian component of the Church, the political substructure of the Church, but not in terms of the separation, but of the pluralistic unity.
  • Item
    Epimenides z Krety w kontekście nowotestamentowym (Tt 1,12; Dz 17,28)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Lorek, Piotr
    W artykule przybliżona zostaje postać starożytnego mędrca greckiego Epimenidesa z Krety. Przywoływane są wybrane dzieła starożytnej literatury pozabiblijnej odnoszące się do Epimenidesa. Następnie uzyskane dane zestawiane są z dwoma fragmentami nowotestamentowymi (w szczególności z Tt 1,12, a także pokrótce z Dz 17,28). W ten sposób wydobyte zostaje specyficzne wykorzystanie postaci Epimenidesa w biblijnych urywkach. Dostrzec można powoływanie się na autorytet Epimenidesa, jednakże bez uwzględnienia pierwotnego kontekstu jego słów. Ciekawe jest także uchwycenie trudności interpretacyjnych u wybranych komentatorów chrześcijańskich żyjących na przełomie IV i V w. n.e., dostrzegających apologetyczne trudności wynikające z cytowania Epimenidesa w Tt 1,12.
  • Item
    Judas Maccabeus and the Roman Republic: Greek Political Vocabulary in 1 Macc 8:1
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Nawrot, Janusz
    The literary genius of the author of the First Book of the Maccabees shows in his ability to use the diplomatic realities of politics in the account of Judas Maccabeus, who strives to sign a pact with the Roman republic. The terms to describe politics have their own long history that dates back to the Greek world before Rome reached its prime. The use of these terms to represent Judas’ policy towards Rome in 1 Macc 8:1 was not an artificial ingenuity of the author, but rather his intentional borrowing. By utilising terms from the spheres of politics and diplomacy, the author was capable of matching them with the everlasting value of the message contained in the inspired text. This message was extremely important for the author. Thus, he was able to harmonise elements of world politics with God’s action. The Lord would use everything made by humans to exercise His will toward His own people.
  • Item
    Influence of the Septuagint on the Typological Interpretation of Joshua and His Deeds in Justin Martyr's "Dialogue with Trypho, the Jew"
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Misiarczyk, Leszek
    The aim of the article is to argue that the typological interpretation of Joshua and his actions in the Dialogue with Trypho, the Jew by Justin the Martyr, was only possible thanks to the Hellenized version of the Old Testament known as the Septuagint. In the Introduction, it was synthetically recalled that Justin in Dialogue argues with Marcionism and Judaism, and in Part 1 the status of the Septuagint was recalled in Judaism and ancient Christianity, as well as his methods of interpreting the Old Testament. In Part 2, the author concentrates on the analysis of the relevant fragments of the Dialogue in which there is a typological interpretation of Joshua and his actions. The influence of the Septuagint on Justin’s interpretation is manifested in several aspects: the name Joshua, in Hebrew ַעֻושֹהְי ,according to the Septuagint, sounds exactly the same as the name of Jesus Christ ̓Ιησοῦς and is the basis for the presentation of Joshua as a type of Christ; the second circumcision of the Israelites by Joshua, with stone knives, after entering the Promised Land was a type and foreshadowing of the spiritual circumcision of the Gentile heart by Jesus Christ from stones, that is pagan deities and the error of the world; the blood of circumcision at Gilgal was a type of the blood of Christs; stone knives (μαχαίρας πετρίνας) were a type of the teaching and words of Christ with which he circumcises the hearts of the pagans; the heap of twelve stones was a type of many heathens circumcised from the false polytheism. And the mention of this second circumcision, which Justin interprets as a type of real spiritual circumcision made by Christ, shows us the Dialogue as the oldest testimony of the Septuagint version confirmed by the Code of Alexandria (εκ δευτέρου in Rhalfs’ apparatus).
  • Item
    Intertextual Strategy of the Narrator of the Second Epistle of Peter in the Catalogue of Virtues (1:5-7)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Rosik, Mariusz; Wojciechowska, Kalina
    The Second Epistle of Peter is one of the least studied texts of the New Testament. It is usually compared with 1 Peter and/or Jude, and indeed shows some similarities and some differences with these texts. But little attention is paid to the originality of 2 Peter, both in its interpretation of texts from the Jewish tradition and in the application of intertextual strategies to elements of Greek philosophy. 2 Pet 1:5-7 is undoubtedly one of the most Hellenized passages of the epistle. Not only did the narrator use a hierarchical catalog of virtues popular in Greek literature, but also terms that are commonly associated with ethics, especially the Stoic ethics (faith – πίστις; virtue – ἀρετή; knowledge – γνῶσις). This article aims to present the manner in which the narrator in 2 Pet 1:5-7 enters into dialogue with Greek ethical texts and how he transforms, innovates, and reinterprets these texts. In other words, what intertextual strategy he uses.
  • Item
    "Homerocentony" jako najbardziej skrajna próba hellenizacji chrześcijaństwa
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Gilski, Marek
    Artykuł prezentuje i ocenia jedną z prób hellenizacji chrześcijaństwa. Chodzi o Homerocentony, powstające w kręgach chrześcijańskich od IV wieku utwory, przekazujące przesłanie Ewangelii niemal wyłącznie za pomocą słownictwa Iliady i Odysei. Tekst zawiera omówienie techniki tworzenia tych dzieł, ich treść, formę i teologię. Analiza Homerocentonów prowadzi do następujących wniosków: a) nie da się zrozumieć i właściwie zinterpretować chrześcijaństwa bez znajomości poematów homeryckich; b) Ewangelia jest tylko nową interpretacją Iliady i Odysei; c) chrześcijaństwo nie wnosi nowych treści, a jedynie porządkuje to, co dostępne w kulturze.
  • Item
    "Enneady" Plotyna inspiracją dla św. Jana od Krzyża w nauce o drodze do kontemplacji?
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Zarzycki, Stanisław
    Uwzględniając wpływ neoplatonizmu na chrześcijaństwo w starożytności i w średniowieczu, autor pyta o możliwość wpływu Ennead Plotyna na naukę o drodze do kontemplacji św. Jana od Krzyża. Przybliża najpierw plotyńską wizję rzeczywistości, według której z jednej zasady, z Jednego, w procesie emanacji, wyłoniły się byty: umysł, dusza jednostkowa i dusza świata. Następnie ukazuje człowieka i jego powrót do Absolutu poprzez ascezę, kontemplację i ekstazę plotyńską. Analizując Enneady Plotyna i ich interpretację w zakresie doktryny duchowej u znanych komentatorów (A. Bord, J. Baruzi, M. de la Corte, B. Salmona, L. Bouyer), dokonuje porównania opisów wybranych momentów drogi duchowej do kontemplacji i ekstazy u dwóch mistrzów duchowych i interpretuje je z uwzględnieniem różnic doktrynalnych i duchowych pomiędzy neoplatonizmem i chrześcijaństwem. Identyfikując w opisach nieliczne podobieństwa dotyczące zwłaszcza drogi oczyszczenia i uwzględniając zasadnicze i bardziej szczegółowe różnice, przychyla się za Bordem do przyjęcia możliwej inspiracji Ennead Plotyna jedynie w pewnych aspektach opisu doświadczenia duchowego mistyka Karmelu.
  • Item
    Dlaczego Mojżesz, Homer i Platon nie pisali wprost? Strategia interpretacji tekstów kanonicznych u Filona, Maksyma z Tyru i Numeniusza z Apamei
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Bednarek, Tomasz
    Interpretacja alegoryczna była narzędziem hermeneutycznym często stosowanym w pismach myślicieli z kręgu medioplatonizmu. Pierwotnie powstała w dyskusjach nad spuścizną Homera alegoreza była wykorzystywana także przez interpretatorów Biblii oraz pism filozoficznych. Alegoreci, dostrzegający w interpretowanych tekstach wyrażenia figuratywne, byli świadomi, że przy ich dosłownym odczytaniu, są one niejasne, a czasami nawet nieprawdziwe. Celem artykułu jest analiza strategii obrony wyrażeń figuratywnych (głównie antropomorfizmów i alegorii), podjętej w utworach wybranych myślicieli medioplatońskich: Filona z Aleksandrii (Quod Deus immutabilis sit, De somniis oraz De sacrificiis Abeli et Caini), Maksyma z Tyru (Mowa IV, XVII i XXVI) oraz Numeniusza z Apamei (Fragment 23 i 24). Historyczno-filozoficzna analiza poszczególnych utworów, zawierających interpretacje pism Mojżesza, Homera i Platona, dowodzi, że obrona pism uznawanych za kanoniczne stanowiła ważny element interpretacji przeprowadzanej przez medioplatoników. Zastosowanie metody porównawczej pozwala zaś na dostrzeżenie w argumentacji medioplatońskich interpretatorów zarówno cech specyficznych dla każdego z nich, jak i elementów wspólnych, takich jak sceptyczne podejście do kompetencji intelektualnych i filozoficznych większości ludzi w poszczególnych społeczeństwach oraz przekonanie o pedagogicznej wartości języka figuratywnego i konieczności jego stosowania w komunikacji.