Roczniki Humanistyczne, 2023, Vol. 71, Nr 1 Literatura polska: Szczepan Twardoch i literatura popularna
Permanent URI for this collection
Browse
Browsing Roczniki Humanistyczne, 2023, Vol. 71, Nr 1 Literatura polska: Szczepan Twardoch i literatura popularna by Issue Date
Now showing 1 - 10 of 10
Results Per Page
Sort Options
- ItemLabiryntowe disegni o poezji Jana Kochanowskiego (Rec.: Alina Nowicka Jeżowa. Spotkania w labiryncie. Szkice o poezji Jana Kochanowskiego)(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Chodyko, Maria
- ItemSmok, Maja, Kali i Śmierć. Histoire croisée i omnipotentni narratorzy w twórczości Szczepana Twardocha(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Lemann, NataliaCelem artykułu jest analiza trzech powieści Szczepana Twardocha: Wieczny Grunwald. Powieść zza krańca czasów, Morfina i Drach, które wydają się szczególnie istotne dla zrozumienia sposobu pojmowania przez tego pisarza kategorii etniczności, pamięci historycznej, tożsamości kulturowej i historii. Proponuję rozpoznanie tych kategorii poprzez koncepcję „historii splątanej” (histoire croisée/etangled history) Wernera i Zimmeramanna oraz „pamięci wielokierunkowej” Rothberga. W celu ukazania splątania historycznego i etnicznego Twardoch we wszystkich trzech analizowanych powieściach posługuje się figurą pozaludzkiego, wszechwiedzącego, omnipotentnego narratora. W odniesieniu do wszystkich trzech powieści śledzę leżące u podstaw kreacji narratora nadrzędnego koncepcje filozoficzne i postaci bogów wywiedzione ze spuścizny kultur Wschodu (buddyzm, lamaizm, hinduizm, taoizm). W powieści Wieczny Grunwald koncepcja esencjalizmu etnicznego ulega ironicznej czy wręcz absurdalnej hiperbolizacji. Narratorem jest znajdujący się w stanie bardo bękart Paszko. W Morfinie tożsamość narodowa staje się dziełem wyboru i przygodności dziejowej, funkcję zaś nadrzędnego narratora pełni „czarna bogini”, będąca – jak dowodzę – literacką reprezentacją bogini Kali/Mai. W Drachu dokonuje się zmiana perspektywy, zmierzająca do ukazania sztuczności wszelkich koncepcji narodu czy ludzkich dziejów. Twardoch dokonuje zrównania dziejów ludzkich z losami zwierząt i unieważnia ludzkie pojmowanie przyczynowości i jednotorowości czasów oraz wydarzeń historycznych i procesu historycznego. Umożliwia to figura narratora, którym jest smok, Drach. W celach interpretacji sposobu pojmowania przez Dracha historii sięgam do greckiej etymologii słowa „smok” – gr. δράκων, gen. δράκοντος [drakōn, gen. drakontos] z czasownika δέρκομαι [derkomai] („widzieć wyraźnie”) – i taoistycznej zasady wu wei.
- ItemPoliticus vates – kreacja podmiotu wieszczącego w wybranych staropolskich przepowiedniach elekcyjnych(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Trościński, GrzegorzTematem artykułu jest omówienie kategorii podmiotu wieszczącego w wybranych przepowiedniach elekcyjnych oraz wprowadzenie terminu politicus vates do opisu staropolskiej okolicznościowej poezji politycznej. Na wybór stylizacji profetycznej w tej poezji wpłynęła niezwykła popularność konwencji prorockiej i wieszczej, wypracowane w jej obrębie komunikacyjne schematy, rodzaj retoryczny – genus propheticum – wykorzystywany w kaznodziejstwie kościelnym oraz autorytet prorockich ksiąg biblijnych, wizyjnych tekstów chrześcijańskich i antycznych modeli apollińskich, sybillińskich i kasandrycznych. Omówione zostały teksty elekcyjnych przepowiedni powstałych w okresie bezkrólewia po śmierci Jana III Sobieskiego. Duża grupa utworów stanowi późniejszą recepcję proroctwa Jerzego Joachima Retyka i opiera się na przepowiedni o różnobarwności przyszłego monarchy (diversicolor). Mianem politicus vates (polityczny wieszcz) został określony twórca przepowiedni i wykreowany przez niego podmiot wieszczący przyszłość, interpretator proroctwa i jego adaptator do określonej sytuacji politycznej. Interpretacji poddane zostały teksty, w których dokonana została stylizacja na proroctwo. Omówione zostały modele profetyczne i ich funkcja perswazyjna. Pokazano również komunikacyjny aspekt gry z odbiorcą, kiedy podniosły ton proroctwa zastosowany został w celu politycznej agitacji.
- ItemPoradnik dyplomatyczny Tadeusza Morskiego na tle europejskich poprzedników(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Nowakowski, Michał E.Celem artykułu jest rekonstrukcja refleksji dyplomatycznej Tadeusza Morskiego zawartej w Myślach o potrzebie i sposobach przysposobienia młodzieży do służby dyplomatycznej w Polszcze (1792) oraz osadzenie jej w kontekście europejskim. Podczas analizy skupiono się na poglądach autora dotyczących stosunków międzynarodowych, dyplomacji oraz sylwetki ambasadora doskonałego (jego przygotowania, cech, obowiązków). Wizja Morskiego została ukazana na tle innych europejskich poradników dyplomatycznych, które wywarły przemożny wpływ na osiemnastowieczną teorię dyplomacji, autorstwa Abrahama de Wicqueforta, François de Callières’a oraz Gabriela Bonnot de Mably’ego.
- ItemWyszyński i literatura. Książka o pisarstwie Prymasa Tysiąclecia (Rec.: Ks. Jerzy Sikora. Pisarstwo Prymasa Tysiąclecia)(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Karcz, Andrzej
- ItemObowiązek pamięci, obowiązek prawdy – Grzegorz Kwiatkowski Karl-Heinz M.(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Jakubowska-Ożóg, AlicjaPrzedmiotem uwagi są wiersze z wydanego w 2019 r. zbioru Grzegorza Kwiatkowskiego Karl-Heinz M. Poeta powraca do tematów zagłady, śmierci, odpowiedzialności. Bohaterami wierszy, podobnie jak w poprzednich zbiorach, pozostają ofiary hitlerowskich zbrodni, ale także ich sprawcy. Autor wykorzystuje strzępy wspomnień, sięga po dokumenty, przywołuje fragmenty zeznań ofiar i zbrodniarzy. Interesujący w tych poetyckich przedstawieniach pozostaje sposób budowania obrazu, operowanie skrótem, kondensacja znaczeń. Utwory Kwiatkowskiego sposobem obrazowania nawiązują do tekstów Edgara Lee Mastersa, zwłaszcza tomu Umarli ze Spoon River (ang. Spoon River Anthology), a także książki Georges’a Didi-Hubermana Obrazy mimo wszystko (fr. Images malgré tout, 2004).
- ItemMedytacyjno-emblematyczne źródło do poznania barokowej wyobraźni religijnej (Rec.: Marcin Hińcza, Plęsy Aniołów Jezusowi narodzonemu, naświętszego krzyża tańce, wydała Alicja Bielak)(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Niebelska-Rajca, Barbara
- ItemDestrukcyjna siła resentymentu – Byk Szczepana Twardocha(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Dąbrowska, DorotaArtykuł stanowi próbę analizy i interpretacji dramatu Byk Szczepana Twardocha oraz jego inscenizacji w reżyserii Roberta Talarczyka oraz Szczepana Twardocha (Teatr Studio, 2022). Zaprezentowana w artykule perspektywa badawcza jest skoncentrowana na refleksji nad ujawniającym się w utworze wątkiem śląskiej tożsamości oraz jego zależnością wobec problematyki resentymentu. Autorka artykułu odwołuje się do rozumienia tej kategorii zawartej w eseistyce Ewy Thomspon, a zatem do namysłu nad dwojakiego rodzaju rolami, przyjmowanymi przez członków społeczeństw krajów postkolonialnych. Analiza tekstu Twardocha w tej perspektywie pozwala na refleksję nad przenikaniem się wątków narodowych, klasowych i psychologicznych.
- ItemPoeta Wilna. Edycja krytyczna poezji okolicznościowej Walentego Bartoszewskiego (Rec.: Walenty Bartoszewski. Utwory poetyckie, wydała Monika Kardasz)(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Jarczykowa, Mariola
- Item„Music To Be Murdered By” – (nie)znane melodie i inne (pop)kulturowe elementy Bowiego w Warszawie Doroty Masłowskiej w perspektywie krytyki feministycznej(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Sadowska, MartynaGłówne cele artykułu to: (1) próba uchwycenia, zdefiniowania i zinterpretowania relacji popkultury i krytyki feministycznej w Bowiem w Warszawie Doroty Małowskiej, (2) analiza sposobów realizacji modelów genderowych w kulturze popularnej, tu zwłaszcza na podstawie piosenek bigbitowych zawartych w dramacie, i (3) refleksja nad możliwym oporem względem opresyjnych schematów tożsamościowych zaprezentowanych w dramacie Masłowskiej. Ponadto w kontekście Bowiego w Warszawie refleksji poddaje się dwa pojęcia: „znanych” (hegemonicznych) oraz „zwariowanych” (subwersywnych) melodii (looney tunes). Artykuł podkreśla też dwoisty stosunek Masłowskiej do „popkultury” w perspektywie krytyki feministycznej.